Rêzbûna : Ke / Kê
Ke : Sıralamsı
****************
Keko = Ağıbey
Kerb = Hiddet , Hınc , Gizli öfke , Hırs *** Kerbana = Hırsından *** Kerbam danni = Öfkem dindi *** Kerbana nızanım çıbıkım = Hırsımdan bilmiyorum ne yapmayı *** Kerbana rabû = Hiddetinden kalktı *** Rıkana = Hıncından
<< bkz Hêrs , Rık >>
Kêç = Pire
Kedkar = Emekci , Amale , İşci
Kedi kırın = Evcilleştirmek
Kek = Büyük kardeş
Kere = Araba , Auto
Kêf = Keyif , Zevk *** Kêfate dewsedaye = Kefin yerindemi *** Bê kêfım = Keyifsizim *** Bı kêf = Keyifli *** Kêfax xerenekır = Keyfini bozmadı
Kef 1 = Köpük
Kefkefok [bo] Ceven otuKefi 1 / Çemedani = Erkek başlığı
Kef 2 = Avuç içi
Kêfi 2 / Dersok = Erkek başlığı
Kedkar = Emekçi
Kedkari = Emekçilik
Keder = Keder , Hicran
Kedi kırın = Ehlileştirmek , Evcilleştirmek
Keftar = Argoca ihtiyar yaşlıya söylendiği gibi kart yaşlı hayvanada söylenir
Kêfkırın = Keyif etmek ,Kaykılmak
Kêfxuşi = Esenlik , Gönenç , Huzur ,Hal hatır sorma
Keftar = Argoca yaşlı , İhtiyar
Kehyati = Değnekçilik
Kelledız = Bitirim hırsız
Kelevaji = Susak , Zevzek
Kêran =Düver , Çatıyı tutan stun , Uzun çatıya uzatılan direk , Direkler çatılan stun
Keremkırın = İkram etmek , Kerem etmek
Kerkêpe / Peni = Topuk
Keri = Sürü *** Keri pez = Bir sürü koyun
Kerkuk [pr] = Kerkuk
Kevn = Eski
Kewnar = 1 Eski püskü 2 Antik eşyalar , Tarihi eserler
,
Kevbûn = Eskileyş , Eskime
Kew [zo] Keklik
Kendal [geo] = Yalçın , Uçurum , Yar , Dik kayalık
Kewan = Keman çalmaya yarıyan yay , Ok atmaya yarıyan yay
Keftar [vul] = Argoca yaşlı , Moruk , İhtiyar
Kerkene [zo] = Ateş kelebek , Bir çeşit kelebek
Keledoş = Et çoraşı , Tirit , Haşlama
Kezew = Çiğer , Kara çiğer
Keloşk = 1 Doğal mağra , İn 2 Tünel , Obruk
Kewkani = Sapan , Mancınık
Keşe = Papaz
Kêşan = Çekimsiz
Keşiş = Rahip ,Papaz
Kêrindi = Tırpan
Keçel = Kel
Kê = Kim *** Kêgave = Nezaman *** Kê zane = Kim biliyor *** Kê tera got = Kim sana söyledi *** Kê nazdıke = Kim tanıyor
<<bkz Ki>>
…ke = '' Ketın / Kırın '' Fiilinin çekim kalıbı *** Meke / Neke = Etme , Yapma , Ne olursun etme *** Dıke = Yapıyor , Ediyor *** Bı ke = Yap , Et , Yapmaktan emir *** Ra ke =Kaldır , Dik et *** Şa ke = Neşelendir , Sevindir , Hoş et *** Lêke ( syn ) = 1 Yükle 2 Giydir *** Lêkırın =( syn ) 1 Yüklemek 2 Giyindirmek *** Telefonke / Telafonexe = Telafon et
<< bkz Xe >>
Kê 1 = İşaret ve soru edatı *** Kê gave ? = Ne zaman ? *** Kê derê ? = Nerde , Hangi yerde ? *** Kê malê / Kijan malê ? = Hangi evde ?
<< bkz Kijan ,Kinge , Ki 2 >>
Kê 2 = Soru zamiri , Kim *** Kê yi ? = Kimsin ? *** Zani kê me ? = Biliyormusun kimim ? *** Kê hat = ? Kim geldi ? *** Kê tê ? = Kim geliyor ? *** Kê nê bıra nê ! = Kim gelmiyorsa gelmesin ! *** Viya kê gotıwe xwera gotiye = Bunu kim demiş ise kendisine demiş *** Mıva kê vare = Benimle kim geleçek ? *** Ev ye kêye ? = Bu kimin , Kimindir bu ? *** Kêva ? = Kimin ile , Kimle ? *** Evji kê dıwe ? = Oda kim oluyor ? Hed'da kêye / Hetta kêye ? = Kimin haddine , Kimin duhuline ? *** Kêra kırım qençi mıra bû gınçi . = ( red ) Kime iyilik ettim ise hophop netiçesi oldu bok . Têkêva ? = Sen kimle ? *** Kê viya nazdıke ? = Kim bunu tanıyor ?
<< bkz Ki 1 >>
Keç / Keçık [antr] = Kız , Kız evladı , Henüz evlenme çeğına gelmemiş kız *** Keçıke cinarame = Komşumuzun kızı *** Keçıkeki qemer = Esmer bir kız *** Keçıke zomame gı şepalım = Obamızın kızları tümü dişi aslan *** Keçık xapandın = Kız kandımak *** Keçe mı ! = Kızcağızım ! *** Keç’ê ! = Hey kız ! *** keçeki mina gula = Gül gibi bir kız *** Jınamı keçek alıdand . = Karım bir tane kız doğurdu . Keç’ê navatê çiye ? = Hey kız ismin nedir ?
<< bkz Keçık , Qiz >>
Keçık [antr] = Kız , Yeni olgunlaşan kız *** Bedewiya we keçıki kılamada derbazdıwe . = O kızın güzelliği türkülerde geçiyor . *** Keçıkamıne . = Kızım , Kızımdır . *** Keçık revandın = Kız kaçırmak *** Keçık sawamı kûzaxwe ( Ceraxwe ) keştand . = Kız benim için testisini kırdı .*** Dezmala keçıke kê rewand ? = Kızın yazmasını kim kaçırdı , Kızın baş örtüsünü kim kaçırdı ? *** Keçıkara çev keştandın . = Kızlara göz atmak , Kızlra göz kırpmak .
<< bzk Qiz , Qizık >>
Keçıkti = Kızlık , Bakire
Kêç[ zo] = Pire *** Sawa kêçeki orxan şewıtandi . = Bir pire için yorgan yakan . *** Kêça nava mala = Evler arası pire *** Kêç û sıpiya walat ne guhurandın mimminika êvda ! = ( red ) Ülkenin piresi ve biti değişilmez elin kelebeğine ! *** Çera arsıme = ( bot ) Pire otu , Pire kapan , Nezle otu *** Kêça kır hêştır ! = Pireleri deve yaptı ! *** Kêça xıstın = 1 Pirelendirmek 2 ( mz ) Uyuz etmek , Huylandırmak *** Mina kêça / Nota kêça = Pire gibi *** Kêça meji bıra nav kêçawe tutnewe ! = ( spött ) Piremizde pirelerinizin içinde bulunmasın ! *** Bı kêç = Pireli *** Kêçeki = Bir pire
Kêçaketın = 1 Pirelenmek 2 ( mz ) Huylanmak , Uyuz olmak , Pirelenmek
Kefen = Kefen *** Kefen kırın = Kefenlemek *** Kefen dırandın = Kefeni yırtmak *** Bê kefen = Kefensiz
{ Diğer Diyalekt’ler : Qerqer , Cawpêç }
Kefalet = Kefalet
Kedi = Evcil
Ked = Emek
<< bkz Emeg >>
Kedyar = Emekçi
Kelandın = Kaynatmak , Haşlamak
Kedkar = Emekçi
Kedkari = Emekçilik
Kelmizok = İşegen
Ken = Gülmek
Keştandın = Kırmak
Kes = Kişi , Zad , Fert *** Bê kes = Kimsesiz
Kesk = Yeşil rengi
Keskesor = Ebem kuşağı , Gök kuşağı ,Alaimisema , Alkım , Gelin kuşağı
Tevhevda = İç içe , Karışık
Kêf = Keyf , Keyif *** Kêf derxıstın = Keyif çıkarmak , Keyif çatmak *** Îro kêfam tune = Bugün keyfim yok *** Kêfate qe çawane ? = Keyfin nasıldır ? *** Kêfam revi = Keyfim kaçtı *** Gund ye ağaye kêfji yemıne = Köy ağanınsa keyifte benim *** Ew tenê kêfa xwe dıfıkıre = O yanlız keyfini düşünür *** Kêfa gı dewsêdaye = Herkesin keyfi yerinde *** Qizê kêfa xweva bıhêli ,dılawi dıkeve zurneci .= Kızı keyfine bırakırsan gönlü zurnacıya düşer. *** Kêf pırskırın = Keyif sormak *** Kêfamı xerabû = Keyfim bozuldu *** Jehra kêf dayi = Keyif verici zehir *** Kêfam ne başe = Keyfim iyi değil *** Kêfate zane = Keyfin bilir *** Kêfa xwe qe xeranekın = Keyfinizi hiç bozmayın *** Kêfdar kırın = Keyiflendirmek *** Bı kêf = Keyifli *** Bê kêf = Keyifsiz *** Kêfa te ... = Keyfiniz ... *** Kêfa mı ... = Keyfim ... *** Kêfeva xweva çû = Keyfinden bayıldı *** Kêf ser kêfa = Keyif üstüne keyif *** Tu û kêfa te zane = Sen ve keyfin bilir *** Tu zani , kêfa te tunnewe ne ! = Sen bilirsin , keyfin yoksa gelme ! *** Lı kêfava çaya xwe fırdıkır = Keyifli çayını fırtlıyordu , Keyfiyle çayını içiyordu *** Qasi lı kêfa xwe = Kendi keyfine göre , Kendi kefine kadar *** Kêf kêfa mı ne ... = Keyf keyfimdir ...
Kef 1 = Köpük , Pas *** Kefe sawunê = Sabun köpüğü
Kef 2 = Avuç içi ayası , Avuç
Kefil = Kefil
Kek / Keko = Ağabeyi , Büyük erkek kardeş
Kehrıbar = Kehribar
Kej 1 [syn] 1 (f ) Sarışın , Kumral Çıtır tipli veya çakır tipli de denilir *** Kejê ( f ) Kıvırcık veya çıtır saçlı kız veya bayan , Çıtır tipi İnsan *** Kejo (mask) Sarışın veya kumral erkek tpi
<< bkz Gewer 2 >>
Kej 2 / Lat = Sarp yamaç , Hem sarp hemde egebeli yamaç
<< bkz Bewrar >>
Kerseng = Tezek , Kerpiç
Kelam [ n ] = 1 Kelām , Lāfız , Lāfz , Söz , Laf 2 Vecize , İbare , Maksim , Ulusöz , Lakırdı Lugat 3 Terim , Lisan 4 İlāhī emir , İlāhī söz , Vahiy , Vaat *** Kelama qedim = Kur'an-ı Kerīm , Allāh cc vahyi ,
<< bkz Gotım , Gıli , Kılam >>
Kelmel = Öteberi , Eşya , Erzak , Pılıpırtı
Kelamullah / Kelimullah = Kelāmullah , Vahiy , Allāh cc sözü
<< bkz Hevotın >>
Kelamvan [rgd] = Kelāmcı , Dil bilgini , Kelām ālimi
<< bkz Zıman zan , Zımaniyat >>
Kêlek [syn] = 1 Kıyı , Sahil , Yalı , Kenar 2 Varoş , Yan / Yanı 3 Böğür *** Kêleke behrê = Deniz kıyısı , Deniz sahili *** Kêlake malê = Ev kenarı , Ev yanı , Ev kıyısı *** Kêlake gollê = Göl kenarı , Göl kıyısı (*74)
<< bkz Rû 1 , Çım , Reh 3 , Teel >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Kenar , Qerax , Tenışt , Kevi , Guçık , Lêv , Lêvık , Delav , Perav , Kersax , Sırûm }
Kêl 1 = Mezarda baş ve ayak uçlarına konulan dikili taş , Kitabe
Kêl 2 [syn] = 1 İki dikiş arası 2 (mus) Sazlarda bağlanan perde
Kel 1 = Suyun kaynaması , Hararet *** Dı kele = Kaynıyor *** Ne kele = Kaynamıyor
Kel 2 [syn] = 1 Bir yaşındaki dana 2 Boynuzlu dişi koyun 3 Boynuzları güdük kalan koç veya teke 4 Hayvanların çiftleşme arzusu
Kel 3 =Hayvan ve bitkilerde gelişkinlik , Semirme
Kelpetan = Kelbetan
Kelendın = Kaynatmak *** Şir kelandın = Süt kaynatmak *** Av kelandın = Su kaynatmak
Keledoş [ap] = Haşlama *** Keledoşa goşt = Et haşlaması ,Tirit *** Keledoşa pıncara = Sebze haşlaması
Kelem = Lahana *** Keleme sor = Kırmızı lahana *** Tırşina kelema = Lahana turşusu
Keleme sor [bot] = Kızıl lahana , Kırmızı lahana
Kelmizok = İşegen , Yatağı ıslatmak
Kefgır = Kevgir
Kelandın = Kaynatmak
Kelam = Kelime , Kelam
<< bkz Gotın , Gıli >>
{ Diğer Diyalekt'ler : Wûşe , Bêje , Çeku , Peyv , Soz }
Kelimat / Kelamat = Kelimāt , hz Muhammed a.s.m sözü bveya sözleri , Hadis 2 Söz , Sözler
Kelamiyat 1 / Kelāmiyat = Kelāmcılık , Lūgatcılık , Leksikoloji , Kelāmiye
<< bkz Zımaniyat >>
Kelimiyat 2 = Kelimecilik , Sözlükcülük , Manacılık
<< bkz Ferhengvan’î >>
Kel mel / Kel û mel [ n ] = (syn) 1 Öte beri , Eşya , Ivırzıvır ( pl ) Pılıpırtı 2 Ekipnam , Teçhizat , Malzeme 3 Envanter , Donanım 4 Araç , Gereç , Levazın*** Kel mele malê / Pergara male = Ev eşyesı , ev malzemesi *** Kel û mele destmı / Pergara destmı = Elindeki eşya , Elimin malzemesi
<< bkz Hacet , Pergar >>
{ Diğer Diyalekt'ler : Kal û mal , Amûret , Ambûrin , Posat }
Kêm 1 = Az , Yetersiz , Noksan
, Eksik 2 Asgari , Minimum *** Kêm dıke = Azaltıyor , Eksiltiyor *** Kêm kêmi = Az azına , Noksanına , Eksikliğine *** Kême (syn) 1 Kimim , Ben kimim ? 2 Eksiktir , Azdır , Noksandır *** Kêmwe yemı zehfwe yete he ? Az ise benim , çok is senin ha ? *** Hê kêmtır = Daha az , Daha noksan , Daha eksik *** Bê kêmi = Kifayetli , Yamyamı
<<bkz Hındık >>
Kêmkırın = Azaltmak , Kısmak
Kêmditım = Azımsamak
Kêma kêm = Asgari
Kêm 2 = 1 İrin , İfrazat ,Cerahat , İltahap 2 Mikrop *** Kêm derkırın = İrin akıtmak , Cerahat akıtmak , İrin tutan sivilce veya çıbanı patlatmak (*23)
<< bkz Mikrop için Gemar >>
Kemalist = Kemalist , Ata türkcülük
Kemasi = Azlık , Noksanlık
Kemaş/Kamaş [bo] = Kıymetli bir tütün , Muş tütünü
Kewtini = Havlamak , Ürümek
Kêmasi = 1 Azlık , Kıtlık , Eksiklik , Noksanlık 2 (pol) Azınlık
Kêmbûyin / Kêmbûn 1 = 1 Azalma , Eksilme , Noksanlık , Yetersizlik , Kifazetsizlik 2 İndirimli , Tutarırı veya değerinde indirim
Kêmbûyin / Kembûn 2 = İrinli olma , İltehaplı bulunma , İfrazatlılık , Cerahatlı oluş , Şltşhabī *** Kêmbûyi = İrinli , İltehaplı , İfrazatlaşmış
Kêmkırın 1 = Eksiltmek , Azaltmak , Noksanlaştırmak , Kısamak , Kısıtlamak *** Këmtır = Daha az , Daha esksik , Azın azı *** Bıha kêmkırın = Fiyat düşürmek , Fiyat azalymak , Fiyat indirmek
Kêmkırın 2 = İltahaplandırmak , İrinleşmesine sebep olmak
Kemalât [ rgd ] = Kemālāt , Faziletler , İyilikler , mukemmellikler , Ahlak ve huy güzelliği , terbiyelilik , Edeplilik
<< bkz Fezilet , Husn >>
Kember = 1 Kemer , Kayış 2 Bent , Kanal kenarlarına çekilen duvar , Duvar veya sur boylarına ayrı renkten yapı yada süs kuşak
<< bkz Berpışt , Navteng >>
Kêmber / Tengber [ geom ] = Kısa genişlik , Ensiz
, Kısa açı
Kemıtandın [syn] = 1 Feriklemek , Alazlamak , Dağlamak , Alevde soteleme , Ateşte ütüleme , Ütülemek 2 Kaynar su ile haşlamak , Kaynar su yanığı , Pişik , Yanıklık 3 Sıçağı sıçağına yapıştırmak , Kazan altı vs yanığı 4 Közleme , Batı usülu alevle yemek pişirmek *** Çerm kemıtandın = Deri alazlamak *** Aveva Kemıtandın = Suyla haşlamak *** Sımel kemıti = ( Red ) Yanık bıyıklı *** Kemıtandına kûp kışandıne = Küp çekme kızartısı , Kupa çekme ile tende kalan kızartı *** Kartol qemıtandın = Patates közlemek *** Şewata qemıtandıne = Dağlanma yanığı *** Qumaş kemıtandın = Kumaş ütülemek *** Çerm kemıtandınva pışırandın = Deri ütümekle ferikleme , Ütümeyle deri süetlemek
<< bkz Kızırandın , Qelandın , Sotandın , Daxkırın , Kelandın Ferikleme için : Pışırandın >>
{ Diğer Diyalekt'ler Qıjılandın , Xeşandın , Xaşandın , Coşandın Samıtin Qemerin }
Kemıtdank / Kemıtok = Ütü , Kumaş kırışıklıklarını giderici ısı verici ev eşyesı
Kendal =1 Bayır 2 Yar , Ucurum , Sarp kayalık
Kendık =1 Yavru , Ana memesinde yavru , Kuzu veya buzağı gibi olup süt ile beslenen , Emzikli şişe veya biberon ile beslnen yavru 2 (mz) Bebek , Emzikli yavru , Emzik emen (*72)
Kepaze = Kepaze , Rezil rusva , Küstah
Kepenek 1[tz] = Bir çeşip ciger hastalığı , Hayvanlarda ciğer hastalığı denilen veya kepenek hastalığıda denilen bir hastalık , Ciğerde sulu kabarcıklarla tanınan bir hastalık
<< bkz Xenew >>
Kepenek 2 = Çoban abası , Çobanların giydiği yünden kıl keçe
<< bkz Kulaw >>
Ker 1 [zo] = Eşek , Merkep *** Kere mê = *** Kanck eşeşk *** Kere nê / Kêre nêr = Erkek eşek *** Kere Kurra kere = (vulg) Eşek oğlu eşek *** Ker hat ker çû = (mz) Eşek geldi eşek gitti *** Deşıke bê ker = Eşeksiz sıpa *** Deşıke kera = 1 Eşek sıpası 2 (mz/vulg) Velet , Şımarık çocuk , Piç *** Naxıra kera = Eşek sürüsü *** Sera kera = Eşek başı *** Kere kurra kerê = Eşek oğlu eşek
Kêr = Bıçak *** Kêr tujkirin = Biçak bileylemek *** Kêramı = Bıçağım *** Kêr listın = Bıçak oyunu ***Kêr avitın = Bıçak atmak
Kêrik = Çakı bıçağı
Kêrker / Kêrvan = Bıçakcı
Kêrkırın = Bıçaklamak
Kêrdank = Bıçaklık
Kerr 2 = Sağır , Kulakları duymayan *** İsmete ker = Sağır İsmet *** Ker gejki = Aptalca , Enayice
... ker 3 = Kürtçede son ek , Meslek ve erbap isinlerinde kürtçede van sıfatlarda kullanılan son ek gibi işlevi vardır Cotker / Cotkar = Çitci , Çift sürücü *** Cotvan = Çiftci , Çift sürücü örnekleri gibi, Yapıcı , edici işinde bulunulan isime son ek olarak takılır , Tütrçede son ek cı , ci
Ker 4 = 1 (mz) Sükūn / Sükūnet , Sessizlik 2 Suskunluk
<< bkz Hış 2 >>
Kerdenek = 1 Oklava 2 Merdane , Hamur yaymada kullanılan düz deynek *** Kerdeneke qalın = Kalın oklava *** Kerdeneke zırav = İnçe oklava *** Kerdenek kırın = Oklavalamak *** Kerdenek çêkırın = Oklava yapmak , Oklava imal etmek *** Kerdeneke hëvir = Hamur oklavası , Hamur merdanesi
Kerdenekvan [rgd] = Oklavacı , Oklava yapıp satan veya iyi oklava kullanan
Kêran = Düver , Çatı omurgasınını tutan kalın mertek *** Kêrana xaniya = Ev düveri *** Kêrana xeta elektirikê = Elektirik hat direği
{ Diğer Diyalekt’ler : ezan }
Kerata = Kerata
<< bkz Mısab >>
Kerem 1 = Erkek ismi
Kerem kırın = İkram etmek , Buyur etmek , İltifada bulunmak
Kerti 1 [mz] = Eşeklilk , Aptallık , Enayilik
Kerti [syn] = 1 Sessizlik , Sükūnetlik 2 Sükūtī 3 Sağırlık veya Sağırlık cihazı
<< bkz Kulak cihazı için Guhdank >>
Kerbûyin / Kerbûn (mz) 1 = Aptal olmak , Eşek olmak
Kerbûyin / Kerbûn 2 [syn] = 1 Sessizleşmek , Sükūnetleşmek 2 Sağırlaşmak
Kêr 1 = Bıçak *** Kër tûjkırın =Bıçak bileğlemek , Bıçak sivreltmek *** Kêra ko = Kör bıçak *** Kêra Tûj = Keskin bıçak , Sivri bıçak *** Kêra bırek = Testere bıçağı *** Kêra kewan = Eğri bıçak , Kıvrık bıçak , Kavisli bıçak *** Këra mı ! = Bıçağım ! *** Kêra te ! = Bıçağın ! *** Këra kë ? = Kimin bıçağı ?
Kêr 2 = 1 Fayda , Lüzum , Lazım , Çıkar , Menfaat 2 Yarar ,Yarayış 3 (tz/ tıp) Etki , Tesir 4 Radıman *** Kêr hati = 1 Fayda veren , Fayda sağlıyan , El verişkli 2(tz/tıp) Etki verici , Tesir edici *** Ev kêri çiyê ? = Bu neye yararë ? *** Bı kêr = Faydayla , Yararla , Çıkarla *** Bı kêrdar / Bı kêr hati = 1 Faydalı , Yarar verici , Çıkar sağlayıcı 2 (tz / tıp) Etkileyici , Tesir verici *** Ne këre = Yararlı değil , Faydalı değil , Fatdası yok , Lüzumu yok *** Kêri mıne = Bana lazım , Bana lüzum *** Drmanaki kêr = Etkileyici bir ilaç , Teysirli bir ilaç , Faydalı bir ilaç *** Kêr hatın = Fayda geliş , Lazım oluş *** Kêr anin = Faydalaştırmak , Faydalı kılmak ,Yarayışlı hāle getirmek *** Kêr dayi = 1 Fayda verici . Çıkar verici 2 Randıman sağlayıcı *** Kêri mıne = Bana lazım , Bana gerek *** Çıma ne kêriyê ? = Sana lazım değilmi , Sana gerekmiyormu , Sana lüzumlu değilmi ? *** Kêri her kesiyê =Her kese lazım , Her kese yarar
<< bkz Heq , Maf Lazım , Lüzum için : Pêwist >>
Kerb [psy] = 1 Garez , Hınç , Gizli öfke ,Gizli kin 2 (mz) Hiddet , Şiddet , Gerginlik 2 (an) Hararet , Vücutta oluşan aşırı ısı veya ateş (mz) Çoşkun veya ateşli tavır 3 Heyecan (psy) Asab *** Kerb keştandın = Hiddet kırmak *** Kerb hıldan = Garez almak , Hınç alamak *** Kerbana = Hınçından , Öfkesinden *** Kerba tibûne = Susuzluk harareti *** Kerbana rıkevi mıkır = Hınçından bana saldırdı *** Kereb dayi = Hınç verici , Hiddetlendirici
<< bzk Rık , Hêrs , Hevsal >>
Kerb [psy] = 1 Garez , Hınç ,Gizli öfke ,Gizli kin 2 (mz) Hiddet , Şiddet , Gerginlik 2 (an) Hararet , Vücutta oluşan aşırı ısı veya ateş (mz) Çoşkun veya ateşli tavır 3 Heyecan (psy) Asab *** Kerb keştandın = Hiddet kırmak *** Kerb hıldan = Garez almak , Hınç alamak *** Kerbana = Hınçından , Öfkesinden *** Kerba tibûne = Susuzluk harareti *** Kerbana rıkevi mıkır = Hınçından bana saldırdı *** Kereb dayi = Hınç verici , Hiddetlendirici
<< bzk Rık , Hêrs , Hevsal >>
Kerbbin / Kerbihn = 1 Hararet ölçer 2 Sıcaklık derecesi ölçeri , Termometre , Hararetbin
<< bkz Tinpiv >>
Kerbbûyin / Kerbbûn [psy] = 1 Garezlı olam , Hınçlı bulunma , Öfkeli oluş , Gizli kızgımlık , Gizli öfkeli oluş (mz) Sinirsel gerginlik 2 Heyecanlı olma (mz) Çoşkulu , ateşli ve hararetli olma 3 (mz) Hararetli olma , Şiddetli oluş , Gerginm durun veya hāl
Kerbkırın [syn] = 1 Garezlendirmek , Hınçlaştırmak , Hiddetlendirmek , Şiddetlendirmek 2 Hararetlendirmek , Heyecanlaştırmak 3 (psy) Asabileştirmek
Kerbiyat [psy] = Nevroloji / Nöroloji , Asabiye , Asabiyet
<< bkz Hërsiyat , Hevsaliyat >>
Kerbiyatvan [tz] = (spy) Nörolog , Asabiyeci
<< bkz Hërsiyatvan , Hevsaliyatvan >>
Kerbvan / Kerbdar [adj] = 1 Garezci , Hınçcı , Hırscı , Kindar 2 (sp) Holigan 3 Şiddet yanlıası
Kêrberdan = 1 Eşek çitleştirmek 2 Eşek salmak
<< bkz Beran berdan >>
Kêrbûyin / Kêrbûn 1 = Bıçaklanmak , Bıçak yarası almak
Kêrbûyin / Kêrbûn 2 = Faydalı olmak , Yararlı olmak , Birinin çıkarına olmak , Yaranmak
<< bkz Heqbûyin >>
Kremit = Kiremit
Kêrık 1 = Çakı , Küçük çep bıkağı *** Kêrıka çerma = Deri veya gün kıçağı veya falçetası
Kêrık 2 / Titık [zz] = Oyuncak , Çocuk oyuncağı
Kêrkırın 1 = Yararlandırmak , Faydalandırmak Menfaatlandırmak , Çıkar veya kazanc elde ettirmek
<< bkz Mafgırtın , Heqkırın >>
Kêrkırın 2 = 1 Bıçaklamak 2 Bıçak yapmak *** Kêr xarkırın / Kêr tûjkırın = Bıçak bileğlemek , Bıçak masatlamak , Bıçak sivreltmek
Keri 1 [ n ] = Sürü ( f ) , Küçük baş hayvan sürüsü *** Keriya xezal’â = Ceylanlar sürüsü *** Keriya peze sor = Kırmızı koyun sürüsü *** Keriya çivıka = Kuş sürüsü *** '' Şerada Kurd peze sore '' = ( Red ) Bir Kürt ata sözüdür ; '' Savaşta Kürt kırmızı koyun sürüsüdür '' ( Not : Kürtlerdeki kırmızı koyunlardan biri uçurumdan atlarsa veya ölüncül düşerse öteki koyunlarda peş peşe o uçumdan kendini atıp intiharı yapar , Ata sözü ordan alıntı . ) *** Keriya ewra = Bulut sürüleri *** Keriya zomame = Bizim obanın sürüsü *** Bûye keri qeşa ! = (mz) Bir parça buz olmuş ! *** Keri pez = Bir sürü koyun *** Keri bızın = Bir sürü kaçi
<< bkz Naxır >>
{ Diğer Diyalektler : Celeb , Garan , Ajal , Revde }
Keri 2 [ n ] = 1 Parça , Bir bütüne ait bölüm , Bölüntü , Bölüm , Evlek ( f ) 2 Kesir (*22) 3 Dilim *** Keri nan = Bir Parça ekmek , Bir dilim ekmek *** Keri erd = Bir parça toprak ( f ) *** Keri keri kırın = Parça parça etmek , Dilim dilim etmek *** Keri keri ewrawi = Parçalı bulutlu ( f ) *** Kerik tera kerik mıra = Bir parça sana bir parça bana *** Kal / Zebeş kerikırın = Karpuz dilimlemek
<< bkz Pırti >>
{ Diğer Diyalektler : Pıc , Liç , Latım , Qet , Guh 2 , Behre }
Keri =Sürü , Evcil , Ehlī
{ Diğer Diyalektler : Mamır , Sıl , Malofi }
Keribûyin / Keribûn = 1 Parçalanış , Parçalı olma 2 Sürülü olma , Sürüsel 3 Evcil olma
Kerikırın = 1 Parçalamak , Bölüştürmek , Bölmek 2 Evcilleştirmek , Sürüleştirmek , Eğiymek *** Erd kerikırın = Evleklemek , Toprak Parsellemek *** Parsel = Parsel f
<< bkz Parvekırın , Bêşkırın >>
Kerxane = Kerhāne , Genel evi
<< bkz Fatoşqexane >>
Kesk fıroş = Manav
Kêrvan = Bıçakcı , Bıçak işleri yepan
Kêş = Keş , Tiryaki , Madde bağımlısı veya içicisi
Keşti = Gemi , Vapur *** Keştiye Nuh = Nuh gemisi *** Destroel = (mil) Destroel
Keştivan = Gemici , Kayıkcı
Ketandın / Ketınandın = Düşürmek , Düşürülmek , Düşkünlük ,Yıkım , Zevale yüz tutma
<< bkz Daxıstın , Kêmkırın , Xıstın >>
{ Diğer Diyalektler : Ëxıstın }
Ketın 1 = ( syn ) 1 Düşmek , Düşüş , Düşme , Yıkılma 2 ( mz ) Fakir düşmek , Elden ayaktan düşmek veya gözden düşmek 3 Vazife veya sorumluluk düşme anlamı , İlgi düşme anlamında *** Deveri ket !.. = Yüz üstü düştü , Yüzü koyun düştü !.. *** Tıştek jı te ket !.. = Bir şey senden düştü !.. *** Ew çıwu , jorda ket ?.. = O neydi , yukarıdan düştü ?.. *** Berk bıgıre nekeve ! = Sağlan tut düşme ! *** Ne ketiye = Düşmemiş , Girmemiş *** Me ne ketiye = Bize düşmemiş *** Yen keti = Düşenlerden , Düşkünlerden ! ( adj ) *** Kete hındır = İçeri girdi *** Keti = Düşük *** Ne ketıye te ! = Sana düşmemiş , Seni ilgilendirmez ! *** Ev we’wa tev hev ketın . = Bu onunla birlikte düştüler . *** Ez ketıbûm ! = ( syn ) 1 Ben düşmüş idim ! 2 Ben girmiş idim ! *** Tu ça keti ? = Sen nasıl düştün ? *** Ew ne ket lê ... = O düşmedi ama ... *** Ê wa’na ne ket / Yen wa’na ne ket ! = Onlarınki düşmedi ! *** Axıri’da Serketın !... = Nihayet başardılar , Sonunda Utkulaştılar !... *** Ketın’ji hebû serxıstın’ji ! = Düşkünlük’te vardı israr’da ! *** Ser hevra ketın = Üst üste düştüler *** Dıket = Düşüyordu *** Şehid ketın = Şehit düşmek *** Deng ketın = Ses düşmesi *** Îsal berji baranji pak daket . = Bu yıl yağmur’da kar’da fevkalāde düştü . *** Koçber koçer’î rêya ketın !... = Sürgün’lü yollara düştüler , sürgün sürgün yollara düştük !... *** Qeder usa ketıye ! = Kader öyle düşmüş ! *** Ev şıxul ( şuxul ) ne ketıye ser mı ! = Bu iş bana düşmemiş , Bu görev üzerime düşmemiş ! *** Ev mıra evjı tera ket ! = Bu bana buda sana düştü ! *** Ketın gırtigehe ( Hepse ) . = Hapishaneye düştük . *** Ket’ê dinhane (Tımarxane) !... = Akıl hastahanesine düştü , Tımarhaneye düştü !... *** We deme Hıkûmet ketıwu ...... paşke . = O dönem Hükümet düşmüş idi ...... sonra . *** Naxaş’î kete nav = Hastalık içine düştü , Düştü içine hastalık
. *** Dost’â ketıya Xwede’ye = Düşenin dostu cc Allāh’tır ! *** Ye ne keti neji rabûyi tene Xwedaye ! = Düşmez kalkmaz tek cc Allāhtır ! *** Carna usa dıkeve . = Bazen öyle düşüyor . *** Ketın rabûn’va tılol dıbın . = Düşe kalka yuvarlanıyoruz .*** Dost’ta ketıya tunne ! = Düşenin dostu yok ! *** Hevda ketın !... = ( syn ) 1 Birbirlerine düştüler 2 Birlikte düştüler . *** Ketın ser mı !.. = Üstüme düştüler !... Teısi ket . = Sendeledi düştü , Kösteklendi düştü . *** Agırawi hınek daket . = Ateşi biraz düştü .
<< bkz Dakatın , Peyabûn >>
Ketın 2 = ( syn ) 1 Giriş , Girmek , Dahil olma , Katılmak 2 Sokuş , Sokmak , Katma 3 Koyulmak , Bir iş başına düşmek *** Kete zeviyame = Tarlamıza girdi *** Ketıwu hewşame ! = Avlumuya girmiş idi ! *** Rûya barane zû ketım male . = Yağmur yüzünden eve tez girdim . Yağmurdan dolayı eve çabuçak gidim. *** Kete kedere ? = Nereye girdi , Ket = Girdi *** Ne Ket = Girmedi *** Av’ê ketın = Suya girmek Suya düşmek *** Pê baketın = Koyuldular , Giriştiler *** Pê ketın = Dokuma , Gıda vs dokunması *** Nota ... kete paşılamı ! = ... gibi girdi koynuma !
<< bkz Xıstın , Baketın >>
Ketın 3 [ f ] = İndirim , Düşüş ,Tenkis , İnim , İniş , ( Tenzil ; Maskaralık , Kepazelik , Rezalet ) *** Jor’da daket = Yukarıdan indi *** Daxıst peyakır = İndirdi yere , Bir şeyi vasıtadan yere indirmek *** Şexsiyet’ê Keti = Maskara kişilik , Bahtsız ,Tenkis
<< bkz Daxıstın , Dakatın , Peyakırın >>
Ketın 4 = ( syn ) 1 Dokunma ; Gıda veya Bir hastalıga sebep olma durumu 2 Dini inançta şeytan veya cin çarpmada Çarpılma anlamı *** Pêketın =(syn) 1 Gıda dokunması 2 İle düşmek
<< bkz Pêketın , êketın , Lêxıstın >>
Kevır = Taş *** Kevır’ ê= Ekmeğini taştan çıkarıyor ! *** Kûçık Kevırkırın kef = körkü taşı *** Kevır kırın = Taşlamak , Taşatmak ( mz ) Atışmak , Sözlü sataşma *** Nanaxwe jı kevır’â derdıxe ! = Köpek taşlamak , İt taşlamak *** Nota ( mina ) kevıra gıran’ê ! = Taş gibi ağır *** Kevır kêştandın = Taş kırmak *** Kevır’â xwin bırine = Kan taşı , Kan kesici taş *** Kevır’ê çinyaz’â = musalla taşı *** Kevıreki ba ( esman’î ) bıkeve ser wiya !.. = Onun başına bir meteor taşı düösün !.. *** Kevır bıkışine lë gıli ne kışine ! = ( red ) Taş taşı laf taşıma ! *** Kevır mêj = ( mz ) Taş emen *** Ser kevıra kevır ne hiştın !.. = Taş üstünde taş bırakmadılar !.. *** Baran’ä Lûd a.s pêxember = Lut a .s Peygaber yağmuru , Taş yağmuru *** Kevır barandın = (mz) Taş yağdırmak *** Kevır tılol kırın = Taş yuvarlamak *** Dıl kevır = Taş kalpli , Taş yürekli *** Çıma çıpëşe’ye kevıra bıgıvşe jı av derdıkeve ! = Neyi eksik’ki taşı sıksa suyu çıkıyor ! *** Kevır derxıstın = Taş çıkarmak *** Kevır darojtın = Taş yontmak *** Kevır’ë kunc = Köşe taşı *** Kevır’â gurçıka = Böbrek taşları *** Kevır xıstandın = Taş düşürmek *** Kevır âvitın = Taş atmak *** Kevırki / Kevırti = Taşlı , Taşlık *** Kevır jenin = Taş yığmak , Taş istif etmek *** Mina kevır’ê bû = Taş gibi oldu *** Kevır’ êş = Değirmen taşı *** Kevır’ê hûr = Ufak taş , Bucur taş *** Bûye kevır ne hëvotın !.. = (mz) Taş olmuş buyrulmuyor !.. *** Kevır’êswad’ê = Esvet taşı , Siyah taş , hz İbrahimin vasıtası ile Kābe’de bulunan taş , Hacerül essvet taşı ( rel ) *** Şeytan ( Ehrimen ) kavırkırın = Şeytan taşlamak ( rel ) *** Kevır’â telâqe = Niyet ile atılan üç taş’la ben nikahımı boşladın diye atılan taş veya o anlama dair taş ( rel )
<< bkz Pel >>
Kevçi = Kaşık *** Kevçiye qalıke = Çatal kaşık
Kevçiyêqalikê = Çatal kaşık
Kevçidank = Kaşıklık
Kevn = Eski *** Bazara kenfıroş = Bit pazarı
Kewş = 1 Keşf / Keşif , Ölçme ve tartma ile tespit 2 Kadastro 3 Bakı , Fal bakımında tahmin *** Kewşi = Keşfi *** Zana bûna kewşwe = Keşif bilgisi , Keşiften anlama *** Deste kewşe = Keşif eli Keşif gurubu *** Fırinâ kewşe = Keşif uçuşu *** Qasi kewşamı = Keşfime kadar , Tahminime kadar *** Gori kewşa te = Kevşine göre , Senin keşfine göre *** Kewşa zeviyê = Tarla keşfi *** Kewşeki = Bir keşif ***
<< bkz Kıfş , Kıvş >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Sûse , Kefş , Norin }
Kewşt = 1 Mağara 2 Tünel
Keşif / Keşf = Bulgu , Tespit
Kewşbûyin / Kewşbûn = 1 Keşf oluş , Zarar ziyanı tespit etmek 2 Keşf olunma , Künhüne varmak 3 Kadastro oluş , Kadastro olunmak
<< bkz Kıfşbûyin , Kıvşbûyin >>
Kewşkırın = 1 Keşiflemek , Keşif yolu ile zarar ziyanı tespit etmek , Belirlemek 2 Keşf etmek / Keşfeylemek 3 Kadastro etmek 4 (rel) Tasavvufta matık ve idrak ile sezmek veya mānen sırları bilmek , Mānevi ve Bātınī sırları çözmek , Tahmin ve varsayımlar etmek 4 Fal bakımında tahminler veya varsayım etmek , Fal bakımında zan ve farz eylemek
Kewşvan [adj ] = 1 Kadastrocu , Ölçüm işlerinden anlayan , Arazi ve emlāk ölçüm ve tespit işlerinden anlayan 2 Keşifci 3 Mucit , İcat eden , İhtira eden
<< bkz Kıvşvan >>
Kewşiyat / Kıvşiyat = Keşifler , Buluşlar , İcatlar , Yeni buluşlar
Kemoşki = Yiyecek bir şeye heveslenme , Ağız sulanması
Kêwrişk / Kevroşk = Tavşan
Keyandın = Yayık yaymak , Çalkalama
Kezev = Çiger
Kêzık [zo] = Böcek , Haşarat , Eklem bacaklıllar *** Kêzıka xitok = Sümüklü böcek , Bazı yörelerde kavlangoz veya salyangoz *** Kêzıka şewqe / Kêzıka êgır = Şafk böceği , Işık böceği , Gece ışık etaında dönen böcek *** Kêzıka gû = Bok böceği *** Kêzık gırtın (syn) = 1 Böcek tutmak 2 beceklenme *** Kêzık zani = Böcek bilimi , Böcek ilmi , Antomoloji *** Mina këzıka / Nota këzıka = Böcek gibi *** Kêzıka şeve / Kêzıka êgır = Kın kanatlı bir böcek dişisi karanlıkta ışıldar , Ateş böceği , Işıldak böcek , Fosfor böceği , Fosforlu böcek *** Kêzıka hermışë = İpek böceği *** Seroka kêzıkan / Serwera kêzıkan = Böcek başı , Osmanlı zabıtasında āsāyiş amiri *** Bê kêzık = Böceksiz *** Bı kêzık = Böcekli , Böcek ile *** Kêzık gihiştandın = Böcek yetiştirmek *** Kêzık kelandın = Böcek kaynatmak *** Kêzıka reş = Kara bçcek , Siyah bçcek *** Kêzıka êmişa = İncir böceği veya meyva böceği *** Aşxane kêzıka = Böcek lokantası *** Kêzık fırandın = Böcek uçurtmak *** Kêzık kuştın = Böcek öldürmek *** Kêzıka guri = Uyuz böceği , Uyuz hastalığı eden ve şiddetli kaşıntıya sebep olan bir bicek türü
<< bkz Rewer >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Mêrû , Mêşlok , Hûrmêş Sıc , Zêndi , Buxık , Bıhok , Kêz , Kêzok }
Kêzıxatûn [bot] = 1Uğur böceği , Gelin böceği , Muştu böceği , Müjde böceği 2 Bazı yörelerde osurgan böcek , Pis koku böceği 3 (mz) Kokana kadın , Yaşlı çok koku vs sürünen kadın
<< bkz Sosık , Xalxalok , Bûkok>>
Kêzıka gulanê = Ağustos böceği , Cırcır böceği
Kêzıka zêrin [zoo] = Altın böceği , Bazı yörelerde gül böceği
Kêzıkan = Böcekler , Böcekcikler , Böcek giller
Kêzıkbûyin / Kêzıkbûn = 1 Böcekleniş , Böceklenmek , Böcekli oluş , Böceklilik , Böcekli durum 2 (mz) Böcek olmak
Kêzıkgır / Mêşgır [bot] = Böcek kapan , Böcek kapmaya yatkın bir bitki , Üzerine konan sinek veya böcekleri kapak bir bitki
{ Diğer Diyalekt’ler : Mêşmış , Mêşxur }
Kêzıkxur / Mêşxur [zoo] = Böcekçil , Böcekle beslenen kuş veya başka hayvan
Kêzıkvan [adj] = 1 Böcekci , Böcek yetiştiren , İpek böceği gibi böcek yetitiştiren , Böcek bilen veya bilgini 2 (zoo) Böcekçil / Böcekci , Böcek yiyen , Böcekle beslenen
Kêzıkdank / Kêzıkdang = Böceklik , İçine böcek koymaya yarayan özel gözenekli kap , İçinde böcek üretilen özel kafes
Kêzıkxane = Böcek hāne veya böcek yetiştirilen yer , Böcek üretim evi , İpek böceği üretim evi
Kêzıkzan [adj] = Antomolog , Böcekçi , Böcek veya sinek koleksiyoncusu , Antomolojist , Böcek bilimci *** Kêzıkzanısti = Böcek bilimi , Haşarat bilimi , Antomoloji
Kêzıkıyat = Antomoloji , Böcek bilim dalı
Kezi = Belik , örülü saçların her biri
Kerseng = Tezek
Kêrındi = Tırpan
Kêrık = Çakı
Kerem = Lütüf , İhsan *** Keremexu = Müsadenle , Lütfen
Kemıtandın = Dağlamak , Ateşte ütülemek
Kevır = Taş
Kevırkırın = Taşlamak ,Aşıklık geleneğine atışma
Kewkani = Sapan , Mancınık
Kevneşop = Antika , Tarihi kalıntılar
Kevne şopi = 1 Geleneksel , Antik şeylerp
Kewşt = Mağra , İn
Kewani = Evde Yemek işlerini yürüten bayan
Kendık = Meme emen yavru
Kereng = Kenker otu