Anasayfa
Rêzbûna : Do TEX
Do : Sıralaması
************
Doçık / Doç [zo] = Kuyruk
<< bkz Boçık >>
Doçend = Doçent
Doçenti = Doçenlik
Dol = Döl
Dolkırın = Döllemek
Dolab = Kabine
Dolar = Dolar
Dolav / Dolab = 1 Dolap 2 Entirika*** Dolav çêkırın = Dolap yapmak *** Bı dolav = Dolaplı *** Bê dolav = Dolapsız
Dolabvan = Dolapçı
Dolım = Dölüm *** Deh donım = On dölüm
Domi hevkırın = Ortaklaşmak , Sıra ile etmek
Domino = Domino *** Domino listın = Domino oynamak
Doxin = Uşkur
{ Diğer Diyalekt’ler : Torki , Pızi }
Doxin sıst = (mz) Çapkın , Hovarda
Dom [ syn ] = 1 Sıra , Sefer , Defa , Süre , Kez ( f ) 2 Dönem , Dönüm , Dönüşüm , Müddet , Peryod 3 Fesl = Fasıl ( mus ) Telaffüzda kısık kısıklık , Tutak tutaklık , ( grm ) Serili sözcük araları , Mevsim’de dem ( Demsal = Mevsim ) ( f ) 4 Seans ( f ) meditatsyon gibi hallerde dönüşümlü safha’lar . Büyücünün seansı , Trans , Tekrar , Devam *** Dom gırtın = Seans tutmak , Sıra tutmak 5 ( sp ) 1 Pas 2 Devre ( Dom ) *** Dom dayin = Ara vermek , Pas vermek , Raund ( Dor) Devre , Raund ( sp ) *** 6 Vardiye ( Dan ) 7 Teneffüs ( dn ) 8 Müselsel , Teselsül eden , ( edb ) Bütün mısraları kafiyeli manzume’de , uyakta tekrar veya Şiir’de Vezin , Nazım’da Kelimenin beli kalıplarından her biri ; Manzūm ve Kafiye’de ses bakımından sonların aynı olma ; aralıkların adı , Manzūme evreleri ( Dombûn ) 9 Evre , Safha , Esna , Aşama , Merhale , Süre 10 Devim ( phys ) 11 Vade , Süre 12 ( hq ) Oturum , Celse ( rel) İki secde arası *** Domdayin = ( ps ) Pasvermek , Aravermek , Devre arası *** Doma bêre = Eskidekinler , Eski zamanlarda *** Domdayin hıldan = ( sp ) Paslaşmak , Oyun nesnesini birbirine vermek , Sıra verip almak . *** Dom dom’î = 1 Dönüşüm , Sıra sıra , Dönem dönem 2 Peşpeşe , Arka arkaya , Mütemādiyen , Seri halde 3 ( mil ) Münāvebe , Sırayla ( edb) Fasıl fasıl , Seans saens Müteākib *** Dom’â bahar’ê wu ! = Baharın demiydi , Bahar dönemiydi ! *** Grev’â bırçibûnda dom dom’î tê kırın !.. = Açlık grevi dönüşümlü yapılıyor !.. *** Me dom’â ders’â wu ( dn ) . = Teneffüste idik . *** Nıvisan dom dom kırın = Kolay okunması için söycük aralarına çizgi koymak , söycük yaymak , Hecelere ayırmak . *** Kolvan doma ( Dore ) pêncada dıjberaxwe erde raxıst ! = Böksör beşinci raunda rakibini yere serdi ! *** Domandi = Tekrarlı , Tekrari *** Ev çend dom bû ? = Bu kaç sefer oldu ? *** Domandi = Devingen , Tekrarlı *** Domahi = Sonu , Neticesi *** Me domihev dıkır !.. = 1 ( sp ) Paslaşıyorduk … 2 Bir birimize sunuyorduk !.. *** Dom dayin = Süre vermek , Sıra vermek *** Domamıwu ! = Sıra bende idi ! *** Domamıne ! = Sıra bende ! *** Domateye ! = Sıra sende ! *** Domi hevkırın = Birbirine sırayla vermek , Sıralaşmak *** Doma sêrdara = Büyücü transı
<< bkz Dor , Fesal Dönem için : Dem , Çax , Dönüşüm için : Guhırtın , Guhırandın , Fetılandın , Zıvırandın , Vade için : Wade , Mıhlet >>
Domandın / Domkırın = 1 Tekrar etmek , Tekerrür , Sürdürmek , Devam etmek , İlerletmek , Tekrarlamak , Yine olam 2 Süregelme , Yenilemek , Tekrarlanan aynı durum , Bir birine alıp verme , Müteākib , Süreklilik , Arka arkaya 3 Sırayla etmek , Dönemleştirmek 4 Ardısıra , peşpeşe , Arka arkaya , ütevāliyen , Tevālī ederek *** Domandın râ rê nema !.. = Sürdürecek yolu kalmadı !.. *** Serhev dıdomand ! = Üst üste Devam ediyordu ! 2 Devinim ( phys ) Müteharrik ; Yerinde durmayıp devir daim , Devindirmek 3 Dolaşım , Akış , Akıçılık ; Telaffüzda akış ve dolaşım ( edb ) *** Rêzık’ê Feqiye teyran qaydekiva dıdome . = Fakinin mısraları bir kaidede sürüyor . 4 ( grm ) Sözcük sermede okuma , Heceli okuma bicimi 5 Temrin , Tekrarlatarak sürdürmek *** Dı dome ! = Devam ediyor ! *** Ne dome ! = Devam etmiyor ! *** Bı domine ! = Devam et ! *** Îro ne domandın . = Bu gün devam etmediler . *** Dı domand !.. = Devam ediyordu !.. *** Pê çıva dıdomand ? = Ne ile devam ediyordu ? *** Qayde bere hë dıdome . = Eski usul hala devam ediyor. *** Usa ne domine ! = Öyle devam etme , Öyle sürdürme ! *** Ez nedominım ye ke bıdomine ?.. = Ben sürdürmesem kim sürdüreçek ?..*** Hepji hevdı domandın'va dıxurine . = ( red ) At bile sırayla bibirini kaşır .
<< bkz Dûhev , Disa Akış için : Herıqandın Devinim için : Hereket , Müteākib için : Peyhev , Dûhev >>
Dombûyin / Dombûn = 1 Tekrarlaşma , Sıralaşma , Dönemleniş 2 Peryodi ( f ) Peryodikleşme 3 Mütemādi 4 Dönüşüm , Müselsel , Teselsüs eden
<< bkz Peryodik için : Demandın , Dembûyin , Vedor , Fetılandın >>
Domdar = 1 Sürekli ; Ardı ardınca , Kesintisi olmayan hal ve durum , Periyodik 2 Silik , Devirli , Çevrimsel 3 Mütemadi , Peşi sıra , Devamlı , Ola gelen *** Domdar’î = Sürdürme
<< bkz Peyderpey , Tım >>
Domek / Dorek = Bir sıra , Bir defa , Bir seans
<< bkz Carek >>
Dometo = Domates
Domine = Domine , Bir çeşit zeka oyunu 28 taşla oynanır ; Taş sayı isimlri Kürt’çedir .
Dominevan = 1 Dominacı , 2 Dominal konumda olan *** Lı nato'ye hêza Dominal fılan kese . = Nato'da Dominal güç filan kişidir . *** Hêza dominal = Dominal güç , Yetke
Domkırın = 1 Devam etmek , Sürdürmek , İlerletmek , Tekrarlamak , Periyodikleştirmek 2 Ardısıra , Peşpeşe , Arka arkaya , mütevāliyen Tevālī ederek *** Domkıri = Devam edilmiş , Tekrarlanmış *** Domkırına bere = Eski tekrarlanan
<< bkz Domandın , Tım >>
Domihevkırın = Sırayla paylaşmak
Don = Don yağı , Donuk yağ , Bez yağını kızartılarak elde edilen donuk yağ *** Runa çemıti = Donuk yağ , Dondurulmuş yağ *** Don helandın = Donuk yağ eritmek *** Dona peza = Koyun don yağı , Koyunun iç bez yağından elde edilen don yağı
Doner = Dönber *** Goşte donerê = Döner eti
Donzdeh / Dıwanzde [ math ] = On iki
Dor 1 [ syn] = 1 Çevre , Etraf , Sağ sol 2 (hm)Sıra , Dönem (mz) Zaman 3 Devre , Raund ( sp ) 4 Sıra , Dizi 5 Helen ( Yunan ) Boylarından bir boy adı ; Periponez yarım adasında yaşarlar , Peryod *** Ev tışt dor dore ! = Bu şey sıra ile ! *** Doraxwe da mı ! = Sırasını bana verdi ! *** Îro doraweye ! = Bu gön sıra sizde ! *** Dor dori = Sırası ile , Sırayla *** Derdoriyat = Çevrecilik *** Derdoraxwe carek nehıri metal mam !.. = Etrafıma bir kez bakınca hayretle kaldım !.. *** Dorameda zef heye . = Etrafımıyda bol var . *** Dor’â gund = Köyün etrafı *** Dor’â hive = Ayın çevresi *** Nınga dora kêye ? = Şimdi sıra kimin ? *** Doraxwe nıheri !.. = sağına soluna baktı !.. *** Doraxwe nıherim = Sağıma soluma baktım *** Dor lë gırtın !.. = Etrafını sardılar , Çevresini zabt ettiler !.. *** Doreva fetıli . = Çevresinden döndü , Etrafından döndü .*** Dora dara kıls kırırın = Ağaçların etrafını kireçlemek *** Dora xwera şêr dora mera ser jêr !.. = (red ) Kendine oldumu Aslan bize oldumu tepe takla , baş aşağı !..*** Dû dor gerin = Sıra takip etmek *** Dor anin = Sıra getirmek *** Lı dore danin = Sırasına koymak *** Doramı undakırın !... = Sıramı kaybettiler !..*** Dor undakırın = Sıra kaybettirmek , Sıra kaybetmek *** Dor xıstın = Sıra düşürmek *** Dor xerabû !.. = Sıra bozuldu !.. *** Behşişek dora sera xwe aland da me = ( red ) Bir bahşişi başı etrafından dolandırdı verdi bize , Baş göz sadakası verdi bize *** Dor bûn = Sıralı olma , Sırasallık *** Ca doraxwe bınehre = Etrafına bir bak **** Roja derdorê = Çevre günü *** Nınga dora qewlıkane . = Şimdi fıkra sırası *** Dora dıne = Dünyanın etrafı , Dünyanın çevresi
<< bkz Derdor , Hawardor Sıra , Dizi ve Ara için : Rêz , Jen , Navber , Gav >>
Dor 2 [sy ] = 1 Tur ( f ) Sıra 2 Münāvebe 3 Periyo / Peryo *** Dor pêçkırın = Kuşatmak , Muhāsaraya almak , Çepe çevrelemek *** Ev tışt dor bı dore .= Bu şey sırayla . *** Dor bı dor = Sırayla , Peş peşine *** Dor’ä bername kılamaye . = Sıra türküler proğramında . *** Carek disa dor ne hat !.. = Bir kez daha sıra gelmedi !.. *** Dor gerin = Turlamak , Etrafıda gezmek *** Qe dor nedame ! .. = Hiç bize sıra vermedi !.. *** Hivya dor’ê sekınandın . = Sırasını beklemek . *** Çıma doramı dora kerane ( ?! ) = Neden benim sıram eşek sırasımı ( ?! ) *** Mıqati dora xweme ! = Sırama dikkat ediyorum ! *** Doraxwe zêr reşand ( ! ) = Etrafına altın saçtı ( ! ) *** Ev ne doreke ne du dor tım usane !.. = Bu bir değil iki kez değil hep böyle !.. *** Gereki dora gund ...... dit . = Bir tur köy etrafına ..... gördü .*** Dro’â kêye ? = Sıra kimde , Kimin sıra ? *** Ki dor’â mırıne Daye hev ?.. = ( red ) Kim ölüm sırasını vermiş birbirine ?.. Keremex dor dıkari bırimı ? = Lütfen sıranızı bana veririrmisiniz ?
<< bkz Tur için : Gerrin >>
Dorali = Dört bir yan , Çepe çevre
Doran / Rovi [ ant] = Bağırsak , İç orgagı *** Dorana qalın = Kalın bağırsak *** Dorana zırav = İnce bğırsak *** Dorana kor = Kör bağırsak *** Doran xışk kırın = Gağırsak kurutmak
{ Diğer Diyalekt'ler : Rivi , Loqle , Rovi }
Dordori / Dore dor = Sırayla , Sırası ile
<< bkz Dorbedor >>
Dorbedor/ Dorbıdor = Sırasıra , Sırası ile , Müteākiben *** Derdorgerin = Gezip tozmak , Çevresin'de gezinmek ( rel ) Tavāf
<< bkz Peyhev >>
Doriyat = Ekoloji , Çevreçilik
<< bkz Derdoriyat , Derdorvan >>
Dorhev = Çepe çevre , Peş peşe , Dolayı ( edb) *** Dorhev alandın = Çepe çevre sarmak , Yumak veya bobin vs sarmalama
Dorgırtın [syn] = 1 Sıra tutmak 2 Kuşatmak , Muhasaraya almak , Çepe çevre çevirmek veya çevrelemek , Ablukaya almak
<< bkz Dorpêçan >>
Dorpêçan [syn] = 1 Kuşatım , İhāta 2 Sarıpsarmalamak , Sargılamak 3 Abluka , Muhâsara *** Dorpêçbûn = Kuşatılma
Dorpêçandın / Dorpêçkırın = 1 Sarıp sarmalamak , Sargılamak 2 İhāta etmek 3 Çepe çevrelemek , Kuşatmak
<< bkz Mıhasara >>
Dorvan -î / Domvan -î [ syn] = 1 ( sp) Turnuva , Rövanş 2 Sıralaşmak , Ödeşmek , Paç olmak 3 Etkinlik , Kerme , Sponsorluk , Faaliyet
<< bkz Etkinlik için Çaleki >>
Dost [syn] = 1 Dost 2 Yaren 3 (mz) Metres *** Dostani = Dostlukla ,Hoş görü ile , Dostça *** Dosta qedim = Kadim dost , Eski dost *** Dosta du rû = İki yüzlü dost *** Dost û dıjmın = Dost ve düşman *** Dosta mı = Dostum *** Dosta te = Dostun *** Dewletên dost = Dost devletler *** Dost gırtın = Dost tutmak *** Se dostaki başe = Köpek iyi bir dostur *** Dost dıre gıri dıjmınji dıre kenne ... = (red) Dost ağlatır düşman güldürür ... *** Gıliya dosta tehle = (red) Dost sözü acıdır *** Dost seri dıjmınji piya dınêre = (red) Dost başa düşmanda ayağa bakar *** Dost roja reşta kıvş dıbe = Dost kara günde belli olur *** Sınga dosta = Dost kazığı *** Kevıre dosta seri neşkêne = Dost taşı baş kırmaz *** Kır fırotan celew celew dostiji celew celewe = Alış veriş başka dostlukta başka *** Dost jı dostra hespe zinkıriye = (red) Dost dostun eğerlenmiş atıdır *** Ber dost dıjmına = Dost düşmana karşı *** Sera dostawe = Dostlar başına ola *** Bê dost = Dostsuz , Dostu olmayan *** Lıj sera dosta dûrwe = Dostlar başından ırak olsun *** Surrax dostaxwera newêje paşkê dost ji dostazwera dıwêje = Sırrını dostuna söyleme sonra dostun da dostuna söyler
<< bkz Qem , Hezın , Hogır >>
Dostane = Dostane
Dostbûyin / Dostbûn = Dost olmak , Yaren olmak
Dosti = Dostluk
Dostani = Dostane , Dostça
Dostvan [rgd] = Dostcu ; Yarenci *** Dostvanî = Dostculuk ,Yarencilik
Dosya / Nıvisdank = Dosya
Dosya kırın = Dosyalamak
Doxin=Uçkur
Dojeh = Cehennem
Dolaw = Dolap , Çıkrık *** Bı dolaw = Dolaplı *** Bê dolaw = Dolapsız
Dolawvan = Dolapçı
Dom = Sırayla
Doping = Doping
Doş = Döş , Kıç kabaları *** Derziya doşë = Döş iğnesi , Kıça vurulan iğne (*63 )
<< bkz Qûn Döş bazı yörelerde göğüs veya sine , bunun için Sing >>
Doşık = 1 Döşek ,Yatak 2 Büyük minder , Şilte 3 Koltuk , Oturmaya yarıyan koltuk *** Doşıke xewë = Uyku döşeği , Yatak döşeği *** Doşıke rûnıştınê = Oyurma döşeği , Şilte , Büyük minder , Oturma koltuğu *** Doşoke hıri = Yün döşek *** Doşıke pûrt = Tüy döşek , Kuş tüyünden elde edilen döşek (*63 )
Doşıkvan [adj] = 1 Döşekci , Döşek yapıp satan veya yorgan döşekci 2 Koltukcu , Mobilya koltuk yapıp satan
<< bkz Orxanvan >>
Doşandın = 1 Sağmak , Sağım işi , Sıkıp sığama ile akıtmak 2 Presleyerek sıvı çıkarmak , Bitkilerden yağ veya şıra çıkarma yöntemi , Çam ağaçlarına reçine için çizilen çizgi işi veya bu yolla reçine elde etme adyöntemi *** Doşani = Sağmal , Sağımsal << bkz Dotandın >
Dotandın / Dotın = 1 Sağmak , Sağım işi 2 Sıkıp sağmak
<< bkz Mëtın , Mëjandın , Şorandın , Doşandın >>
Dotındank / Dotındang [syn] = 1 Biberon , Emzikli şişe 2 Memeden süt almaya veya çekmeye yarıyan sütlük , Süt çekici , Sifonluk 3 Sütcülükte küllanılan süt sağma emzikleri , Süt sağma vantuzu
Doşandın / = 1 Sağmak 2 Ağaçlardan sağım yolu ile reçine vs elde etmek 3 Bal çıkarma , Peteklerden süzme bal sağma{ Diğer Diyalekt’ler : Şar kırın , Vepıçırandın }
Doşin = 1 Sağmak , Sağım işi 2 (mz) Bir yerden veya birinden para vs sızdırmak << bkz Doşandın>> Doşxane / Rûnxane = Yağane , Sikıp sağma evi , Bitkilerden koku elde etme işinde sıkım yapan yer , veya yağane gibi yer , Reçine değerlendirme istesyonu
Doşav = 1 Pekmez 2 Şurup 3 Meyve suyu , Şıra *** Doşava tıriya = 1 Üzüm pekmezi 2 Üzüm suyu *** Doşav fırotın = Pekmez satmak *** Doşav kırin = Petmez satın almak *** Doşava par = Geçen yılki pekmez *** Doşava îsal = Bu yılki pekmez *** Doşav gıvıştın = Pekmez sıkmak , Şıra sıkmak *** Doşav kelandın = Pekmez kaynatmak *** Doşavti = Pekmezli *** Bı doşav = Pekmez ile , Pekmezli *** Doşavira = Pekmezlik için *** Xweliya doşave / Xweliyê doşave = Pekmez yoprağı *** Doşav pazûn kırın = Pekmez süzmek , Pekmez telvelemek yani süzüp posasını almak *** Doşav kırın = Pekmez yapmak
{ Diğer Diyalekt’ler : Dıms , Daşop , Mot / Moti , Dıfs , Aqıt }
Doşavdank / Doşavdang = Pekmezlik , Pekmez yapılan yer veya konulan kap *** Şûşe doşave = Pekmez şişesi *** Dizke doşave = Pekmez gümeci *** Kupa doşave = Pekmez küpü
Doşavvan [adj] = 1 Petmezci 2 Şurup yapıp satan 3 Şurup veya salep gibi içecekleri yapan veya satan , Nektarcı , Nektar hazırlayan , Kudret narı gibi gıdaları yapan veya satan 4 Pekmez seven , Çok pekmez yiyen
{ Diğer Diyalekt’ler : Dıms fıroş , Mot fıroş , Dımsker , Motker }
Domihevkırın = Sırayla etmek
Doxin=Uçkur
Dojeh = Cehennem
Dolaw = Dolap
Dotın = Sağmak
Doz = Dava
Dozaj = Dozaj
Dozger = Savcı *** Serok dozger = Baş savcı
Dozdar = Yarğıç
Dozger = Davacı
Dozer = Dozer *** Buldozer = Buldozer