Anasayfa
Rêzbûna : Be / Bê TEX
Be : Sıralaması
************
Bêbawar = 1 Deli 2 İnançsız
Bêdad = Adaletsiz , Hüküksüzlük
Bêçare = Biçare , Çaresizlik
Bedel = Bedel
Bêdestûr = Çekincesiz , Kaytsız , Lâubali
Beden = Beden
Bedenparêzi = Cimlastik
Bedlis = Bitlis
Bê fem = Anayi , Anlazışsız
Bê ifet = Alüfte ,Esnaftan kadın
Beiv = Badem
Behiv = 1 Kayınca 2 Badem
Behs = Anma ,Değinme , Dile getirme
Behskırın = Anmak , Dile getirmek , Biri veya birileri anmak , Bahsetmek
Bêkes = Kisesiz , Gariban
Beled = Bilme , Anlama *** Tu jımı beledi = Sen beni biliyormusun
Beq = Kurbağa
Beqle [bo]= Bakla
Beqleye cure = Baklagiller
Beqlava = Baklava
Baqliyad = Bakliyat
Beqe yaliki [zo]= Yengeç
Belabela = Saçık , Dağınık
Belabelakırın = 1 Darma dağın etmek 2 Saçıp savurmak , Dağıtmak
Bext = Baht , Kader , Talih
Bextewar = Bahtşyar
Bêbext = Bahtsız , Hain ,Namkör
Bexşandın 1 = Bahşetmek , Afetmek , Bahışlamak
Bexşandın 2 = Bahşetmek , Bahşişlemek
Bêdev = Ağızsız , Yumşak huylu , Yumşak tabiatlı
Bedev = Güzel , Mehtab kadar güzel , Güzelin güzeli , Cemil
Bê destmêj = Aptessiz
Bê eş = Ağrısız , Sızısıs
Beğzade = Beyzada
Bêfehm = Anlayışsız ,Saygısız , Hürmetsiz
Bêgavi = İmkansızlık , Umarsızlık ,Çaresizlik
Behr = Deniz , Derya *** Çıra behrê = Deniz feneri *** Wardeke bahri = Deniz ördeği , Behri
Behri = Bahri , Deniz ördeği
Behriye = Bahriye
Beja = Münasip , Laik
<<bkz Laq>>
Benişt = Sakız , Çiklet *** Benişte daran = Ağaş sakızı *** Benişte qankê = Tiken sakızı *** Benişte çama = Çamsakızı
Bexşandın / Bexşkırın= 1 Af etmek 2 Özür dilemek , Bahşetmek
Bextreş = Kara vicdanlı , Mehametsiz
Bextewar = Bahtiyar , Mutluluk *** Bextewari = Gönenc , Bahtlılık
Berbad = Berbat
Berê = Eskiden , Önceleri, Evelce ,Ezel , Evel
Berhem = Eser , Sanatsal değeri olan eser
Bedır = 1 Dolun ay , Ayın en güzel hali 2 Erkek ismi , Bedir
Beden = Beden , Bünye
Bêdengi = Sukunet , Sessizlik
Bedewi = Bedevi
Bedewiyad = Bediiyat
Bê guman = Çaresizlik
Bê heq = Çaba , Hibe , Avanta
Bêhude = Beyhude
Behs = Anma
Bekskırın = Anmak , Dile getirmek , Bahs etmek
Behri = Deniz ördeği
Belavkırın = Toplamak , Toparlamak
Belebûn = Dağılma *** Bela bela = Darmadağınık
Belevok = Bildiri
Belevok = Bildiri
Belakıri = Dağıtıcı *** Belavok belakıri = Bildiri dağıtıcısı
Belq = Şimşek
Belangaz = Masum , Miskin , Zavallı , Kimsesiz acınacak halde olma
Belavkırın / Beravkırın= 1Toplamak , Toparlamak 2 Derleyip toparlamak
Belleban = Keme , Büyük sıçan , Büyük fare
Belek = Alaca , Siyah beyaz *** Reş belek = Saksağan kuşu *** Çiya belek = Alacalı dağlar
Belaş / Azad = Hür , Bağımsız
Beıcandın = Gülerek veya ağlıyarak baygın düşmek
Bê mal = Evsiz , Malsız , Mülksüz
Bênav = Ünsüz , İsimsiz ,Ad sız , Namsız
Bê navber = Aralıksız ,Mütemadiyen ,Muttasıl
Bê politik = A politik
Berşoşk = Genirme , İç bunaltısı
Beredayi = Başı boş
Best = Açık alan , Saha , Çivar
Begem = Beyeni , Benimseme
Begemkırın = Beyenmek
Bejn / Beyj = Boy , Cüsse
Belengaz =Mazlum , Sefil ,Zavallı , Miskin
Belek = Alaça
Beleki = Alacalı
Belçık = Yaprak
Belewkırın 1= Toplamak , Devşırmek
Belawkırın 2= Dağıtmak
Bekar = Bekar
Bêjıng 1= Kalbur , Kevgir
Bêxuyi = Sahipsiz , Kimsesiz
Bêxuyiti = Sahipsizlik , Kimsesizlik
Bexustın= İstemiyerek
Bêhıs = Behal , Hissiz
Bê henpa = Benzersiz , Eşsiz
Behe = Fiyat , Eder , Deher
Bêfıl = Burun , Daha çok insan burnuna söylenir
<< bkz Poz>>
Belaş = Beleş , Avanta
Bêne = Manasız . Meğer
Bedew = Güzel
Bedır = 1 Erkek ismi 2 Mehtap
Bênav = İsimsiz ,Adsız
Berdan 1 = Kovmak , Sitir çekmek
Berdan 2 = Salmak , Koyvermek , Bırakmak
Berfanbar = Yılın aylarından Aralık
Bêhejmar = Sayısız , Gırla
Bê hemd = Sabırsızlık , Tehamülsüzlük
Berjer = Aşağı ,İniş
Berberi = 1Berberce 2 Kuzey afrikada bir halk
Berpal = Sırtlık , Yana koyulan yastık vs
Berember = Göreceli kıyaslama yani aradaki farklılık
Beroş / Quşxane =Tencere
Bernav = Soyadı
Bermayi = Artık
Bername[syn] = 1Proğram ,Koltuk 2 Konu
Bermali = Ev gözetleyicisi
Belq = Şimşek
Bêrık = Cep
Berxuva kırın = Kuçaklamak , Kucağa almak
Berdûş = Berduş
Berdel = Bedel , Karşılıklı Tıranpa , Deniştirme
Berdesti =Ayakcı , Kalfa , Çırak , Hizmetci
Berdevcam = Berdevam
Berçevk = Gözlük , Arıcıların başa keydiği gözlük
Berbi = Geline yardım eşlik eden , Sağdıç
Berbang = Tan , Seher , Sabahın ilk saatleri ,Kuşluk vakti , Şafak
Beran = Koç
Beravitın = Düşük etmek ,Yavru düşürmek
Benişt = Sakız * Bı benişt = Sakızlı *** Bê benişt = Sakızsız
Berduş = Berduş
Berhem = Eser , Sanaatsal ürün , Husule getirme , Yaratma
Berhevkırın = 1 Derleme yapmak 2 Bitiştirmek 3 Suvamak kolları suvamak veya Paçaları suvamak
Berxuketın = 1 Üzülmek , Gönül kırıklığı , Hüzün 2 Zayıflamak
Berkêşk = Çekmece
Bereked = Bereket *** Bı bereket = Bereketli *** Bê bereket = Bereketsiz
Ber gerin / Bergerandın = Yalvarmak , Teselli etmek , Avutmak
Berwi bıryarê = Mutaala
Bersıv = Çevap , Yanıt *** Bersıv dayin = Yanıtlamak , Çevaplamak
Berx = Kuzu *** Berxe xezalan = Ceylan yavrusu , Bala
Bêzıman = Dilsiz
Bêzewac = Bekar , Evlisiz
Beyn = Aralarda , Orta yerde
Bewrar = Yokuş , Yamaç , Sarp
Betalkırın =1 İptaletmek ,Sıvazlamak
Betan=Büzgen ,Kart et
Beton = Beton
Betonvan = Betoncu
Bêşık = Şüpesiz
Beşekırın = Anlamak , Sezmek
Beş = Sakar, Benek
Bêş = 1 Bölüm , Kısım 2 Pay , Hisse 3 Cüz
Bes 1 = Yeter , Kefi ,Tamam
Bes 2 = Artık ,Gayrı
Beskırın = İktifa etmek
Berhem = Sanaatsal ürün
Beşkırın = Böldürmek
Bervakırın = 1 Dürmek , Katlamak 2 Kıvırmak giysi dikimide kıvırmak 3 Derleme
Berşoşk = İç genirmesi
Bêrsıv = Çevap , Yanıt
Bêşerm = Arsız , Utanmaz
Bê şermi = Arsızlık , Utanmazlık
Berreşkırın = Soğutm
Berreşbûn = İğrenmek
Berpışt = 1 Kuşak , Bel sargısı ,2 Kayış
<<bkz Navteng>>
Berıki = Yavaş yavaş hedefine sokulmak
Bersıv = Çevap , Karşılığını vermek , Yanıt
Berxudar = Berhudar
Berilyûm = Berilyum , Bir elemet
Bervi evare = Akşama doğru , İkindi
Beran = Koç
Be 1 = İşaret istek kipi , Fiil istek kipi (*14)
Be 2 / We = Olma ( bûn ) fiilinin Şart veta istek kipi , Oluş fiilinde çekim kalıbı ** Dı be = 1 Olur 2 Oluyor *** Dıbe ça dıwe bıra usabe ! = Olsunda nasıl olursa öyle olsun ! *** Çı be ? = Ne olur , Ne olaçak *** Ça be ? = Nasıl olaçak ? (*14)
<< bkz We 2 >>
Be 3 = 1 İsteksizlik ünlemi , Haydi , Be 2 İşaret edatı , Hey , Ya , Bıre *** De be = Haydi be *** Way be = Vay be *** Be ew çıye ? = Vay be o ne ? , Bıre o ne be *** Be bese ! = Yeter be , Bıre yeter (*14)
<< bkz De , Î , Ya >>
Bê 1 = 1 Olumsuzluk eki , Malisef'lilik Türk'cede sız , siz , suz , Kürt'çede sıfat türeten ön ek 2 Bī / Bi, Kelime başlarına gelen olumsuzlama eki *** Bê bext = Bahtsız , Hain *** Bê dıl = Gönülsüz , İstaksiz *** Bê seri = Başsız , Budala , Aptal *** ê mı = Bensiz *** Bê te = Sensiz *** ê kes = Kimsesiz , Yanlız *** Bê Dıli = Gönülsüzce , İsteksizce *** Bê Mılk = Mülksüz , Malsız *** Bê hude = Beyhude *** Bê nan = Ekmeksiz *** Bê şık = Şüpesiz *** Bê seri = Kafasız , Aptal , Budala *** Bê mınnet = Minnetsiz , Aldırışsız , Kendi başına buruk *** Bê êdeti = Kuralsızlık , Adetsizlik , Egzotiksel *** Bê êsıl = 1 Asılsız 2 ( rgd ) Asāletsizlik , Soysuzluk *** Bê êmel = Elverişsiz , Ādi *** Bê gavi = İmkansızlık , Çaresizlik , Olanaksızlık *** Bê deng ! = Sessiz , Sus ! *** Bê deri = Kapısız ** Bê hâli = Halsizlik , Takatsızlık ** Bê navber = Aralıksız , Sürekli , Devamlı *** Bê medeti = İştahsızlık *** Bê guman nebû = Malisef olmadı *** Bê bıryar = Yargısız , Kararsız *** Darızandına bê bıryar = Yargısız infaz Bê we = Süzsiz *** Bê deng mayin = Sessiz kalmak , Duyarsız olma , Kayıtsız oluş *** Bê xiret = 1 Gayretsiz , Haylaz , Hayta 2 ( mz ) Kansız , Vicdansız ***Bê rê'ti = Yolsuzluk , Usülsizlik *** Bê mıqati = Dikkatsizik , Dalgınlık *** Bê bını = 1 Dipsiz 2 Sonsuz , Nihayetsiz *** Bê jıni = Kadınsız , Bayansız *** Bê tırs = Korkusuz , Gözü kara , Cesur *** Bê wi = Onsuz *** Bê wana = Onlarsız *** Bê ar = Utanmaz , Arsız *** Bê êsas = Asılsız , Temelsiz ,Mesnetsiz , Spekülasyon *** Bê femi = Küstahlık , Anlayışsızlık *** Bê pere = Parasız , Bedeva **** Bê hurmeti / Bê rumeti = Saygısızlık , Hürmetsizlik *** Xweya bê xweyiya xwedêye = ( red ) Sahipsizlerin sahibibesi Allāh'tır .Bê mal = 1 Evsiz 2 Mülksüz*** Bê êdaw =Edepsiz *** Îsal bê baran derbazbû . = Bu yıl yağmusuz geçti *** Bê xem = Gaylesiz , Bigane *** Bê gumani = Gümansızlık *** Bê heq = Bedava
, Caba (*14)
Be 2 = '' Ware '' veya '' Hatın '' ümlem ve mastar halinin fiilinde kip halidir , Bê 1 Telaffuzundaki gibi aynı fakat anlamdaki farkı gelme , gelmek içerikliğinedir , Kürt'çede ön ek , Türkçede son ek dir , dır , ten , Zamirli edat , Olumlamalı kürtçede ön ek *** Bê an nê / Bê anji nê ? = Geleçekmi yoksa gelmiyeçekmi ? Gelirmi gelmezmi ? Gelirmi veyahut gelmezmi ? *** Ye bë = Geleçek *** Bêcem mı = 1 Yanıma gel ! 2 Yanıma gelince *** Gerek bê zanin = Bilinmelidir , Bilinmesi elzemdir *** Bê mal’ê paşkê = Eve geldikten sonra *** Bê paşkê ! = Gelsin sonra ! *** Bê başe = Gelse iyi , Gelirse ne ālā *** Bê mal’ê= ( syn ) 1 Eve gel 2 Eve gelince *** Qe nızanım bê ditın anji nê ditın = Hiç bilmiyorum bulunurmu bulunmazmı *** Kingê tê bıra bê! = Ne zaman geliyorsa gelsin ! *** Bê ditın = 1 ( syn ) Görünürmü ? 2 Bulunurmu ? *** Kê gave hate mal'ê / Kê gave bê mal'ê = Ne zaman eve gelirse , Eve geldiği zaman *** Bêyi kêdere = Nereye geleçeksin *** Ye kingê bê ? = Ne zaman geleçek ? *** Bêm an na Geleyimmi yoksa gelmeyeyimmi , Gelebbilirmiyim = Waxta neçirêwe ( neçiram bê ) guya tejijam te = ( red ) Tam av esnasında tazımın sıçaçağı geliyor *** Em bên ser wi meseli ! = Gelelim o mesele üzerine !*** Bê pêwendi = İlişkisiz , Oralı olmamak (*14)
<< bkz Tê İki benzer ve zıt oluşlar için Terim bölümü Ant / Antonym >>
Bê êş = Ağrısız
Bê Namus =Namusuz
Bê serpûş = Başlıksız
Bê şeref = Şerefsiz
Bêzar = Bezar ,Acizlik , Bizar
Bê 3 = '' Gotın / Bêje '' fiilinde çekim kalıbı gibi hallerde kendini gösterir , Türk'cede son ek du , um *** Dıbë / Dıwe = Diyordu , Söylüyordu *** Dıbêm ne usane / Dıwejım ne usane = Söylüyorum öyle değil , Bê dermani = Devasızlık , Dermansızlık (*14)
Beg / Beğ [syn / mask] = 1 (adj) Bey , Bay , Zat 2 Ağa , Kehya 3 Reis 4 (bot) Bey , Arı beyi , Ece , Arı kraliçe 4 Sayın , Bay , Efendi 5 Patron , İşveren (mz) Banker *** Begi / Begti = 1 Beylik 2 Baylik , Efendilik Efendilik *** Begem = Bayım , Beyim , Efendim *** Bega tırka = Türk beği *** Bega kurda = Kürt beği *** Bega erde / Begê xweliyë = Toprak ağası , Toprağı bol alan kişi *** Bega gund / Begê gund = Köy beği , Köy ağası *** Bege Bohti / Mira bohti = Botan beği , Botanlı bey *** Mira mêşa / Bege mêşa = Arı beği , Arı kralicesi *** Keke / Keko = Ağbey , Büyük erkek kardeş *** Qiza bega = Bey kızı *** Beg ê berê= Eski beyler *** Begek = Bir bey *** Bega mı = Beyim , Bayım , Efendim *** Begti ne laqime ket = Beylik bize laik düşmedi , Bey efndilik bize laik sayılmadı *** Perete hewe gı te beg dıhesıbine = Paran varsa hepsi seni bey sanıyor , Paran varsa herkes seni bey sanıyor / ... sayıyor
<< bkz Mirze , Mir , Efendi >>
Begzade = 1 Beyzāde , Paşa oğlu , Bey oğu 2 Beyefindi kişi , Kişi zāde 3 Kavalye , Senyör *** Begzadeti = Beyzādelik
<< bkz Mirzade >>
Bêjınğ 2 [syn]=1 Kalbur 2 Süzgeç 3 Kelbir
Bektaşi = Bektaşi *** Bava bektaşi = Bektaşi babası
Bektaşiti = Bektaşilik
Bela = Bela , Tebelleş
Belçika = Belçika
Belçikayi = Belcikalı
Belê = Evet , Tabi , Hayhay , Başüstüne , Olur
Belengaz = Mahsum , Mazlum , Zavallı
Belçık [ bot ] = Yaprak
<< bkz Belg >>
{ Diğer Diyalekler : Pel , Pelg , Pelık , Belçım , Çilo }
Belg [ bot ] = Yaprak , Bitki yaprağı *** Belga dara = Ağaç yaprakları *** Belg gı bûne pûş . = Yapraklar hepsi gazel oldu . *** Belge giha = Ot yaprağı , Ot yaprakları *** Belga çêra = Bitki yaprakları , Yenilebilen doğadaki nebat yaprakları *** Belg belgi = Yaprak yapraklı
{ Diğer Diyalekt'ler :Pel Sebze için Pınçar Ot için Giha }
Belge 1 = 1 Belge , Veriler , Emare 2 Tutanak , Vesika , Doküman
Belge 2 = Nişan , Belge , Bağlıyıcı özelliği olan emare vs , Nişanlıların bir birine verdikleri bağlayıcılığı olan şey , Delil *** Belge nıvisi = Yazılı belge , Yazılı delil *** Bı belge = Belgeli
Bêbelge = Belgesiz
Belgekırın = Belgelemek
Belgevan [adj] = (syn) Belgeci , Delilci , Tutanakcı , Belgeleyici , Belge veya tutanak düzenleyici , Yazılı veya yazısız delil tespit edici
Belg sor [bot] = Kızıl yaprak , Gülgilllerden sarı çicekler açan bir bitki
Bêheq = Bedava , Bedelsiz
Beşer = Beşer , Merıv
Bêşerd = Şartsız *** Bêşerd û bë merc = Kayıtsız şarsız
Beşeriyat = Beşerşyat
Bexş 1 [syn] = 1 (hq) Af , Bağışlama 2 Lütuf , Kerem , İhsan , İnayet , Kayra 3 Özür dilemede dilek hāli , Hoşgörü , Pardon 4 İltifat , İtaf 5 (fin) Vergi , Āşar , Öşür 6 (vulg) Aşantiyon 7 (lt) Mano , Kumar oynuyandan oynata ayrılan hisse veya seans bedeli veya başı dışarı adı ilede adlandırılan hisse , Kumar vergisi *** Mı bıbexşine = Beni bağışla , Beni affet , Kusuruma bakma , Özür dilerim *** Bexş xwestın = Af dilemek , Özürde bahş istemek *** Mı te bexşand = Ben seni af ettim , Ben seni bağışladık *** Ez te zehf dıbexşinın lê ... = Ben seni çok bağışlıyorum fakat ... *** Mı bexşad / Mı bexısand= Ben affettim , Ben hoş gördüm *** Mı vi bexşand / Mı vi bexışand = Ben bunu affettim , Ben bunu geçtim , Ben onu bağışladım *** Mı wi bexşand / Mı wi bexışand = Bem onu affettim , Bem onu bağışladım *** Lıj te bexşaxwe dıxwazım = Senden affımı istiyorum , Sizden bahşedilmemi diliyorum *** Xwedê keremke (syn) = 1 Allah inayet etse , Allah ihsan etse , Allah bahşetse 2 İnşallah *** Hivya bexşate me = Affını bekliyorum , Bahşini bekliyorum , Lütuf veya keremini bekliyorum *** Bexşa Xwedê = Allahın vergisi , Allahın keremi , Allahın inayeti *** Bexşa mı = Bağışım , Bahşişim *** Bexşate = Bağışın , Keremin , Lütfun *** Bexşa zırneci = Zurnacı bahşişi *** Bexş belekırın = Bahş dağıtmak , Bahşiş dağıtmak , Armağan dağıtmak *** Bex belavkırın = Vergi taplamak , Öşür toplamak , Āşar toplamak
{ Diğer Diyalekt’ler : Berafi , Berari }
Bexş 2 [syn] = 1 Bahşiş , Bahş / Bahşā , Karşılıksız bir şey vermek veya ikram etmek , Hediye , İkram , Hibe , Provizyon , Armağan , Temlik , Teberu2 Sunu / Sunuş 3 Ödül veya taltifte bulunma hāli
<< bkz Şabaş 1 , Yadigar , Xelat , Bexşiş >>
Bexçe = Bahçe , Bahçeci
Baxçevan = Bahçıvan
Bexçevani = Bahçecilik
Bê xez = Kibir , Sevimsiz
Bexşbûyin / Bexşbûn = 1 Bağışlanma , Bağışıklık , Af olunma , Serbest ve hür sayılma , Özür dilemede kabul olunma veya kabul görülmek 2 Muaf sayılma /... sayılmak , Muaflık , Muafiyet , Serbest ve hür kılınma / ... kılınmak 3 İstisna olmak , Müstesna sayılmak , İmtiyazlı oluş / ... olma , İmtiyazlı olmak , Diğerine nazaran iltimaslı durum 4 Temlik oluş
Bexşiş = Bahşiş , Hediye , Bağış , Teberru , Hibe
<< bkz Xelat , Şabaş 1 >>
Bexşişdank = Bağış kutusu , Teberru kutusu
Bexşkırın [syn] = 1 Bahşetmek ,Bağışlamak , İhsanda bulunmak , Lütfeylemek , İkramda bulunmak , Bağışta bulunmak 2 Temlik etmek , Teberruda bulunmak , Bedevadan mal mülk sahibi etmek veya eylemek 3 (hq) Af etmek , Bağışlamak , Hür kılmak 4 Kusuruna bakmamak , Mazur durumu hoş görmek 5 İtaf etmek , İthafta bulunmak 6 Armağanlamak , Armağan etmek , Hediye etmek , Armağanda bulunmak (mz) İkram etmek 7 Hitaben bir eseri birine kılmak 8 (mz) Helāl etmek , Peşkeş çekmek *** Bexş dayin = 1 Bağşetmek , Af eylemek 2 Bahşiş vermek , Armağan vermek
Bexşbûyin / Bexşbûn = 1 Bağışlanma / Bağışlanmak , Affa uğramak , Hür kılınmak 2 Kereme ermek , İhsana kavuşmak 3 Temlik duruma kavuşmak veya temlik durum
Bexşandın = 1Bağşetme / Bağşetmek , Muaf kılmak 2 Bağışlanış , Af ediliş 3 Özür dileme gibi durmları hoş karşılamak
Bexşandın = Afettirmek , Bağışlanmasını sağlatmak , Bir vesile veya vasıta kullanılarak bağış gerçekleştirmek veya af gerçekleştirmek , Bağışlatmak , Muaf hāle getirmek , Bağışık durum aldırtmak
Bexşvan [adj / syn] = 1 Bağışcı / Bağışlayıcı , (rel) Gafur , Affeden , Bağışlayan , Lütufkār , Kerim , Rahim , İnayetli 2 (adj) Muaf kılıcı , Muafiyet veya muafikiyet yapan /... sağlayan 3 Hediye eden , Hibeci 4 (lt) Kumarda mana verici veya kumar bedelini oynatana veren
Bextewar / Bextiyar = Bahtiyar
Bextreş = Bahtsız , Hayin
Bêyhuda / Bêyhûde = 1 Beyhude , Nafile , Boşu boşuna , Gereksiz , 2 Neticesiz , Boşuna , Kuru kuruya , Muvaffakıyetsizlik hāl veya durum , Başarısızlık 3 (mz) Abes , Hiçlik , Faydasızlık *** Bêhudeti = Nacizane , Hiçlik , Fos / Fosluk
<< bkz Xweberê , Qe / Qet , Hêç , Hiç >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Guzaf }
Bêxuyi = Sahipsiz ,Kimsesiz , Yapa yanlız
Bexd = 1 Baht ,Kader , Talih ,Kısmet , Şan 2 Vicdan *** Çı derkeve bextete = Ne çıkarsa bahtına , Ne çıkarsa şansına *** Bexd reş = Kara viçdanlı
Bela 1 = 1 Belā Musibet , Beliye , Dahiye 2 Tebelleş , Musallat , Felāket 3 Hādise , Olay 4 (mz) Sıkıntı , Nahoşluk , Kaza , Mahzur , Nikbent , İdbar *** Rasti belê hatın / Rasti belayê hatın = Belaya rastlamak , Belaya çatmak , Belāya uğramak *** Bela Xwedê = Allahın belāsı *** Bela seremı = Başımın belası *** Bê bela = Belāsız *** Bı bela = Beālı *** Belaxwe dit = Belāsını buldu *** Bê bela evji kutabû = Belāsız buda bitti *** Bela heft rengi = Yedi renkli belā , Yedi türlü belā *** Bela namûse = Namus belāsı *** Bela kırin = Belā satın alamak *** Bela serxwe werakırın = Belāyı başytan def etmek , Belāyı baştan savmak *** Belava hatım gırêdanê = Belāya bağlandım , Balāya tutuldum *** Yâ bela heft gunda = Yedi köyün belāslısı *** Tu belayi ! = Sen belāsın 1 *** Ez ne belame ! = Ben belā değilim ! *** Xwedê bela usa nere tu keseki = Allah böyle belā kimseye vermesin ! *** Bela derxıstın = Belā çıkarmak *** Bela xwendın = Belā okumak *** Bela derxıstın = Belā çıkarmak *** Disa bela = Yinbe belā , Tekrar belā *** Belamı =Belālım , Belām *** Belaxwe şandıne vıra ! = Belālarını göndermişler buraya ! *** Tu bela ezji qela ! = 1 (red) Sen belā bende kale 2 (mz) Sen pas bende kalay ! (*15)
<< bkz Xeter , Şetele , Şexte , Kareset >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Qeda , Asiw ,Tomık , Git , Dûmat , Gırdav }
Bela 2 = Dağınık , Saçılık , Savruluk, Tarumar *** Bela belayi = Darma dağınık , Tarumar , Tuz buz *** Bela bela = Param parça Darma dağınık
Belabûyin 1 / Belabûn 1 [syn] = 1 Belālı olmak , Kavgacı olmak , Tacizkār olmak , Teşelleş olmak 3 (mz) Saçma sapanlık *** Bûyê bela = Belā olmuş *** Kete erde bela bela bû = Yere düştü darma dağın oldu , Yere düştü parım parca oldu *** Ev bû bela xwedê = Bu oldu Allahın belāsı *** Bûyê bela ketıyê canamı = Belā olmuş canıma girmiş *** Bûyê bela sereme = Başımızın belāsı olmuş
Belabûyin 2 / Belabûn 2 = Dagınık olmak , Dağınıklık , Saçılıp savrulmak , Dağılış ,Dağılma , Parım parca olma , Tarumar oluş *** Pora bela belabûyi = Darma dağınık saçlar , Tarumar saçlar *** Ew koma hunermenda zûva jı hev belebûne . = O sanaatcı topluluğu çoktandır birbirlerinden dağınıktır . *** Nav hevda bela nbelabûyi … = Kendi içlerinde darma dağımık …
Belakırın 1 = 1 Belālı etmek , Şere alıştırmak , Tebelleş ettirmek 2 Beliyeleştirmek , Falāketleştirmek (mz) Şımartmak , Azdırtmak
Beranber = Misli , Yaklaşık , Emsal
Belakırın 2 = 1 Dağıtmak , Saçıp savurkak , Tarumar etmek 2 Tevzi etmek
Beled = Biliyor anlamında bir sözcük*** Mı beledi ? = Beni biliyormusun *** Ez wuya beledım = Ben onu biliyorum *** Ne beledi ? = Yani bilmiyorsun
Belakar / Beladar [adj] = 1 Belakār , Belālı , Tacizkār 2 Zorba , Kavgacı
<< bkz Xetervan >>
Belaşer [adj] = Belālı , Tacizkār , Kavgacı
<< bkz Xetervan >>
Beq [zo] Kurbağa
Beqle = Bakla
Beqleyi tehl = Acı bakla
Bext = Baht , Şans
Bêbext = Bahtsız , İnsafsız
Bextreş = 1 Kara bahtlı , Bedbaht 2 Hain , Kalleş *** Bext reşi = Kara Kahtlılık , Bed bahtlık , İhanet
<< bkz Xayin >>
Bêmene = 1 Yani 2 Manasız
Bend 1 [syn] = 1 İp , İplik , Sicim 2 Bağcık , Bağ*** Bend gırêdan = 1 İplik bağlamak , İp bağlamak 2 Bağcık bağlamak *** Bend vekırın = 1 İplik çözmek , İplik açmak 2 Bağcık çözmek , Bağcık açmak *** Bend dırêjkırın = İplik uzatnmak *** Bend kınkırın = İplik kısaltmak *** Bend çêkırın =İplik yapmakm , İplik eğirmek *** Bend helboqe kırın İplik çilbirleştirmek *** Bend teq kırın = İplik düğümlemek *** Bend gırtın = İplik tutmak , İp tutmak *** Bend gore = Çorap bağı , Jartiyer
Bend 2 = Taras , Ormancılıkta ve ağaçlşamdırmada hazırlanan dikim yeri , tarla sekisi
Bend 3/ Xal = Bend , Paragraf Yasa bendi
Bend 4 [syn] = 1 Makale 2 Sayfayı ikiye bölen çizgi
Bend 5 = Sur, Hisar
<< bkz Qela /Qele >>
Bend 6 = 1 Set , Su seti 2 Çetvel , Su sulamada mahsul aralarına çekilen su tutma bendi , Su çetveli 3 Dalga kıran
Bend 7 = [syn] 1 Bend , Kişideki benlik 2 Umut , Umu ; Eğilim , Meyil 3 Bekleme ,Beklenti , Yeltenme vey yelteniş hāli , Yaltak durum 4 Dikkat *** Bendi rê me = Yol gölüyorum ,Yolu gözlüyorom , Yolu dikkat ediyorum ** Bendi mıne = Benim beklentimde , Beni umuşta *** Bendi teme = Seni gözlüyorum , Sana umutluyum *** Bendi çıyi ? = Neyin beklentisindesin , Neyin eğilimindesin , Neyin nesindesin ? *** Bendi xweme = Kendime dikkat ediyprum ; Kendi bendimdeyim *** Nefse hılde bendaxwe , paşke nekeve fendaxwe ! = (rel) Nefsi al bendine , sonra düşmeyesin fendine ! *** Bendi xwedême = Allahı umuyorum , Allahın beklentisindeyim
<< bkz Mêl , Dikkat için Mıqat >>
Bend 8 = Bariyer , Yol kenarlarına çekilen tampon görevi yapan şerit veya hayelan , erozyon , aşinma . toprak kaymaları gibi durumlarını önleyen şey
Bend 9 = Umu , Umut , Meyil ,2 Amaç ; Gaye , Beklenti , Gözleniş *** Bendi te me = Seni gölüyorum , Seni umuyorum , Meylim sende *** Bendi rê me = Yolu gölüyorum , Yol gözlüyorum *** Bendi mêvana me = Misafirleri gözlüyorum , Misafirleri bekliyorum
<< bkz Mêl >>
Bendav = Gölet , Baraj *** Bendavti = Göletcilik *** Bendava masiya = Balık göleti
<< bkz Gol >>
Bende [syn] = 1 (rel) Kul , Bende , Adem nesli2 Köle , Esir , Memlūk 3 Tutsak , Rehine 4 Serf , Uşak 5 Cariye , Halayık , Karavaş , Hürriyet ve özgürlüğü birine bağımlı olan , Yanaşma 6 Hademe , Hizmetci 7 (vulg) Yaltak *** Bendeti = 1 Kölelik , Esirlik , Tutsaklık , Bağımlılık 2 (rel) Kulluk 3 Hizmetkārlık , Uşaklık *** Bende xwudê = Allahın bendesi , Allahın kulu
<< bkz Xulam Hizmetci için Berdesti Köle ve rehin için Dil >>
Bendebûyin / Bendebûn [syn] = 1 Kul olmak , Köle olmak , Uşak veya memlūk olmak 2 Beklentici olmak , Birinin yolunu gözetleyen olmak , Birine üzülüp ahlanmak veya vahlanmak , Bekleyiş içinde kalmak
Bender 1 / Bendav = 1 Gölet , Baraj 2 Suyu tutan set
Bender 2 = İskele , Liman , Rıhtım
Bender 3 / Xerman = Harman *** Meha xermanê = Harman mevsimi , Harman ayı *** Xermanâ kıtewa = Kitap harmanı *** Xerman bakırın = Haran savurmak *** Dewsa xermanê = Harman yeri *** Xermanä çı ? = Ne harmanı ? *** Xerman rakırın = Harman kaldırmak *** Xerman gêzikırın = Harman süpürmek *** Xermanâ genıma = Buğday harmanı *** Xermanâ garısa = Mısır harmanı *** Xerman kutan = Harman dövmek *** Xermaname = Harmanımız *** Xermanewe = Harmanınız *** Xerman kırın = Harman etmek , Yığıp harmanlaştırmak *** Xermabûyin = Harman olmak *** Xermanê îsal = Bu yılki harman *** Xermana par = Geçen yılın harmanı *** Xermaneki = Bir harman *** Xerman kutakırın = Harman bitirmek , Harmanı dövüp bitirmek *** Gaye xermanë ne dev gıredayiye = (red) Harmanın öküzü ağzı bağlı değildir
Bendervan [syn/ adj] = 1 Setci 2 Limancı , Rıhtımcı 3 Göletci 4 Harmancı
Bendevan = 1 Kullar 2 Memlūk , Köle / Köleler , Esir / Esirler , Tutsak / Tutsaklar 3 Uşak / Uşaklar , Serf / Serfler
{ Diğer Diyalekt’ler : Bendegani }
Bendevanî [syn] = 1 Kölelik / Kölecilik , Ubudiyet , Kulluk 2 Tutsaklık , Esaret 3 Serfcilik , Uşaklık / Uşakcılık 4 Mütebasbıs , Dalkavuk
Bendeyati = 1 Kölemen , Kölerle kurulu düzen veyahut sınıf , Memlūk 2 Kulluk , Bağlılık , Sadakat
Bendemayin = Bekleyişte olmak , Kal kalmak , Beklentide kalmak
Bendebûyin / Bendebûn = 1 Kul olamk 2 Köle olmak , Esir olmak , Tutsak olmak , Birinin hükmü veya reyi altında bulunmak 3 Uşak olmak
Bendekırın = 1 Köle etmek , Esirleştirmek , Tutsaklaştırmak 2 Uşaklaştırmak
Bendewarmayin =Çāresiz kalmak , Bi çārede kalış , Çözümsüz ve umudsuz kalmak , Zaruriyet hāli , Takaza kalmak
Bendewarbûyin / Bendewarbûn =Çāresillik , Nāçarlık , Bi çāre oluş , Umarsız hāl ve durum , Gûvensizlik , Çöümsüzlük , Muztarlık
Bendewari = Gaile edinmek , Kāla almak , Bir işe dolaşıp kalmak , Sırılsıklam tutkunlu hāl veya durum
Bendewar [adj / syn] = 1 Muztar , Çāresiz , Biçāre / Biçāresiz , Çözümsüz , Olanaksız ,Umarsız , Nāçar , Takaza kalan , Gaileli , Gaileli hāldeki kişi veya durumu , Müşkiliyat hāli 2 Gümanı ve çıkış yolu kalmayan 3 (mz) Zavallı , Kimsesiz , Mazlum , Derbeder , Allahla bir başına kalan *** Bendewarti / Bendewarti (syn) = 1 Çāresizlik , Bi çārelik , Çözümsüzlük , Gümansızlık , Olanaksızlık 2 Hasretlikik , Özlemsellik , Boynu büküklük , Düşkünlük
<< bkz Naçar , Bêguman >>
Bendewarti = Gaileli hāl , , Bir işe dolaşıp veya dolanıp kalmak , Sırılsıklam özlemsel hāl veya durum
Bendewarkırın = Bi çāre etmek , Umarsız komak , Muztar eylemek
Bendegeh = Randevu yeri , Beklenme yeri , Buluşma yeri , Buluşmak için tāyin edilen yer , Beklenti içinde olunan yer, Beklem salonu veya odası
Bendevan = Randevucu , Beklentide olan , Buluşmayı bekleyen , Beklenti ve umuş içinde olan
Bendevanî / Bendewanî = Beklentisellik , Umarlık , Acebacılık
Benzşn = Benzin
Benzin xane / Nıft xane = Benzin hane , Gazane
Bêguman = 1 Çāresiz , Bi güman , Bi çāre , Muztar 2 Umarsız , Olanaksız 3 Malisef *** Bë gumanî = Çāresizlik , Çözümsüzlük , Olanaksızlık
<< bkz Bendewar , Naçar >>
Bera / Berra = Sahiden , Hatırlama sözü *** Bera teze ev tışta çêbûye = Sahiden bu şey yeni olmuş *** Berra usane = Sahiden öyle *** Berra duh ... = Sahiden dün ...
Berê = Eskiden , Önceleri , Eski zamanlarda
Bend = Sicim , İp
Beden = Beden , Vucut
Bendir = Benbdir , Tefe benziyen vurmalı çalgı
Ber 2= Anne memesi *** Bere dê = Ana memesi *** Berem tıji şire = Memem dolu süt
Ber 1 = Önü, Faça , Karşısı *** Ber malame = Evimizin önü
Beranber = 1 Tekabül , Eşit , Aynı durum , Seviye 2 Akran
Beraz = Domuz
<<bkz Xınzır >>
Berredayi = Başıboş
Berk = Berk , Sağlam *** Berk gırêdan = Sağlam bağlamak
Bervi evarê = Akşama doğru . İkindi
Berrû = Maske
Beraxdayin = 1 Yüz vurmak 2 Yönelmek
Bêraq = Bayrak (*60)
<< bkz Ala >>
Berf = Kar
Bergerandın = 1 Avutmak 2 Yalvarmak *** Ber qundaxe vıgere = Bebeyi avut *** Ber keseki ne gerım = Kimsenin önünde yalvarmam
<< bkz Lavakırın >>
Berguzar = Bergüzar , Hātra , Anı , Yādigār
<< bkz Yadigar , Xelat >>
Berlıng = Ayak önü , Ayak ucu
Berx [zoo] = Kuzu , Koyun yavrusu *** Berxa nêr = Erkek kuzu *** Berxa mê = Dişi kuzu *** Mina berxa = Kuzu gibi *** Pızıka berxa = Kuzu çıbanı *** Posta berxa = Kuzu postu *** Qeliya berxa = Kuzu kızartması
<< bkz Kendık >>
Berxık [syn] 1 [zoo] Kuzucuk , Tek kuzu 2 (bot) Bitişik meyvaların küçük kısmı
Berxbûyin / Berxdbûn [syn] = 1 Kuzulaşma / Kuzulaşmak 2 Kuzu olmak , Uysal ve rām olmak
Berxu ketın 1 = 1 Üzülmek 2 Zayıflamak
Berxuketın 2 = Utanmak , Sıkılmak , Arlanmak
Berxwedan = Direnmek , Mukavemed göstermek
Berxandın = 1 Kuzulamak 2 (mz) Kuzulaştırmak , Rām ve muti hāle getirmek
<< bkz Berxkırın >>
Berx = Kuzu
Berxvan [rgd] = Kuzucu , Kuzu güden veya çobanı
Berxwedayin =1 Direnmek , Mukavemet etmek , Azmetmek , Dayanmak 2 Muhalefet etmek (mz) Göhüs germek 3 İmsak , Kendini tutmak
Berxwedan = Direnş , mukavemek ,, Mücadele , Çaba, gayret , Didinme / Didinmek , galeyen , tezarühat
<< bkz Xiret , Hellan >>
Berxwedani / Berxwedanti = 1 Mücadelecilik , Direnişcilik , Mukavemetcilik 2 Gayretkeşlik , Çabasallık 2 Etkinlik
Berketın = 1 Düşkünlük , Sıkılma , Üzülmek 2 Zayıflamak 3 Utanmak , Arlanmak
Bertitık = Ağ kurdu
Berva = Karşılığına , Karşılık , Provizyon
Bewrar = Sarp , Yamaç , Yokuş
Bêyimı = Benden habersiz , Bensiz , Malūmatım olmadan
Bergerin = Yalvarmak , Yakarmak
Bes = Yeter , Kafi
Betali [syn] = 1 İşsiz katıtsızlık , Avare başı boşluk 2 Vakit geçirmede kullanılan şey ,Vakit değerlendiren şey , Hobi 3 Vakit alıcı oyalanma , Tespik veya benzeri şeyle oyalanma , Çekirdek vesayre atıştırma ile oyalanmada kullanılan şey , Boş vakit eğlencesi veya oyuncağı olan şey , Eğlencelik şeyler 4 Ergo terapide hastalara uğraş verici veya vakit geçirici şey , Hem vakit geçirici şey hem içinde bulunulan durum 5 Boşlanış , Zamanı boşa sayma işi 6 (pol) Geçersizlik , İlgalık , Lav durum
Bewrar = Yokuş , Dik , Yamaç
Bêr /Mer = Kürek tarım aleti
Beredayi = Başıboş
Berk = Sıkı , Berk ,Sert , Katı , Sağlam , Kavi , Metin , Muhkem
Behr = Deniz, Derya
Behrevani = Denizcilik
Behra spi / Deryaya spi = Ak deniz
Behrvan = Denizci , Bahriyeli
Berhev kırın / Bervakırın = 1 Katlamak ,Dürmek ,Sıvazlamak , Kıvırmak 2 Toplamak
Ber heva kırın = Dürmek , Katlamak , Sıvazlamak *** Mıl berhevekırın = Kolları sıvamak
Berdevk = 1 Bebek önlüğü 2 Mikroplardan korunmak için takılan maske 2 Sözcü
Berdev = Ağızlık
Berjewendi = Menfeat , Çıkar
Berhem = Sanaat değerleri , Yapıt
Berhevkırın = 1 Biriktirmek 2 Dürmek , Katlamak
Berketın = 1 Üzülmek 2 Sıkılmak , Utanmak
Berpırsyar = Sorumlu
Berseri = Yastık gibi küçük bir şeyi baş altına konulan
<<bkz Balgi>>
Bersıv = 1 Çevap 2 Muhakeme
Bertaraf = Bertaraf
Besteni = Dondurma
Bestenivan = Dondurmacı
Bestenigar = Kürt ve Türk muzikisinde bir makam
Betal 1= Aylak ,İşsiz kayıtsız
Bettalkırın = Fes etmek
Betal 2 = Batıl
Betan 1= Büzgen
Betan 2 =Astar
Betan kırın = Astarlamak
Betaniye = Bataniye
Bêter = Beter , Fena
Baterya = Batarya
Batıni = İslamda bir mezhep
Bêtecurbe = Acami , Caylak
Bêeyb = Ayıpsız , Hoş görü
Bevliye = Uroloji
Beyt = Beyit
Beyk =Badem
Beyka tehl = Acı badem
Beysbol [sp] = Beysbol
Beytulmal = Beytülmal
Bezandın = Atışmak , Kavga etmek , Çekişmek (vul) Fırça atmak *** Bezin = Atışma *** Bezi mı = Bana çıkıştı *** Bezite = Sana çıkıştı , (vol) Fırça atmak
Bêzar = Gına , Bıkkın
Bêzarbûn = Bıkmak
Bêzarbûyin = Bezginlik , Gına getirme
Bêzar =Bezgin
Bezirgan = Bezirgan
Bêzarker = Bezdirici
Bêzarkırın = Bezdirmek , Bıktırmak