Anasayfa

Rêzbûna : Şe
Şe : Sıralaması
***************
Şefiq = Şefikı , Kıvrak , Atak

Şeıtandın = Oyunda veya kurada kaybetmek , Kaybetmek , Yenilmek ,Mağlüp olmak , Ütülmek

Şêl / Şelavk = Badana



Şemdılxoz = Yenilme , Mağlüp olma , Mars olma

 

Şemıtin=Sürgü
Şewat = Yangın , Yanık *** Dewşe şawate

 

Şanbelot  [bo] = At kestanesä

Şemi
= Cumartesi , Haftanın günü

Şehr = Şerh

Şehır = Şehir

 Şehrkırın = Şehr etmek

Şehedet name = Diplama , Sertifika , Bonservis

Şewat = Yangın

Şewl = Çalılık

Şexte = Musibet

Şetele = Bela , Musibet

 Şeq = Kasık , Apışarası

Şeq vekırın = Apışmak

 

Şefiq = Şefik , Atılgan

 

Şe  1/ Şeh [ n ]  = 1  Tarak , Saç tarama  eşyası   2  Tefe , Dokuma  tezğahındaki  ip  sıkıştırılan   şey   3   Kartuk  , Büyük  toprak   tırmığı ***  Xwe  kujiva  şe  kırıye  ( ! )   Kirpiyle  taranmış  ( ! )   Şehe   desti  =   Saplı  tarak  ***  Hesıke  şeki =   Taraklı  kepçe ***  Vi  şehida  tıştekem  tunne  !  =   ( mz )  Bu  Tarakta   bir  şeyim  yok  ,  Bu  tarakta  bezim  yok  ! *** Keçel  çı  bıke  şehe  şımşir  =  ( Red )  Kel  ne  yapsın  şimşir tarağı  ***  Şehe  hıriye =    Yün  tarağı *** Şeye tewne = Dokuma tarağı
 {  Diğer  Diyalekt'ler  Şeh }

Şe  2 / Şeh [ n ]  = 1
 İbik ,  Kanatlı  hayvanlarda  baş  üstündeki  taraksı  kırmızı  et  2   Bazı  sürgünlerin   ve  balıkların  başlarındaki  çıkntı ,  Solungaç  3  Feslerde püskül  takılan  yeri  ***  Şe popıli  =  Tepeli  ibik  , Hem   tepeli  hem  ibikli


Şe  3 / Şeh  [ n ]  =  1
  ( mil )    Şarjor ,  Carcur  ,  Mermilik  2  ( agr )   Tırmık  ,  Tarım  aleti  3  (  bot )   Fırça  otu  ,  Çoban  tarağı  bitkisi  ***  Şe  giha =  Tarak  otu  ***  Şe'yë demançe  =   Tabanca  taragı

Şedank
= 1  Taraklık , Tarak  kılıfı  2  ( mil )  Fişeklik ,  Şarjorlluk


Şehedet  /  Şehadet   = 1 
Şahadet   ,  Toplun  için canından olma  ,  Millet  veya   Din  ugruna   can  vermek   , Şehitlik   2  Şahidlik etme ,  Tanıklık  3  Legalite  *** Şehadet anin 1 =  Kelime-i  tevhidi  demek  , Kelime-i şahadet getirmek : '' Eşhedü enlāilāhe illallih ''söylemek , Müslümanlığın  ilk   şartını dile getirmek , Kelime-i  şehādet ,   4  Birleştirme ( Eşhed =Tevhid   ) *** ( Serrastkırın = Teyit ) ***  ( Eşkere =Tebeyyün ) *** Şehadet  anin  2 =   Şahadet  getirme ***  Pëçiya  şehadet’ë =  Şahadet  parmağı ***  Şehadet  Xewkırın  ( Veçınandın , Fırkırın )  =  ( mz ) Ölümü  içmek  ,  Şahadet  içmek , Ölüm  şahadetini giyinmek ***  Gihiştına  şehadete =  Şahadete  ermek , Şehidliğe   nail  olma  *** Şehedet  kırın = ( syn )  Tasdik  ve  teyit  etmek  ,  Legalize  etmek  ,  Pekitmek  ,  Tevsik  etmek  ,      Tebeyyün  ettirmek  ***   Şehedet  bûn  /  Şehedet bûyin  =  ( syn )    Zāhirleşme  , Sahileşme , Legalleşme  ( pl )  Tahakkuk olma  (hq) Meydana  çıkma  ,  Tasdikli  görünmek  ***  Şehedet'ä me = Şahadetimiz *** Şehedet’ä mı =  Şahadetim *** Şehadete we  = Şahadetiniz , Tanıklığınız , Şahidliğiniz .
{ Diğer Diyalekt'ler :Govan , Govani }

Şehedetiyat
   = Legalizasyon  ,  Gerçekçilik  ,  Realistlik

Şehedet kırın  = 1 Şahadet etmek , Tanıklık etmek 2 Legal  tutumda bulunmak , Realist davranmak 3 ( rel ) Şehādet  etmek

Şehedetname  /  Şehadetname  
[ syn]  =  1  (  n ) Diploma  ,  Şahadetnāme  2 (  f  ) Sertifika  ,  Ruhsat  , İcazetnāme,  Ustalık belgesi  ,  Boservis  3  Tasdiknāme ,  Taktirnāme , Referans , Ehliyetnāme  4  Karne ,  Bröve  5  (  f  ) Rapor  ,  Tutanak  , Vesika  6  ( mil  )  Tezkere   7   İlmühaber  ,  İyi  hāl  kāğıdı 
<<
 bkz  Destûrname  >>

Şehedetvan   / Şehadetvan   [ rgd ]   =   1
Şehitlige  hazır  kişi ,  İnaancı veya  Milleti  için   ölümü  göze  alan  kişi ,  Fedaī    2   Serden  geçti  3  ( Rel )   İsmailiye  mezhebinde  olanlar    4 (  pol  )   Raportör


Şexte
[syn]  = 1 Musibet , Belā , Hengāme , Beliye 2 Āfet , Felāket ,
Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket 3  (tz) Salgın 4Uğursuzluk , Şomluk , Menhus , Şeamet , Meş'um***  Şexte  mala te keve ( nr ) =  Betdua etmek ,  Evine  musibet  vursun ***  Şexte  barandın =  ( mz )  Bela  yağdırdılar  , Felaket  yağdırdılar. ** Şexte  ave = Su  baskını , Su felāketi *** Şexte  erd  heje =  Deprem  felāketi ( * 15 )
<<
bkz   Şetele , Karesat , Mûsibet  Su  baskını  için Lekend >>
{ Diğer Diyalekt'ler : Sexur ,Git , Bëtar ,Qeda  }

Şextebûyin / Şextebûn = 1
Musibetlilik ,  Belālı hal  , Uğursuzluk  , Hrengāme hali 2  Felākete  uğramışlık , Āfāt oluş
<< bkz Şeytelebûyin , Belabûyin >>

Şextevan 
 [adj / syn]  = 1 Uğursuz  , Musibet kār , Belācı , Hengāmeci , Taciz kār 2 Kaza zāde , Felāket zāde
<< bkz  Şetlevan , Şetele zade , Şextekar >>

Şextezade / Şetelezade  [rgd] = Felāket zāde , 
Āfetzāde , Deprem veya başka doğal felākete uğramış kişi

Şextekar = Belālı , Belālı işlerle düşüp  kalkan , Tacizkār
<< bkz Belakar / Beladar >>

Şeıtandın = 1 Ütülmek ,Yitirmek , Yitirim , Yitim 2 Kaybetmek / Oyunda kaybetmek  , Yenilmek / Oyunda yenilmek , Mağlūb olmak *** Mı şeıti = Ben kaybettim , Ben ütüldüm *** Teji şeıti = Sende ütüldün *** Ne şeıtim = Ütülmedim 

Şekır = Şeker *** Şekır çëkırın = Şeker yapmak *** Şekıre toz = Toz şeker *** Şekıre dendık = Kesme şeker *** Şekıre çay = Çay şekeri *** Kilo şekır = Bir kilo şeker *** Niv kilo şekır bıkışine ! = Yarım kilo şeker çek ! *** Bafırge şëkırda  ... = Şeker fabrikasında ...  *** Naxaşiya şëkır = Şeker hastalığı *** Qamişa şëkır = Şeker kamışı *** Bë şekır = Şekersiz *** Qawe şekıri = Şekerli kahve *** Şekırek = Bir şeker *** Şekır hërandın = Şeker öğütmek *** Şekırem = Şekerim *** Şekıre ... = ... şekeri  *** Şekıre pemi = Pamuk şeker *** Şekıre rengin = Renkli şeker  

Şekırbûyin / Şekırbûn = Şeker olmak , Şekerleşmek ,Şekerlenmek , Şekerleniş  (mz) Tatlı ve şirin olmak *** Hıngıv şekır bûye = Bal şekerlenmiş 


Şekırdank / Şekırdang = Şekerlik

Şekırıstan = Şeker kamışı tarlası , Şekeri bol olan yer veya bölge

Şekırkırın = Şekerlemek  , Şeker yapmak

Şekır lev = Şeker leb , Şeker dudaklı

Şekırpare = Şekerpāre

Şekırreng = Şekerrenk , Sarı tonlarında  bir renk

Şekırrëz = Şekersıralı , Tatlı dilli veya şirin sözlü

Şekırvan = Şekerci *** Şekırvanî = Şekercilik





Şekırın  =  1 
Taramak , Taraklamak  2   ( agr ) Tırmıklamak   3  (mz)   Tırmalamak , Rahatsız  etmek  *** Guh  şekırın  = (  mz )  Kulak  tırmalamak  ,   Kafa  şişirmek  ***   Rûpel  şekırın  =  Sayfa  taramak  ***  Gule  şekırın  =  Mermi  taraklamak ,   Yaylım  ateşi  etmek  *** Çeva'va  şe  kırın =  Gözle  taramak ,  Gözden  geçirmek  ***   Dest'va  şekırın  =   El  ile  taramak

 Şel = Büyük  parça

 

Şepırze = Abuk sobuk , Saçma sapan , Pejgürde


Şeqem  =    1   Sille  ,  Tokat ,  Şamar  2   Sevgi  tokadı  ,  Okşuyarak  vurma
<<  bkz  Sille  >>
{
  Diger  Diyalekt'ler  :  Şeqam  }

Şeqawet / Şeqewat  = Şekavet  / Şakavet ,  Eşkiyalık ,  Haydutluk , Şakilik  , Korsanlık , Karmanyola ' Yağma , Çapul  ***  Şera  şeqewata = Eşkiya  çatışması *** Şetele  şeqewata =   Eşkiya  belası , Haydut tacizkārlığı
<<   bz  Cerde , Cerdevan’î , Şaki , Talanvan  >>
Şehid = Şehit *** Şehidgeh = Şehitlik

Şehidder / Şehidgeh = Şehitlik



Şex = Şeyh , Tarikat veya dini lider



Şexs [syn] =  1 Şahıs ,Kişi , Fert , Zat , Zevat , Person  2 Karakter *** Şaxsiyet = Şahsiyet , Zatiyet  , Kişilik

Şexsi = Şahsi , Özel

 

Şexsiyet = Şahsiyet

Şehıtandın [lt] = Oyunda kaybetmek , Ütülmek  , Bahisi kaybetmek


Şehreza = Uygarlık , Çağdaş

Şehr
ê = Bulvar

Şeqleban = Komediyen , Şaklaban


Şekok = 1 Izgara 2 Davlanbaz

Şeq  1 = Apışarası  , Kasık , Apış 

Şeq 2 = Şak sesi *** Çepık = Alkış


Şeqem = Sille , Tokat , Şamar

Şeqkırın = 1 Kasıktan ikiye ayırmak , Kasaplık kesilmiş hayvanı kasıktan ikiye ayırmak 2 Apıştırmak 

Şeqıwandın = Apıştırmak


Şêlli = Bulanık 

Şelof / Çaplûs = Dalkavuk


Şêllandın [syn] = 1 Bulandırmak 2 Soygun etmek

 

Şaredari = Belediye

Şarêderivan = Belediyeci


Şeş [math] = Altı sayısı veya rakamı *** Şeşemin = Altıncı

 Şeşe şeş = Altışar altışar

Şeşgoşe = Altıgen

Şeşemin = Altıncı

 

Şeşpêçi = Altıparmak


Şeşper = Şeşper , Altı uçlu zıpkın

Şêst = Altmış

 

 



Şelp  = 1 Şapırtı  2  Öperkem  çıkrılan  ses *** Şelpe  şelp  =  Şapur  şapur  ,  Hapur   hapur
<< bkz  Mılc  >>


Şelpe  = 1
Avuç açısı  2   ( mus )   Musiki  icrasında  tezenesiz  yaylı enstroman  tınlana  ***  Şelpe  lexıstın  =  Şelpe  vurmak  2   ( mus )  Tezenesiz  veya  mızrapsız  telli   çalgı  çalmak

 Şelpevan  [  mus ]  =   Şelpeci  ,  Tezene  kullanmadan  telli   çalgı  çalan






Şemetotık [bot]  = 1 Kokulu bostan  , Kokarca da denilen  çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları 3 Elma şekeri gibi  yiyecekler , Kaynatılık boyanan yumurta vs 4 (zz) Çocuk dilinde süslü yiyecekler
 


Şemi =  Cumartesi

Şemok / Şemetotık [bot]  = 1 Kokulu bostan  , Kokarca da denilen  çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları
<< bkz Şemetotık >>

Şên = Şen , Neşe

Şengel =  1 Çıtlık 2 Çitlenbik bitkisi

Şene = Dirgen , Tarım aleti 


Şepe =
Çığ

Şepık = Alkış

Şepık kırın = Alkışlamak 

Şepşep  =   1 
Yemek  yerken ağız  şapırtısı   2  Yürürken  daban  sesi  ( vulg )  Düzdaban  3   Düz  yüzeye   vururken  çıkarılan  ses

Şeref = Şeref , Hassiyet

 

Şerab / Şeravc = Şarap

Şerq /Rojhılat = Doğu


Şerm = 1 Ayıp , Utanç , Ar 2 Denaet 3 Sehiv *** Şerm gerandın = Ayıp aramak *** Şerm veşartın = Ayıp saklamak *** Şerma te = Ayıbın *** Şerma mı = Ayıbım *** Şerme gıran ... = Ağır ayıp ...
<< bkz Eyb >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Fihët , Fehët , Kinët , Fedi }

Şermazer kırın = Ayıplamak , Kınamak

Şermkırın = Utanmak , Sıkılmak *** Şermezar kırın = Kınamak , Utandırmak  , Ayıplamak

Şermbûyin / Şermbûn = Utanış , Sıkılış *** Şermezar bûyin = Ayıplanmak , Kınanmak

Şermok [rgd] = Utangaç , Sıkılgan , Çekingen


Şrêpençe [tz] = Kızıl yara

Şetele [syn] = 1 Belā , Musibet , Uğursuzluk , Hengāme , Felāket , Beliye  2 İdbar , Nuhuset , Şomluk , Menhus 3 Āfet / Āfāt , Felāket , Kaza , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket , Facia 3 Tehdit , Musallat  , Tebelleş  4 Şiddetli azap 5 (tz) Salgın *** Şetele  diti =  Felāket  görmüş *** Şetele xwedë = Allahın felāketi , Allahın belāsı *** Şetele dıbarandın = (mz) Felāket yağdırıyorlardı
 ( * 15 )
<<  bkz  Şexte , Karesat , Bela  Tehdit  için : Gef >>

Şetelebûyin  / Şetelebûn  = 1 Belālı olmak , Tacizci olmak , Tacizkārlık ,Tebelleş olmak , Muasallat olamak , 2  Huzursuzluk , Kargaşa , Hengāme
<< bkz Şextebûyin , Belabûyin >>

Şetele kırın =
Belā etmek , Kargaşa çıkarmak , Huzur  bozmak , Āfet veya  belālara  sebep olmak

Şetelevan  [adj / syn] = 1 Belācı , Uğursuz , Tacizkār 2  Karmanyolacı , Tehditkār , Hengāmeci  3 Kaza zāde , Falāket zāde    
<< bkz  Belakar / Beladar , Şextekar , Şextevan ,
 Xeracvan  , Gefok  >>









Şevan  =
  Tarakçı  ***  Şevan’ î  /  Şevanti  =  Tarakçılık  

Şemal  1  =  1  
Işık  ,  Parlaklık ,  Parıltı  2  Yakamoz  , Berraklık    3   Nur  , Kişi  yüzündedeki   ilāhi   ışık   4  Şol  ***   Bırıktiye  behre  =  Denizin  parlaklığı  ,  Denizdeki  yakamoz  ***  Şemalti  = Parıltı'lı   , Berrak'lı ***   Rëya   şemal  =   Işıklı  yol  ,  Nur'lu  yol ***   Rëya  renkaye  =  Aydınlıklı  yol  ,  ışıklı  yol  ***   Çem’ë  bıhuşte  şemal  dıkışe  dıwe  Xweda  Xweda  cc !  =  Şol  cennetin  ırmakları  akar  Allāh  cc   deyu  deyu  !  (  Yun…  /  Emr…) 
<<  bkz  Bırıqandi , Eqs  , Cemal  2 , Şewq  3 ,  Ziya 2 , Tav , Renkaye  >>



  Şemal  2  =  1 
Görünüş dış  görünüş ,  Fenomen ; göze  çarpan  yerler   ,  Kılık  ,  Zevahir  /  Zavahir   2  Şemail ,  Varlık ,  Vücud  ,  Zatiyet  ,  Özlük , Kendilik ,  Cehre  3 Tecelli ,  Tezahur  4  Mahiyet   Mevcudiyet    4  Eşkal   5  Tip , Boypos , Beden  yapısı  , Anatomi   6   Fosil   ***   Şemala  Dıne =    Dünyanın görünüşü  ***   Qurbana  şemalateme  =     Cehrene  ve  görüşüne  kurban  olayım  ***   Şemala   xwede   cc   =  Allāhın cc  Tecelliyatı  ,  Allāhın  cc   Tezahürü ***  Kemalat hebe  Şemalat'ji  heye  !  =   ( red )  Kemalet  varsa  şemalet'te  vardır !  ***   Şemalata  sıkum  berjer  !  =  Somurtkan  suratlı  şey ,  Somuruk  tip  !


<<  bkz    Zevahir , Zahir    Varlık   ve   Mahiyet  için  :  Hebûn , Mahiyet    Zatiyet   ve  Kendilik  için  :  Şexsiyet , Zatiyet    Eşkal   için  :  Şıkıl  >>


Şemaliyat  =  1   Nazariye  ,  Nayariyat  ,  Görüşler  ,  Düşünceler , Doğruluğu isbat edilmemiş  ilmi  görüşler   2  Anatomi  bilimi   ,  Yapı   veya  oluş'u inceleyen  bilim
<< bky  Tehr
iyat 2 / Nezeriyat   ( * 1) >>

Şevk 1 =  Çatal iğne 

Şevk 2 = Şevk 




Şewat [syn] = 1 Yanık 2 Yangın

Şewatvan [rgd] = Yangıncı , İtvayeci

Şevıtandın / Şewıtandın = Yakmak , Yandırmak , Ateşlemek  , Ateş tutuşturmak *** Şewıti = Yandı , Tutuştu *** Dıl şewati = (mz) Gönül yangınlığı *** Şewatamı = (mz) Yangınlığım 
<< bkz Sotın , Kemıtandın >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Şewutandın }


Şevketi gordan [bo] = Şevketi bostan




Şêwr 1 = 1 Danışma , Görüşme , Mükaleme , Konuşma , Söyleşme , Sulha āit özler deme 2 Mülākat / Mılaqat , Plebisit  3  Diyalog , Tartışma 4  Meşaveret , Müşāvere  , Müzakere / Mızakere ,  Mışawere , Muhavere / Mıhawere 5  Şūra  6  Enformasyon *** Şêwiri  = Dı şêwre lê … = Danışıyor fakat … *** Şêwri / Şêwrand = Danıştı , Görüştü , Söyleşti ***  Çı dışêwrand ?
= Ne uzlaştırıyordu ? *** Qe şêwrame hevra tunne  ! = Hiç onunla görüşmem yok , Hiç onunla danışıklığım yok ! (mz) Birbirimizle alış verişimiz yok ***  Şêwraweyi duh cabû ? = Dünkü  müzakereniz nası oldu ? , Dünkü  görüşmeniz nasıldı ? ***  Şëwr ca derbazdıbe / Şêwr ca derbazdıwe ? =  Mülākat nasıl geçiyor ? , Danışma nasıl devam ediyor ? *** Şêwrame ser levhatıneda ma ! = Diyaloğumuz uzlaşma üzerinde kaldı ! , Görüşmemiz barışma üzerinde kaldı ! *** Şêwr ser şêwra dıdome =  Görüşme  görüşme üzerine sürüyor , Danışma danışma üstüne geçiyor *** Şëwra sixura = Ajanlar görüşmesi *** Şêwra mı = Danışığım , Mükalemem , Konuşmam *** Şêwra te = Görüşmen , Söyleşmen , Dediklerin *** Şêwr mëwr tunne = (cn)  Danışma manışma yok *** Bê şêwr = Habersizce , Danışılmadan ***  Hê şêwra teyi  duh nê birate  = (syn) 1 Daha dünkü müzakeren  aklına gelmir 2 Dünkü mülākatını bile hatırlamıyorsun*** Bı şêwr = Danışılmalı ***Bê şêwr = Danışılmadan
<< bkz  Diyalog için : Danıstandın  Uzlaşım için görüşme 
Levhatın , Hevhatın >>

{ Diğer Diyalekt’ler : Şewr , Şêwır }

Şêwr 1  =
Teati , Mıbadele / Mübadele

Şêwrandın / Şêwrtın =  1
Diyaloğlaşma , Söyleşim , Uzlaşımlanma 2 Danışılmak , Görüşülmek , Uzlaşılmak , İstişareleşmek ,
{
Diğer Diyalekt’ler : Şêwırin}


Şêwrani = 1 (hq) Sözleşme , Tutanak , Sözleşmeli  (post) İadeli , Tahütlü 2 Görüşmeli , Görüşmece 3 Enformasyonlu ***  Bı şëwr = Görüşmeli , Anlaşmalı


Şêwrbûyin / Şêwrbûn =
 Görüşmeli oluş , Danışmalı bulunma , Uzlaşımda olma , Mülākat hali
 {
Diğer Diyalekt’ler  Şëwırin }


Şêwrkırın = 1
Uzlaşmak , Görüş teatisi hali , Muhavere etmek , Görüşmek 2 Mülākat yapmak 3 Tezzekür  etmek  *** Ne şêwrkırın / Ne şêwrin = (syn) 1 Danışılmadan , Habersizce etmek 2 Görüşmemek , Danışılmamak   *** Şêwrdan / Şêwrdayin  = Görüştürmek  , Görüşütürülmek , Görüşme sağlamak , Görüştürülme sağlatmak  ***  Du şêwreki  xurt dıkır ! = Dün güçlü bir  mülākat ediyordu !
<<
bkz  Xeberdean  >>



Şêwrder / Şêwrgeh = 1
Danıştay  ( Yargıtay = Dozxanene , Diwana doze )  2 Konfans yeri

<< bkz  Diwana doze >>


Şêwrvan / Şêwrdar  =
 1 Dasnışman , Müsteşar , Müşavir 2 Diyalokcu  Görüşmeci , Sözcü , Ara bulucu 3 Meşveretci /  Meşveretkar , Bir konuyu sürdüren , Konu takipcisi


 Şewq 1 = Far , Şafk

 Şewk 2 = Çatal  iğne 2 Fermuar , Tırkı

Şêwrmendi = Danışmanlık

 Şeytanok = Sümüklü böceği , Salyangoz

Şe 1 [ n ] = 1 Tarak , Saç tarama eşyası 2 Tefe , Dokuma tezğahındaki ip sıkıştırılan şey 3 Kartuk , Büyük toprak tırmığı *** Xwe kujiva şe kırıye ( ! ) Kirpiyle taranmış ( ! ) Şehe desti = Saplı tarak *** Hesıke şeki = Taraklı kepçe *** Vi şehida tıştekem tunne ! = ( mz ) Bu Tarakta bir şeyim yok , Bu tarakta bezim yok ! *** Keçel çı bıke şehe şımşir = ( Red ) Kel ne yapsın şimşir tarağı *** Şehe hıriye = Yün tarağı
{ Diğer Diyalekt'ler
Şeh }

Şekırın = 1
Taramak 2 (mil)Taramak , Yaylıum ateşi etmek

Şe 2 [ n ] = 1
İbik , Kanatlı hayvanlarda baş üstündeki taraksı kırmızı et 2 Bazı sürgünlerin ve balıkların başlarındaki çıkntı , Solungaç 3 Feslerde püskül takılan yeri *** Şe popıli = Tepeli ibik , Hem tepeli hem ibikli


Şepe = Çığ

Şêlli [syn] =  1 Bulanık 2 Olivyon
Şelbık = Su bardağı
Şehrıstani = Medeniyet , Uygarlı
Şene = Dirgen  
Şenekırının = Dirgenlemek
Şeıtandın = Yenilme ,Mars olma , Mağlüp
Şerbed = Şerbet
Ş
êr [zo] = Aslan
Şer 1 = Kavga 2 Savaş , Çenk

Şervan = Savaşcı , Kavgacı
Şehır = Şehir

Şekırdank = Şekerlik
Şev = Gece *** Niva şeve = Gece yarısı *** Şeva tari = Karanlık gece





Şe 3 [ n ] = 1
( mil ) Şarjor , Carcur , Mermilik 2 ( agr ) Tırmık , Tarım aleti 3 ( bot ) Fırça otu , Çoban tarağı bitkisi *** Şe giha = Tarak otu *** Şe'yë demançe = Tabanca taragı

Şedank
= 1 Taraklık , Tarak kılıfı 2 ( mil ) Fişeklik , Şarjorlluk



Şehedet / Şehadet = 1
Şahadet , Toplun için canından olma , Millet veya Din ugruna can vermek , Şehitlik 2 Şahidlik etme , Tanıklık 3 Legalite *** Şehadet anin 1 = Kelime-i tevhidi demek , Kelime-i şahadet getirmek : '' Eşhedü enlāilāhe illallih ''söylemek , Müslümanlığın ilk şartını dile getirmek , Kelime-i şehādet , 4 Birleştirme ( Eşhed =Tevhid ) *** ( Serrastkırın = Teyit ) *** ( Eşkere =Tebeyyün ) *** Şehadet anin 2 = Şahadet getirme *** Pêçiya şehadet’ê = Şahadet parmağı *** Şehadet Xewkırın ( Veçınandın , Fırkırın ) = ( mz ) Ölümü içmek , Şahadet içmek , Ölüm şahadetini giyinmek *** Gihiştına şehadete = Şahadete ermek , Şehidliğe nail olma *** Şehedet kırın = ( syn ) Tasdik ve teyit etmek , Legalize etmek , Pekitmek , Tevsik etmek , Tebeyyün ettirmek *** Şehedet bûn / Şehedet bûyin = ( syn ) Zāhirleşme , Sahileşme , Legalleşme ( pl ) Tahakkuk olma (hq) Meydana çıkma , Tasdikli görünmek *** Şehedet'â me = Şahadetimiz *** Şehedet’â mı = Şahadetim *** Şehadete we = Şahadetiniz , Tanıklığınız , Şahidliğiniz .
{ Diğer Diyalekt'ler :Govan , Govani }

Şehedetiyat
= Legalizasyon , Gerçekçilik , Realistlik

Şehedet kırın = 1 Şahadet etmek , Tanıklık etmek 2 Legal tutumda bulunmak , Realist davranmak 3 ( rel ) Şehādet etmek


Şehedetname / Şehadetname
[ syn] = 1 ( n ) Diploma , Şahadetnāme 2 ( f ) Sertifika , Ruhsat , İcazetnāme, Ustalık belgesi , Boservis 3 Tasdiknāme , Taktirnāme , Referans , Ehliyetnāme 4 Karne , Bröve 5 ( f ) Rapor , Tutanak , Vesika 6 ( mil ) Tezkere 7 İlmühaber , İyi hāl kāğıdı
<<
bkz Destûrname >>

Şehedetvan / Şehadetvan [ rgd ] = 1
Şehitlige hazır kişi , İnaancı veya Milleti için ölümü göze alan kişi , Fedaī 2 Serden geçti 3 ( Rel ) İsmailiye mezhebinde olanlar 4 ( pol ) Raportör



Şexte
[syn] = 1 Musibet , Belā , Hengāme , Beliye 2 Āfet , Felāket , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket 3 (tz) Salgın 4Uğursuzluk , Şomluk , Menhus , Şeamet , Meş'um*** Şexte mala te keve ( nr ) = Betdua etmek , Evine musibet vursun *** Şexte barandın = ( mz ) Bela yağdırdılar , Felaket yağdırdılar. ** Şexte ave = Su baskını , Su felāketi *** Şexte erd heje = Deprem felāketi ( * 15 )
<<
bkz Şetele , Karesat , Mûsibet Su baskını için Lekend >>
{ Diğer Diyalekt'ler :
Sexur ,Git , Bêtar ,Qeda }

Şextebûyin / Şextebûn = 1
Musibetlilik , Belālı hal , Uğursuzluk , Hrengāme hali 2 Felākete uğramışlık , Āfāt oluş
<< bkz Şeytelebûyin , Belabûyin >>


Şextevan
[adj / syn] = 1 Uğursuz , Musibet kār , Belācı , Hengāmeci , Taciz kār 2 Kaza zāde , Felāket zāde
<< bkz Şetlevan , Şetele zade , Şextekar >>


Şextezade / Şetelezade [rgd] = Felāket zāde ,
Āfetzāde , Deprem veya başka doğal felākete uğramış kişi

Şextekar = Belālı , Belālı işlerle düşüp kalkan , Tacizkār
<< bkz Belakar / Beladar >>

Şeıtandın = 1 Ütülmek ,Yitirmek , Yitirim , Yitim 2 Kaybetmek / Oyunda kaybetmek , Yenilmek / Oyunda yenilmek , Mağlūb olmak , Mars *** Mı şeıti = Ben kaybettim , Ben ütüldüm *** Teji şeıti = Sende ütüldün *** Ne şeıtim = Ütülmedim

Şehid = Şehit *** Şehidgeh = Şehitlik

Şehidder / Şehidgeh = Şehitlik



Şex = Şeyh , Tarikat veya dini lider

Şexs [syn] = 1 Şahıs ,Kişi , Fert , Zat , Zevat 2 Karakter *** Şaxsiyet = Şahsiyet , Zatiyet , Kişilik

Şexsi = Şahsi , Özel

Şehıtandın [lt] = Oyunda kaybetmek , Ütülmek , Bahisi kaybetmek


Şehreza = Uygarlık , Çağdaş

Şehrê = Bulvar

Şeqleban = Komediyen , Şaklaban


Şekok = 1 Izgara 2 Davlanbaz

Şeq 1 = Apışarası , Kasık

Şeq 2 = Şak sesi


Şeqem = Sille , Tokat , Şamar

Şeqkırın = Kasıktan ikiye ayırmak , Kasaplık kesilmiş hayvanı kasıktan ikiye ayırmak

Şeqıwandın = Apıştırmak


Şelof / Çaplûs = Dalkavuk


Şêllandın [syn] = 1 Bulandırmak 2 Soygun etmek

 

Şaredari = Belediye *** Şarederivan = Belediyeci


Şeş [math] = Altı sayısı veya rakamı *** Şeşemin = Altıncı


Şeşper = Şeşper , Altı uçlu zıpkın

 

Şekır = Şeker *** Şekır çêkırın = Şeker yapmak *** Şekıre toz = Toz şeker *** Şekıre dendık = Kesme şeker *** Şekıre çay = Çay şekeri *** Kilo şekır = Bir kilo şeker *** Niv kilo şekır bıkışine ! = Yarım kilo şeker çek ! *** Bafırge şêkırda ... = Şeker fabrikasında ... *** Naxaşiya şêkır = Şeker hastalığı *** Qamişa şêkır = Şeker kamışı *** Bê şekır = Şekersiz *** Qawe şekıri = Şekerli kahve *** Şekırek = Bir şeker *** Şekır hërandın = Şeker öğütmek *** Şekırem = Şekerim *** Şekıre ... = ... şekeri *** Şekıre pemi = Pamuk şeker *** Şekıre rengin = Renkli şeker

Şekırbûyin / Şekırbûn = Şeker olmak , Şekerleşmek ,Şekerlenmek , Şekerleniş (mz) Tatlı ve şirin olmak *** Hıngıv şekır bûye = Bal şekerlenmiş


Şekırdank / Şekırdang = Şekerlik

Şekırıstan = Şeker kamışı tarlası , Şekeri bol olan yer veya bölge

Şekırkırın = Şekerlemek , Şeker yapmak

Şekır lev = Şeker leb , Şeker dudaklı

Şekırpare = Şekerpāre

Şekırreng = Şekerrenk , Sarı tonlarında bir renk

Şekırvan = Şekerci *** Şekırvanî = Şekercilik



Şekırın = 1
Taramak , Taraklamak 2 ( agr ) Tırmıklamak 3 (mz) Tırmalamak , Rahatsız etmek *** Guh şekırın = ( mz ) Kulak tırmalamak , Kafa şişirmek *** Rûpel şekırın = Sayfa taramak *** Gule şekırın = Mermi taraklamak , Yaylım ateşi etmek *** Çeva'va şe kırın = Gözle taramak , Gözden geçirmek *** Dest'va şekırın = El ile taramak


Şeqem = 1 Sille , Tokat , Şamar 2 Sevgi tokadı , Okşuyarak vurma
<< bkz Sille >>

{
Diger Diyalekt'ler : Şeqam }

Şeqawet / Şeqewat = Şekavet / Şakavet , Eşkiyalık , Haydutluk , Şakilik , Korsanlık , Karmanyola ' Yağma , Çapul *** Şera şeqewata = Eşkiya çatışması *** Şetele şeqewata = Eşkiya belası , Haydut tacizkārlığı
<< bz Cerde , Cerdevan’î , Şaki , Talanvan >>


Şelp = 1 Şapırtı 2 Öperkem çıkrılan ses *** Şelpe şelp = Şapur şapur , Hapur hapur
<< bkz Mılc >>


Şelpe = 1
Avuç açısı 2 ( mus ) Musiki icrasında tezenesiz yaylı enstroman tınlana *** Şelpe lexıstın = Şelpe vurmak 2 ( mus ) Tezenesiz veya mızrapsız telli çalgı çalmak

Şelpevan [ mus ] = Şelpeci , Tezene kullanmadan telli çalgı çalan




Şemetotık [bot] = 1 Kokulu bostan , Kokarca da denilen çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları 3 Elma şekeri gibi yiyecekler , Kaynatılık boyanan yumurta vs 4 (zz) Çocuk dilinde süslü yiyecekler

Şemıtemi = Sıfta , Yılın ilk lezeti

 

Şeq = Apışarası

Şemok / Şemetotık [bo] = 1 Kokulu bostan , Kokarca da denilen çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları
<< bkz Şemetotık >>

Şepe = Çığ


Şepşep = 1 Yemek yerken ağız şapırtısı 2 Yürürken daban sesi ( vulg ) Düzdaban 3 Düz yüzeye vururken çıkarılan ses




Şerm = 1 Ayıp , Utanç 2 Denaet 3 Sehiv *** Şerm gerandın = Ayıp aramak *** Şerm veşartın = Ayıp saklamak *** Şerma te = Ayıbın *** Şerma mı = Ayıbım *** Şerme gıran ... = Ağır ayıp ...
<< bkz Eyb >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Fihêt , Fehêt , Kinêt , Fedi }

Şermkırın = Utanmak , Sıkılmak *** Şermezar kırın = Kınamak , Utandırmak , Ayıplamak

Şermbûyin / Şermbûn = Utanış , Sıkılış *** Şermezar bûyin = Ayıplanmak , Kınanmak

Şermok [rgd] = Utangaç , Sıkılgan

Şepırze = Eli ayağı veya dili dolanan

Şêrpençe [tz] = Kızıl yara

 

Standın / Istandın = Almak

Şetele [syn] = 1 Belā , Musibet , Uğursuzluk , Hengāme , Felāket , Beliye 2 İdbar , Nuhuset , Şomluk , Menhus 3 Āfet / Āfāt , Felāket , Kaza , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket 3 Tehdit , Musallat , Tebelleş 4 Şiddetli azap 5 (tz) Salgın *** Şetele diti = Felāket görmüş *** Şetele xwedê = Allahın felāketi , Allahın belāsı *** Şetele dıbarandın = (mz) Felāket yağdırıyorlardı
( * 15 )
<< bkz Şexte , Karesat , Bela Tehdit için : Gef >>

Şetelebûyin / Şetelebûn = 1 Belālı olmak , Tacizci olmak , Tacizkārlık ,Tebelleş olmak , Muasallat olamak , 2 Huzursuzluk , Kargaşa , Hengāme

<< bkz Şextebûyin , Belabûyin >>

Şetele kırın =
Belā etmek , Kargaşa çıkarmak , Huzur bozmak , Āfet veya belālara sebep olmak

Şetelevan [adj / syn] = 1 Belācı , Uğursuz , Tacizkār 2 Karmanyolacı , Tehditkār , Hengāmeci 3 Kaza zāde , Falāket zāde
<< bkz Belakar / Beladar , Şextekar , Şextevan , Xeracvan , Gefok >>


Şevan =
Tarakçı *** Şevan’ î / Şevanti = Tarakçılık

Şemal 1 = 1
Işık , Parlaklık , Parıltı 2 Yakamoz , Berraklık 3 Nur , Kişi yüzündedeki ilāhi ışık 4 Şol *** Bırıktiye behre = Denizin parlaklığı , Denizdeki yakamoz *** Şemalti = Parıltı'lı , Berrak'lı *** Rëya şemal = Işıklı yol , Nur'lu yol *** Rêya renkaye = Aydınlıklı yol , ışıklı yol *** Çem’ê bıhuşte şemal dıkışe dıwe Xweda Xweda cc ! = Şol cennetin ırmakları akar Allāh cc deyu deyu ! ( Yun… / Emr…)
<< bkz Bırıqandi , Eqs , Cemal 2 , Şewq 3 , Ziya 2 , Tav , Renkaye >>



Şemal 2 = 1
Görünüş dış görünüş , Fenomen ; göze çarpan yerler , Kılık , Zevahir / Zavahir 2 Şemail , Varlık , Vücud , Zatiyet , Özlük , Kendilik , Cehre 3 Tecelli , Tezahur 4 Mahiyet Mevcudiyet 4 Eşkal 5 Tip , Boypos , Beden yapısı , Anatomi 6 Fosil *** Şemala Dıne = Dünyanın görünüşü *** Qurbana şemalateme = Cehrene ve görüşüne kurban olayım *** Şemala xwede cc = Allāhın cc Tecelliyatı , Allāhın cc Tezahürü *** Kemalat hebe Şemalat'ji heye ! = ( red ) Kemalet varsa şemalet'te vardır ! *** Şemalata sıkum berjer ! = Somurtkan suratlı şey , Somuruk tip !
<< bkz Zevahir , Zahir Varlık ve Mahiyet için : Hebûn , Mahiyet Zatiyet ve Kendilik için : Şexsiyet , Zatiyet Eşkal için : Şıkıl >>


Şemaliyat = 1 Nazariye , Nayariyat , Görüşler , Düşünceler , Doğruluğu isbat edilmemiş ilmi görüşler 2 Anatomi bilimi , Yapı veya oluş'u inceleyen bilim
<< bky Tehr
iyat 2 / Nezeriyat ( * 1) >>

Şev = Gece *** Şeve tari = Kas karanlık gece



Şewat [syn] = 1 Yanık 2 Yangın

Şewatvan [rgd] = Yangıncı , İtvayeci

Şewk [syn] = 1 Çatal iğne , Çıtçıt 2 Mandal  , Tırkı 3 (mu) Kanun gibi çalgışlarda sesi pesleştiren ve titleştiren Mandal

Şevıtandın / Şewıtandın = Yakmak , Yandırmak , Ateşlemek , Ateş tutuşturmak *** Şewıti = Yandı , Tutuştu *** Dıl şewati = (mz) Gönül yangınlığı *** Şewatamı = (mz) Yangınlığım
<< bkz Sotın , Kemıtandın >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Şewutandın }

Şêwr 2 = 1 Danışma , Görüşme , Mükaleme , Konuşma , Söyleşme , Sulha āit özler deme 2 Mülākat / Mılaqat , Plebisit 3 Uzlaşım , Diyalog , Tartışma 4 Meşaveret , Müşāvere , Müzakere / Mızakere , Mışawere , Muhavere / Mıhawere 5 Şūra 6 Enformasyon *** Şêwiri = Dı şêwre lê … = Danışıyor fakat … *** Şêwri / Şêwrand = Danıştı , Görüştü , Söyleşti *** Çı dışêwrand ? = Ne uzlaştırıyordu ? *** Qe şêwrame hevra tunne ! = Hiç onunla görüşmem yok , Hiç onunla danışıklığım yok ! (mz) Birbirimizle alış verişimiz yok *** Şêwraweyi duh cabû ? = Dünkü müzakereniz nası oldu ? , Dünkü görüşmeniz nasıldı ? *** Şewr ca derbazdıbe / Şêwr ca derbazdıwe ? = Mülākat nasıl geçiyor ? , Danışma nasıl devam ediyor ? *** Şêwrame ser levhatıneda ma ! = Diyaloğumuz uzlaşma üzerinde kaldı ! , Görüşmemiz barışma üzerinde kaldı ! *** Şêwr ser şêwra dıdome = Görüşme görüşme üzerine sürüyor , Danışma danışma üstüne geçiyor *** Şêwra sixura = Ajanlar görüşmesi *** Şêwra mı = Danışığım , Mükalemem , Konuşmam *** Şêwra te = Görüşmen , Söyleşmen , Dediklerin *** Şêwr mëwr tunne = (cn) Danışma manışma yok *** Bê şêwr = Habersizce , Danışılmadan *** Hê şêwra teyi duh nê birate = (syn) 1 Daha dünkü müzakeren aklına gelmir 2 Dünkü mülākatını bile hatırlamıyorsun
<< bkz Diyalog için : Danıstandın Uzlaşım için : Levhatın , Hevhatın >>
{
Diğer Diyalekt’ler : Şewr , Şêwır }

Şêwr 2 =
Teati , Mıbadele / Mübadele


Şêwrandın / Şêwrtın = 1
Diyaloglaşma , Söyleşim , Uzlaşımlanma 2 Danışılmak , Görüşülmek , Uzlaşılmak , İstişareleşmek ,
{
Diğer Diyalekt’ler : Şêwırin}


Şêwrani = 1 (hq) Sözleşme , Tutanak , Sözleşmeli (post) İadeli , Tahütlü 2 Görüşmeli , Görüşmece 3 Enformasyonlu *** Bı şêwr = Görüşmeli , Anlaşmalı



Şêwrbûyin / Şêwrbûn =
Görüşmeli oluş , Danışmalı bulunma , Uzlaşımda olma , Mülākat hali
{
Diğer Diyalekt’ler Şêwırin }


Şêwrkırın = 1
Uzlaşmak , Görüş teatisi hali , Muhavere etmek , Görüşmek 2 Mülākat yapmak 3 Tezzekür etmek *** Ne şêwrkırın / Ne şêwrin = (syn) 1 Danışılmadan , Habersizce etmek 2 Görüşmemek , Danışılmamak *** Şêwrdan / Şêwrdayin = Görüştürmek , Görüşütürülmek , Görüşme sağlamak , Görüştürülme sağlatmak *** Du şêwreki xurt dıkır ! = Dün güçlü bir mülākat ediyordu !

<<
bkz Xeberdean >>



Şêwrder / Şêwrgeh = 1
Danıştay ( Yargıtay = Dozxanene , Diwana doze ) 2 Konfans yeri

<< bkz Diwana doze >>



Şêwrvan / Şêwrdar =
1 Dasnışman , Müsteşar , Müşavir 2 Diyalokcu Görüşmeci , Sözcü , Ara bulucu 3 Meşveretci / Meşveretkar , Bir konuyu sürdüren , Konu takipcisi

Şêwrdari / Şêwrdarti = Danımanlık , Arabuluculuk , Uzlaştırıcılık


Şet = Özürlü , Eli ayağı felc olan , Alil , Sakat

 


Şer 1 = 1 Savaş , Harp 2 Çatışma , cıngar

Şer 2 = Sarık , Kavuğa sarılan sargı

 

Şêr = Aslan