Rêzbûna : Şe
Şe : Sıralaması
***************
Şefiq = Şefikı , Kıvrak , Atak
Şeıtandın = Oyunda veya kurada kaybetmek , Kaybetmek , Yenilmek ,Mağlüp olmak , Ütülmek
Şêl / Şelavk = Badana
Şemdılxoz = Yenilme , Mağlüp olma , Mars olma
Şemıtin=Sürgü
Şewat = Yangın , Yanık *** Dewşe şawate
Şanbelot [bo] = At kestanesä
Şemi = Cumartesi , Haftanın günü
Şehd = İnme , Felç
Şehr = Şerh
Şehır = Şehir
Şehrkırın = Şehr etmek
Şehedet name = Diplama , Sertifika , Bonservis
Şewat = Yangın *** Darıstan dışewute = Ormanlık yanıyor
Şewl = Çalılık
Şexte =1Musibet 2 Kırağı
Şetele = Bela , Musibet
Şeq = Kasık , Apışarası
Şeq vekırın = Apışmak
Şefiq = Şefik , Atılgan
Şe 1/ Şeh [ n ] = 1 Tarak , Saç tarama eşyası 2 Tefe , Dokuma tezğahındaki ip sıkıştırılan şey 3 Kartuk , Büyük toprak tırmığı *** Xwe kujiva şe kırıye ( ! ) Kirpiyle taranmış ( ! ) Şehe desti = Saplı tarak *** Hesıke şeki = Taraklı kepçe *** Vi şehida tıştekem tunne ! = ( mz ) Bu Tarakta bir şeyim yok , Bu tarakta bezim yok ! *** Keçel çı bıke şehe şımşir = ( Red ) Kel ne yapsın şimşir tarağı *** Şehe hıriye = Yün tarağı *** Şeye tewne = Dokuma tarağı
{ Diğer Diyalekt'ler Şeh }
Şe 2 / Şeh [ n ] = 1 İbik , Kanatlı hayvanlarda baş üstündeki taraksı kırmızı et 2 Bazı sürgünlerin ve balıkların başlarındaki çıkntı , Solungaç 3 Feslerde püskül takılan yeri *** Şe popıli = Tepeli ibik , Hem tepeli hem ibikli
Şe 3 / Şeh [ n ] = 1 ( mil ) Şarjor , Carcur , Mermilik 2 ( agr ) Tırmık , Tarım aleti 3 ( bot ) Fırça otu , Çoban tarağı bitkisi *** Şe giha = Tarak otu *** Şe'yë demançe = Tabanca taragı
Şedank = 1 Taraklık , Tarak kılıfı 2 ( mil ) Fişeklik , Şarjorlluk
Şehedet / Şehadet = 1 Şahadet , Toplun için canından olma , Millet veya Din ugruna can vermek , Şehitlik 2 Şahidlik etme , Tanıklık 3 Legalite *** Şehadet anin 1 = Kelime-i tevhidi demek , Kelime-i şahadet getirmek : '' Eşhedü enlāilāhe illallih ''söylemek , Müslümanlığın ilk şartını dile getirmek , Kelime-i şehādet , 4 Birleştirme ( Eşhed =Tevhid ) *** ( Serrastkırın = Teyit ) *** ( Eşkere =Tebeyyün ) *** Şehadet anin 2 = Şahadet getirme *** Pëçiya şehadet’ë = Şahadet parmağı *** Şehadet Xewkırın ( Veçınandın , Fırkırın ) = ( mz ) Ölümü içmek , Şahadet içmek , Ölüm şahadetini giyinmek *** Gihiştına şehadete = Şahadete ermek , Şehidliğe nail olma *** Şehedet kırın = ( syn ) Tasdik ve teyit etmek , Legalize etmek , Pekitmek , Tevsik etmek , Tebeyyün ettirmek *** Şehedet bûn / Şehedet bûyin = ( syn ) Zāhirleşme , Sahileşme , Legalleşme ( pl ) Tahakkuk olma (hq) Meydana çıkma , Tasdikli görünmek *** Şehedet'ä me = Şahadetimiz *** Şehedet’ä mı = Şahadetim *** Şehadete we = Şahadetiniz , Tanıklığınız , Şahidliğiniz .
{ Diğer Diyalekt'ler :Govan , Govani }
Şehedetiyat = Legalizasyon , Gerçekçilik , Realistlik
Şehedet kırın = 1 Şahadet etmek , Tanıklık etmek 2 Legal tutumda bulunmak , Realist davranmak 3 ( rel ) Şehādet etmek
Şehedetname / Şehadetname [ syn] = 1 ( n ) Diploma , Şahadetnāme 2 ( f ) Sertifika , Ruhsat , İcazetnāme, Ustalık belgesi , Boservis 3 Tasdiknāme , Taktirnāme , Referans , Ehliyetnāme 4 Karne , Bröve 5 ( f ) Rapor , Tutanak , Vesika 6 ( mil ) Tezkere 7 İlmühaber , İyi hāl kāğıdı
<< bkz Destûrname >>
Şehedetvan / Şehadetvan [ rgd ] = 1 Şehitlige hazır kişi , İnaancı veya Milleti için ölümü göze alan kişi , Fedaī 2 Serden geçti 3 ( Rel ) İsmailiye mezhebinde olanlar 4 ( pol ) Raportör
Şexte [syn] = 1 Musibet , Belā , Hengāme , Beliye 2 Āfet , Felāket , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket 3 (tz) Salgın 4Uğursuzluk , Şomluk , Menhus , Şeamet , Meş'um*** Şexte mala te keve ( nr ) = Betdua etmek , Evine musibet vursun *** Şexte barandın = ( mz ) Bela yağdırdılar , Felaket yağdırdılar. ** Şexte ave = Su baskını , Su felāketi *** Şexte erd heje = Deprem felāketi ( * 15 )
<< bkz Şetele , Karesat , Mûsibet Su baskını için Lekend >>
{ Diğer Diyalekt'ler : Sexur ,Git , Bëtar ,Qeda }
Şextebûyin / Şextebûn = 1 Musibetlilik , Belālı hal , Uğursuzluk , Hrengāme hali 2 Felākete uğramışlık , Āfāt oluş
<< bkz Şeytelebûyin , Belabûyin >>
Şextevan [adj / syn] = 1 Uğursuz , Musibet kār , Belācı , Hengāmeci , Taciz kār 2 Kaza zāde , Felāket zāde
<< bkz Şetlevan , Şetele zade , Şextekar >>
Şextezade / Şetelezade [rgd] = Felāket zāde ,
Āfetzāde , Deprem veya başka doğal felākete uğramış kişi
Şextekar = Belālı , Belālı işlerle düşüp kalkan , Tacizkār
<< bkz Belakar / Beladar >>
Şeıtandın = 1 Ütülmek ,Yitirmek , Yitirim , Yitim 2 Kaybetmek / Oyunda kaybetmek , Yenilmek / Oyunda yenilmek , Mağlūb olmak *** Mı şeıti = Ben kaybettim , Ben ütüldüm *** Teji şeıti = Sende ütüldün *** Ne şeıtim = Ütülmedim
Şekır = Şeker *** Şekır çëkırın = Şeker yapmak *** Şekıre toz = Toz şeker *** Şekıre dendık = Kesme şeker *** Şekıre çay = Çay şekeri *** Kilo şekır = Bir kilo şeker *** Niv kilo şekır bıkışine ! = Yarım kilo şeker çek ! *** Bafırge şëkırda ... = Şeker fabrikasında ... *** Naxaşiya şëkır = Şeker hastalığı *** Qamişa şëkır = Şeker kamışı *** Bë şekır = Şekersiz *** Qawe şekıri = Şekerli kahve *** Şekırek = Bir şeker *** Şekır hërandın = Şeker öğütmek *** Şekırem = Şekerim *** Şekıre ... = ... şekeri *** Şekıre pemi = Pamuk şeker *** Şekıre rengin = Renkli şeker
Şekırbûyin / Şekırbûn = Şeker olmak , Şekerleşmek ,Şekerlenmek , Şekerleniş (mz) Tatlı ve şirin olmak *** Hıngıv şekır bûye = Bal şekerlenmiş
Şekırdank / Şekırdang = Şekerlik
Şekırıstan = Şeker kamışı tarlası , Şekeri bol olan yer veya bölge
Şekırkırın = Şekerlemek , Şeker yapmak
Şekır lev = Şeker leb , Şeker dudaklı
Şekırpare = Şekerpāre
Şekırreng = Şekerrenk , Sarı tonlarında bir renk
Şekırrëz = Şekersıralı , Tatlı dilli veya şirin sözlü
Şekırvan = Şekerci *** Şekırvanî = Şekercilik
Şekırın = 1 Taramak , Taraklamak 2 ( agr ) Tırmıklamak 3 (mz) Tırmalamak , Rahatsız etmek *** Guh şekırın = ( mz ) Kulak tırmalamak , Kafa şişirmek *** Rûpel şekırın = Sayfa taramak *** Gule şekırın = Mermi taraklamak , Yaylım ateşi etmek *** Çeva'va şe kırın = Gözle taramak , Gözden geçirmek *** Dest'va şekırın = El ile taramak
Şel = Büyük parça
Şepırze = Abuk sobuk , Saçma sapan , Pejgürde
Şeqem = 1 Sille , Tokat , Şamar 2 Sevgi tokadı , Okşuyarak vurma
<< bkz Sille >>
{ Diger Diyalekt'ler : Şeqam }
Şeqawet / Şeqewat = Şekavet / Şakavet , Eşkiyalık , Haydutluk , Şakilik , Korsanlık , Karmanyola ' Yağma , Çapul *** Şera şeqewata = Eşkiya çatışması *** Şetele şeqewata = Eşkiya belası , Haydut tacizkārlığı
<< bz Cerde , Cerdevan’î , Şaki , Talanvan >>
Şehid = Şehit *** Şehidgeh = Şehitlik
Şehidder / Şehidgeh = Şehitlik
Şex = Şeyh , Tarikat veya dini lider
Şexs [syn] = 1 Şahıs ,Kişi , Fert , Zat , Zevat , Person 2 Karakter *** Şaxsiyet = Şahsiyet , Zatiyet , Kişilik
Şexsi = Şahsi , Özel
Şexsiyet = Şahsiyet
Şehıtandın [lt] = Oyunda kaybetmek , Ütülmek , Bahisi kaybetmek
Şehreza = Uygarlık , Çağdaş
Şehrê = Bulvar
Şeqleban = Komediyen , Şaklaban
Şekok = 1 Izgara 2 Davlanbaz
Şeq 1 = Apışarası , Kasık , Apış
Şeq 2 = Şak sesi *** Çepık = Alkış
Şeqem = Sille , Tokat , Şamar
Şeqkırın = 1 Kasıktan ikiye ayırmak , Kasaplık kesilmiş hayvanı kasıktan ikiye ayırmak 2 Apıştırmak
Şeqıwandın = Apıştırmak
Şêlli = Bulanık
Şelof / Çaplûs = Dalkavuk
Şêllandın [syn] = 1 Bulandırmak 2 Soygun etmek
Şaredari = Belediye
Şarêderivan = Belediyeci
Şeş [math] = Altı sayısı veya rakamı *** Şeşemin = Altıncı
Şeşe şeş = Altışar altışar
Şeşgoşe = Altıgen
Şeşemin = Altıncı
Şeşpêçi = Altıparmak
Şeşper = Şeşper , Altı uçlu zıpkın
Şêst = Altmış
Şelp = 1 Şapırtı 2 Öperkem çıkrılan ses *** Şelpe şelp = Şapur şapur , Hapur hapur
<< bkz Mılc >>
Şelpe = 1 Avuç açısı 2 ( mus ) Musiki icrasında tezenesiz yaylı enstroman tınlana *** Şelpe lexıstın = Şelpe vurmak 2 ( mus ) Tezenesiz veya mızrapsız telli çalgı çalmak
Şelpevan [ mus ] = Şelpeci , Tezene kullanmadan telli çalgı çalan
Şemetotık [bot] = 1 Kokulu bostan , Kokarca da denilen çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları 3 Elma şekeri gibi yiyecekler , Kaynatılık boyanan yumurta vs 4 (zz) Çocuk dilinde süslü yiyecekler
Şemi = Cumartesi
Şemok / Şemetotık [bot] = 1 Kokulu bostan , Kokarca da denilen çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları
<< bkz Şemetotık >>
Şên = Şen , Neşe
Şengel = 1 Çıtlık 2 Çitlenbik bitkisi
Şene = Dirgen , Tarım aleti
Şepe = Çığ
Şepık = Alkış
Şepık kırın = Alkışlamak
Şepşep = 1 Yemek yerken ağız şapırtısı 2 Yürürken daban sesi ( vulg ) Düzdaban 3 Düz yüzeye vururken çıkarılan ses
Şeref = Şeref , Hassiyet
Şerab / Şerav = Şarap
Şerbed = Şerbet
Şerq /Rojhılat = Doğu
Şerm = 1 Ayıp , Utanç , Ar 2 Denaet 3 Sehiv ,Hicap *** Şerm gerandın = Ayıp aramak *** Şerm veşartın = Ayıp saklamak *** Şerma te = Ayıbın *** Şerma mı = Ayıbım *** Şerme gıran ... = Ağır ayıp ...
<< bkz Eyb >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Fihët , Fehët , Kinët , Fedi }
Şermazer kırın = Ayıplamak , Kınamak
Şermkırın = Utanmak , Sıkılmak *** Şermezar kırın = Kınamak , Utandırmak , Ayıplamak
Şermbûyin / Şermbûn = Utanış , Sıkılış *** Şermezar bûyin = Ayıplanmak , Kınanmak
Şermok [rgd] = Utangaç , Sıkılgan , Çekingen
Şrêpençe [tz] = Kızıl yara
Şetele [syn] = 1 Belā , Musibet , Uğursuzluk , Hengāme , Felāket , Beliye 2 İdbar , Nuhuset , Şomluk , Menhus 3 Āfet / Āfāt , Felāket , Kaza , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket , Facia 3 Tehdit , Musallat , Tebelleş 4 Şiddetli azap 5 (tz) Salgın *** Şetele diti = Felāket görmüş *** Şetele xwedë = Allahın felāketi , Allahın belāsı *** Şetele dıbarandın = (mz) Felāket yağdırıyorlardı
( * 15 )
<< bkz Şexte , Karesat , Bela Tehdit için : Gef >>
Şetelebûyin / Şetelebûn = 1 Belālı olmak , Tacizci olmak , Tacizkārlık ,Tebelleş olmak , Muasallat olamak , 2 Huzursuzluk , Kargaşa , Hengāme
<< bkz Şextebûyin , Belabûyin >>
Şetele kırın = Belā etmek , Kargaşa çıkarmak , Huzur bozmak , Āfet veya belālara sebep olmak
Şetelevan [adj / syn] = 1 Belācı , Uğursuz , Tacizkār 2 Karmanyolacı , Tehditkār , Hengāmeci 3 Kaza zāde , Falāket zāde
<< bkz Belakar / Beladar , Şextekar , Şextevan ,
Xeracvan , Gefok >>
Şevan = Tarakçı *** Şevan’ î / Şevanti = Tarakçılık
Şemal 1 = 1 Işık , Parlaklık , Parıltı 2 Yakamoz , Berraklık 3 Nur , Kişi yüzündedeki ilāhi ışık 4 Şol *** Bırıktiye behre = Denizin parlaklığı , Denizdeki yakamoz *** Şemalti = Parıltı'lı , Berrak'lı *** Rëya şemal = Işıklı yol , Nur'lu yol *** Rëya renkaye = Aydınlıklı yol , ışıklı yol *** Çem’ë bıhuşte şemal dıkışe dıwe Xweda Xweda cc ! = Şol cennetin ırmakları akar Allāh cc deyu deyu ! ( Yun… / Emr…)
<< bkz Bırıqandi , Eqs , Cemal 2 , Şewq 3 , Ziya 2 , Tav , Renkaye >>
Şemal 2 = 1 Görünüş dış görünüş , Fenomen ; göze çarpan yerler , Kılık , Zevahir / Zavahir 2 Şemail , Varlık , Vücud , Zatiyet , Özlük , Kendilik , Cehre 3 Tecelli , Tezahur 4 Mahiyet Mevcudiyet 4 Eşkal 5 Tip , Boypos , Beden yapısı , Anatomi 6 Fosil *** Şemala Dıne = Dünyanın görünüşü *** Qurbana şemalateme = Cehrene ve görüşüne kurban olayım *** Şemala xwede cc = Allāhın cc Tecelliyatı , Allāhın cc Tezahürü *** Kemalat hebe Şemalat'ji heye ! = ( red ) Kemalet varsa şemalet'te vardır ! *** Şemalata sıkum berjer ! = Somurtkan suratlı şey , Somuruk tip !
<< bkz Zevahir , Zahir Varlık ve Mahiyet için : Hebûn , Mahiyet Zatiyet ve Kendilik için : Şexsiyet , Zatiyet Eşkal için : Şıkıl >>
Şemaliyat = 1 Nazariye , Nayariyat , Görüşler , Düşünceler , Doğruluğu isbat edilmemiş ilmi görüşler 2 Anatomi bilimi , Yapı veya oluş'u inceleyen bilim
<< bky Tehriyat 2 / Nezeriyat ( * 1) >>
Şevk 1 = Çatal iğne
Şevk 2 = Şevk
Şewat [syn] = 1 Yanık 2 Yangın
Şewatvan [rgd] = Yangıncı , İtvayeci
Şevıtandın / Şewıtandın = Yakmak , Yandırmak , Ateşlemek , Ateş tutuşturmak *** Şewıti = Yandı , Tutuştu *** Dıl şewati = (mz) Gönül yangınlığı *** Şewatamı = (mz) Yangınlığım
<< bkz Sotın , Kemıtandın >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Şewutandın }
Şevketi gordan [bo] = Şevketi bostan
Şêwr 1 = 1 Danışma , Görüşme , Mükaleme , Konuşma , Söyleşme , Sulha āit özler deme 2 Mülākat , İstişare / Mılaqat , Plebisit 3 Diyalog , Tartışma 4 Meşaveret , Müşāvere , Müzakere / Mızakere , Mışawere , Muhavere / Mıhawere 5 Şūra 6 Enformasyon *** Şêwiri = Dı şêwre lê … = Danışıyor fakat … *** Şêwri / Şêwrand = Danıştı , Görüştü , Söyleşti *** Çı dışêwrand ? = Ne uzlaştırıyordu ? *** Qe şêwrame hevra tunne ! = Hiç onunla görüşmem yok , Hiç onunla danışıklığım yok ! (mz) Birbirimizle alış verişimiz yok *** Şêwraweyi duh cabû ? = Dünkü müzakereniz nası oldu ? , Dünkü görüşmeniz nasıldı ? *** Şëwr ca derbazdıbe / Şêwr ca derbazdıwe ? = Mülākat nasıl geçiyor ? , Danışma nasıl devam ediyor ? *** Şêwrame ser levhatıneda ma ! = Diyaloğumuz uzlaşma üzerinde kaldı ! , Görüşmemiz barışma üzerinde kaldı ! *** Şêwr ser şêwra dıdome = Görüşme görüşme üzerine sürüyor , Danışma danışma üstüne geçiyor *** Şëwra sixura = Ajanlar görüşmesi *** Şêwra mı = Danışığım , Mükalemem , Konuşmam *** Şêwra te = Görüşmen , Söyleşmen , Dediklerin *** Şêwr mëwr tunne = (cn) Danışma manışma yok *** Bê şêwr = Habersizce , Danışılmadan *** Hê şêwra teyi duh nê birate = (syn) 1 Daha dünkü müzakeren aklına gelmir 2 Dünkü mülākatını bile hatırlamıyorsun*** Bı şêwr = Danışılmalı ***Bê şêwr = Danışılmadan
<< bkz Diyalog için : Danıstandın Uzlaşım için görüşme Levhatın , Hevhatın >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Şewr , Şêwır }
Şêwr 1 = Teati , Mıbadele / Mübadele
Şêwrandın / Şêwrtın = 1 Diyaloğlaşma , Söyleşim , Uzlaşımlanma 2 Danışılmak , Görüşülmek , Uzlaşılmak , İstişareleşmek ,
{ Diğer Diyalekt’ler : Şêwırin}
Şêwrani = 1 (hq) Sözleşme , Tutanak , Sözleşmeli (post) İadeli , Tahütlü 2 Görüşmeli , Görüşmece 3 Enformasyonlu *** Bı şëwr = Görüşmeli , Anlaşmalı
Şêwrbûyin / Şêwrbûn = Görüşmeli oluş , Danışmalı bulunma , Uzlaşımda olma , Mülākat hali
{ Diğer Diyalekt’ler Şëwırin }
Şêwrkırın = 1 Uzlaşmak , Görüş teatisi hali , Muhavere etmek , Görüşmek 2 Mülākat yapmak 3 Tezzekür etmek *** Ne şêwrkırın / Ne şêwrin = (syn) 1 Danışılmadan , Habersizce etmek 2 Görüşmemek , Danışılmamak *** Şêwrdan / Şêwrdayin = Görüştürmek , Görüşütürülmek , Görüşme sağlamak , Görüştürülme sağlatmak *** Du şêwreki xurt dıkır ! = Dün güçlü bir mülākat ediyordu !
<< bkz Xeberdean >>
Şêwrder / Şêwrgeh = 1 Danıştay ( Yargıtay = Dozxanene , Diwana doze ) 2 Konfans yeri
<< bkz Diwana doze >>
Şêwrvan / Şêwrdar = 1 Dasnışman , Müsteşar , Müşavir 2 Diyalokcu Görüşmeci , Sözcü , Ara bulucu 3 Meşveretci / Meşveretkar , Bir konuyu sürdüren , Konu takipcisi
Şewq 1 = Far , Şafk
Şewk 2 = Çatal iğne 2 Fermuar , Tırkı
Şêwrmendi = Danışmanlık
Şeytanok = Sümüklü böceği , Salyangoz
Şe 1 [ n ] = 1 Tarak , Saç tarama eşyası 2 Tefe , Dokuma tezğahındaki ip sıkıştırılan şey 3 Kartuk , Büyük toprak tırmığı *** Xwe kujiva şe kırıye ( ! ) Kirpiyle taranmış ( ! ) Şehe desti = Saplı tarak *** Hesıke şeki = Taraklı kepçe *** Vi şehida tıştekem tunne ! = ( mz ) Bu Tarakta bir şeyim yok , Bu tarakta bezim yok ! *** Keçel çı bıke şehe şımşir = ( Red ) Kel ne yapsın şimşir tarağı *** Şehe hıriye = Yün tarağı
{ Diğer Diyalekt'ler Şeh }
Şekırın = 1 Taramak 2 (mil)Taramak , Yaylıum ateşi etmek
Şe 2 [ n ] = 1 İbik , Kanatlı hayvanlarda baş üstündeki taraksı kırmızı et 2 Bazı sürgünlerin ve balıkların başlarındaki çıkntı , Solungaç 3 Feslerde püskül takılan yeri *** Şe popıli = Tepeli ibik , Hem tepeli hem ibikli
Şepe = Çığ
Şêlli [syn] = 1 Bulanık 2 Olivyon
Şelbık = Su bardağı
Şehrıstani = Medeniyet , Uygarlı
Şene = Dirgen
Şenekırının = Dirgenlemek
Şeıtandın = Yenilme ,Mars olma , Mağlüp
Şerbed = Şerbet
Şêr [zo] = Aslan
Şer 1 = Kavga 2 Savaş , Çenk*** Bı şer = Kavgalı ,Çatışmalı *** Bê şer = Kavgasız
Şervan = Savaşcı , Kavgacı
Şehır = Şehir
Şekırdank = Şekerlik
Şev = Gece *** Niva şeve = Gece yarısı *** Şeva tari = Karanlık gece
Şe 3 [ n ] = 1 ( mil ) Şarjor , Carcur , Mermilik 2 ( agr ) Tırmık , Tarım aleti 3 ( bot ) Fırça otu , Çoban tarağı bitkisi *** Şe giha = Tarak otu *** Şe'yë demançe = Tabanca taragı
Şedank = 1 Taraklık , Tarak kılıfı 2 ( mil ) Fişeklik , Şarjorlluk
Şehedet / Şehadet = 1 Şahadet , Toplun için canından olma , Millet veya Din ugruna can vermek , Şehitlik 2 Şahidlik etme , Tanıklık 3 Legalite *** Şehadet anin 1 = Kelime-i tevhidi demek , Kelime-i şahadet getirmek : '' Eşhedü enlāilāhe illallih ''söylemek , Müslümanlığın ilk şartını dile getirmek , Kelime-i şehādet , 4 Birleştirme ( Eşhed =Tevhid ) *** ( Serrastkırın = Teyit ) *** ( Eşkere =Tebeyyün ) *** Şehadet anin 2 = Şahadet getirme *** Pêçiya şehadet’ê = Şahadet parmağı *** Şehadet Xewkırın ( Veçınandın , Fırkırın ) = ( mz ) Ölümü içmek , Şahadet içmek , Ölüm şahadetini giyinmek *** Gihiştına şehadete = Şahadete ermek , Şehidliğe nail olma *** Şehedet kırın = ( syn ) Tasdik ve teyit etmek , Legalize etmek , Pekitmek , Tevsik etmek , Tebeyyün ettirmek *** Şehedet bûn / Şehedet bûyin = ( syn ) Zāhirleşme , Sahileşme , Legalleşme ( pl ) Tahakkuk olma (hq) Meydana çıkma , Tasdikli görünmek *** Şehedet'â me = Şahadetimiz *** Şehedet’â mı = Şahadetim *** Şehadete we = Şahadetiniz , Tanıklığınız , Şahidliğiniz .
{ Diğer Diyalekt'ler :Govan , Govani }
Şehedetiyat = Legalizasyon , Gerçekçilik , Realistlik
Şehedet kırın = 1 Şahadet etmek , Tanıklık etmek 2 Legal tutumda bulunmak , Realist davranmak 3 ( rel ) Şehādet etmek
Şehedetname / Şehadetname [ syn] = 1 ( n ) Diploma , Şahadetnāme 2 ( f ) Sertifika , Ruhsat , İcazetnāme, Ustalık belgesi , Boservis 3 Tasdiknāme , Taktirnāme , Referans , Ehliyetnāme 4 Karne , Bröve 5 ( f ) Rapor , Tutanak , Vesika 6 ( mil ) Tezkere 7 İlmühaber , İyi hāl kāğıdı
<< bkz Destûrname >>
Şehedetvan / Şehadetvan [ rgd ] = 1 Şehitlige hazır kişi , İnaancı veya Milleti için ölümü göze alan kişi , Fedaī 2 Serden geçti 3 ( Rel ) İsmailiye mezhebinde olanlar 4 ( pol ) Raportör
Şexte [syn] = 1 Musibet , Belā , Hengāme , Beliye 2 Āfet , Felāket , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket 3 (tz) Salgın 4Uğursuzluk , Şomluk , Menhus , Şeamet , Meş'um*** Şexte mala te keve ( nr ) = Betdua etmek , Evine musibet vursun *** Şexte barandın = ( mz ) Bela yağdırdılar , Felaket yağdırdılar. ** Şexte ave = Su baskını , Su felāketi *** Şexte erd heje = Deprem felāketi ( * 15 )
<< bkz Şetele , Karesat , Mûsibet Su baskını için Lekend >>
{ Diğer Diyalekt'ler : Sexur ,Git , Bêtar ,Qeda }
Şextebûyin / Şextebûn = 1 Musibetlilik , Belālı hal , Uğursuzluk , Hrengāme hali 2 Felākete uğramışlık , Āfāt oluş
<< bkz Şeytelebûyin , Belabûyin >>
Şextevan [adj / syn] = 1 Uğursuz , Musibet kār , Belācı , Hengāmeci , Taciz kār 2 Kaza zāde , Felāket zāde
<< bkz Şetlevan , Şetele zade , Şextekar >>
Şextezade / Şetelezade [rgd] = Felāket zāde ,
Āfetzāde , Deprem veya başka doğal felākete uğramış kişi
Şextekar = Belālı , Belālı işlerle düşüp kalkan , Tacizkār
<< bkz Belakar / Beladar >>
Şeıtandın = 1 Ütülmek ,Yitirmek , Yitirim , Yitim 2 Kaybetmek / Oyunda kaybetmek , Yenilmek / Oyunda yenilmek , Mağlūb olmak , Mars *** Mı şeıti = Ben kaybettim , Ben ütüldüm *** Teji şeıti = Sende ütüldün *** Ne şeıtim = Ütülmedim
Şehid = Şehit *** Şehidgeh = Şehitlik
Şehidder / Şehidgeh = Şehitlik
Şex = Şeyh , Tarikat veya dini lider
Şexs [syn] = 1 Şahıs ,Kişi , Fert , Zat , Zevat 2 Karakter *** Şaxsiyet = Şahsiyet , Zatiyet , Kişilik
Şexsi = Şahsi , Özel
Şehıtandın [lt] = Oyunda kaybetmek , Ütülmek , Bahisi kaybetmek
Şehreza = Uygarlık , Çağdaş
Şehrê = Bulvar
Şeqleban = Komediyen , Şaklaban
Şekok = 1 Izgara 2 Davlanbaz
Şeq 1 = Apışarası , Kasık
Şeq 2 = Şak sesi
Şeqem = Sille , Tokat , Şamar
Şeqkırın = Kasıktan ikiye ayırmak , Kasaplık kesilmiş hayvanı kasıktan ikiye ayırmak
Şeqıwandın = Apıştırmak
Şelof / Çaplûs = Dalkavuk
Şêllandın [syn] = 1 Bulandırmak 2 Soygun etmek
Şaredari = Belediye *** Şarederivan = Belediyeci
Şeş [math] = Altı sayısı veya rakamı *** Şeşemin = Altıncı
Şeşper = Şeşper , Altı uçlu zıpkın
Şekır = Şeker *** Şekır çêkırın = Şeker yapmak *** Şekıre toz = Toz şeker *** Şekıre dendık = Kesme şeker *** Şekıre çay = Çay şekeri *** Kilo şekır = Bir kilo şeker *** Niv kilo şekır bıkışine ! = Yarım kilo şeker çek ! *** Bafırge şêkırda ... = Şeker fabrikasında ... *** Naxaşiya şêkır = Şeker hastalığı *** Qamişa şêkır = Şeker kamışı *** Bê şekır = Şekersiz *** Qawe şekıri = Şekerli kahve *** Şekırek = Bir şeker *** Şekır hërandın = Şeker öğütmek *** Şekırem = Şekerim *** Şekıre ... = ... şekeri *** Şekıre pemi = Pamuk şeker *** Şekıre rengin = Renkli şeker
Şekırbûyin / Şekırbûn = Şeker olmak , Şekerleşmek ,Şekerlenmek , Şekerleniş (mz) Tatlı ve şirin olmak *** Hıngıv şekır bûye = Bal şekerlenmiş
Şekırdank / Şekırdang = Şekerlik
Şekırıstan = Şeker kamışı tarlası , Şekeri bol olan yer veya bölge
Şekırkırın = Şekerlemek , Şeker yapmak
Şekır lev = Şeker leb , Şeker dudaklı
Şekırpare = Şekerpāre
Şekırreng = Şekerrenk , Sarı tonlarında bir renk
Şekırvan = Şekerci *** Şekırvanî = Şekercilik
Şekırın = 1 Taramak , Taraklamak 2 ( agr ) Tırmıklamak 3 (mz) Tırmalamak , Rahatsız etmek *** Guh şekırın = ( mz ) Kulak tırmalamak , Kafa şişirmek *** Rûpel şekırın = Sayfa taramak *** Gule şekırın = Mermi taraklamak , Yaylım ateşi etmek *** Çeva'va şe kırın = Gözle taramak , Gözden geçirmek *** Dest'va şekırın = El ile taramak
Şeqem = 1 Sille , Tokat , Şamar 2 Sevgi tokadı , Okşuyarak vurma
<< bkz Sille >>
{ Diger Diyalekt'ler : Şeqam }
Şeqawet / Şeqewat = Şekavet / Şakavet , Eşkiyalık , Haydutluk , Şakilik , Korsanlık , Karmanyola ' Yağma , Çapul *** Şera şeqewata = Eşkiya çatışması *** Şetele şeqewata = Eşkiya belası , Haydut tacizkārlığı
<< bz Cerde , Cerdevan’î , Şaki , Talanvan >>
Şelp = 1 Şapırtı 2 Öperkem çıkrılan ses *** Şelpe şelp = Şapur şapur , Hapur hapur
<< bkz Mılc >>
Şelpe = 1 Avuç açısı 2 ( mus ) Musiki icrasında tezenesiz yaylı enstroman tınlana *** Şelpe lexıstın = Şelpe vurmak 2 ( mus ) Tezenesiz veya mızrapsız telli çalgı çalmak
Şelpevan [ mus ] = Şelpeci , Tezene kullanmadan telli çalgı çalan
Şemetotık [bot] = 1 Kokulu bostan , Kokarca da denilen çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları 3 Elma şekeri gibi yiyecekler , Kaynatılık boyanan yumurta vs 4 (zz) Çocuk dilinde süslü yiyecekler
Şemıtemi = Sıfta , Yılın ilk lezeti
Şeq = Apışarası
Şemok / Şemetotık [bo] = 1 Kokulu bostan , Kokarca da denilen çeşitli renklerle süslü küçük bir bostan türü 2 Küçük süs kabakları
<< bkz Şemetotık >>
Şepe = Çığ
Şepşep = 1 Yemek yerken ağız şapırtısı 2 Yürürken daban sesi ( vulg ) Düzdaban 3 Düz yüzeye vururken çıkarılan ses
Şerm = 1 Ayıp , Utanç 2 Denaet 3 Sehiv *** Şerm gerandın = Ayıp aramak *** Şerm veşartın = Ayıp saklamak *** Şerma te = Ayıbın *** Şerma mı = Ayıbım *** Şerme gıran ... = Ağır ayıp ...
<< bkz Eyb >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Fihêt , Fehêt , Kinêt , Fedi }
Şermkırın = Utanmak , Sıkılmak *** Şermezar kırın = Kınamak , Utandırmak , Ayıplamak
Şermbûyin / Şermbûn = Utanış , Sıkılış *** Şermezar bûyin = Ayıplanmak , Kınanmak
Şermok [rgd] = Utangaç , Sıkılgan
Şepırze = Eli ayağı veya dili dolanan
Şêrpençe [tz] = Kızıl yara
Standın / Istandın = Almak
Şetele [syn] = 1 Belā , Musibet , Uğursuzluk , Hengāme , Felāket , Beliye 2 İdbar , Nuhuset , Şomluk , Menhus 3 Āfet / Āfāt , Felāket , Kaza , Sadme , Āni meydana gelen sarsıcı felāket 3 Tehdit , Musallat , Tebelleş 4 Şiddetli azap 5 (tz) Salgın *** Şetele diti = Felāket görmüş *** Şetele xwedê = Allahın felāketi , Allahın belāsı *** Şetele dıbarandın = (mz) Felāket yağdırıyorlardı
( * 15 )
<< bkz Şexte , Karesat , Bela Tehdit için : Gef >>
Şetelebûyin / Şetelebûn = 1 Belālı olmak , Tacizci olmak , Tacizkārlık ,Tebelleş olmak , Muasallat olamak , 2 Huzursuzluk , Kargaşa , Hengāme
<< bkz Şextebûyin , Belabûyin >>
Şetele kırın = Belā etmek , Kargaşa çıkarmak , Huzur bozmak , Āfet veya belālara sebep olmak
Şetelevan [adj / syn] = 1 Belācı , Uğursuz , Tacizkār 2 Karmanyolacı , Tehditkār , Hengāmeci 3 Kaza zāde , Falāket zāde
<< bkz Belakar / Beladar , Şextekar , Şextevan , Xeracvan , Gefok >>
Şevan = Tarakçı *** Şevan’ î / Şevanti = Tarakçılık
Şemal 1 = 1 Işık , Parlaklık , Parıltı 2 Yakamoz , Berraklık 3 Nur , Kişi yüzündedeki ilāhi ışık 4 Şol *** Bırıktiye behre = Denizin parlaklığı , Denizdeki yakamoz *** Şemalti = Parıltı'lı , Berrak'lı *** Rëya şemal = Işıklı yol , Nur'lu yol *** Rêya renkaye = Aydınlıklı yol , ışıklı yol *** Çem’ê bıhuşte şemal dıkışe dıwe Xweda Xweda cc ! = Şol cennetin ırmakları akar Allāh cc deyu deyu ! ( Yun… / Emr…)
<< bkz Bırıqandi , Eqs , Cemal 2 , Şewq 3 , Ziya 2 , Tav , Renkaye >>
Şemal 2 = 1 Görünüş dış görünüş , Fenomen ; göze çarpan yerler , Kılık , Zevahir / Zavahir 2 Şemail , Varlık , Vücud , Zatiyet , Özlük , Kendilik , Cehre 3 Tecelli , Tezahur 4 Mahiyet Mevcudiyet 4 Eşkal 5 Tip , Boypos , Beden yapısı , Anatomi 6 Fosil *** Şemala Dıne = Dünyanın görünüşü *** Qurbana şemalateme = Cehrene ve görüşüne kurban olayım *** Şemala xwede cc = Allāhın cc Tecelliyatı , Allāhın cc Tezahürü *** Kemalat hebe Şemalat'ji heye ! = ( red ) Kemalet varsa şemalet'te vardır ! *** Şemalata sıkum berjer ! = Somurtkan suratlı şey , Somuruk tip !
<< bkz Zevahir , Zahir Varlık ve Mahiyet için : Hebûn , Mahiyet Zatiyet ve Kendilik için : Şexsiyet , Zatiyet Eşkal için : Şıkıl >>
Şemaliyat = 1 Nazariye , Nayariyat , Görüşler , Düşünceler , Doğruluğu isbat edilmemiş ilmi görüşler 2 Anatomi bilimi , Yapı veya oluş'u inceleyen bilim
<< bky Tehriyat 2 / Nezeriyat ( * 1) >>
Şev = Gece *** Şeve tari = Kas karanlık gece
Şewat [syn] = 1 Yanık 2 Yangın
Şewatvan [rgd] = Yangıncı , İtvayeci
Şewk [syn] = 1 Çatal iğne , Çıtçıt 2 Mandal , Tırkı 3 (mu) Kanun gibi çalgışlarda sesi pesleştiren ve titleştiren Mandal
Şevıtandın / Şewıtandın = Yakmak , Yandırmak , Ateşlemek , Ateş tutuşturmak *** Şewıti = Yandı , Tutuştu *** Dıl şewati = (mz) Gönül yangınlığı *** Şewatamı = (mz) Yangınlığım
<< bkz Sotın , Kemıtandın >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Şewutandın }
Şêwr 2 = 1 Danışma , Görüşme , Mükaleme , Konuşma , Söyleşme , Sulha āit özler deme 2 Mülākat / Mılaqat , Plebisit 3 Uzlaşım , Diyalog , Tartışma 4 Meşaveret , Müşāvere , Müzakere / Mızakere , Mışawere , Muhavere / Mıhawere 5 Şūra 6 Enformasyon *** Şêwiri = Dı şêwre lê … = Danışıyor fakat … *** Şêwri / Şêwrand = Danıştı , Görüştü , Söyleşti *** Çı dışêwrand ? = Ne uzlaştırıyordu ? *** Qe şêwrame hevra tunne ! = Hiç onunla görüşmem yok , Hiç onunla danışıklığım yok ! (mz) Birbirimizle alış verişimiz yok *** Şêwraweyi duh cabû ? = Dünkü müzakereniz nası oldu ? , Dünkü görüşmeniz nasıldı ? *** Şewr ca derbazdıbe / Şêwr ca derbazdıwe ? = Mülākat nasıl geçiyor ? , Danışma nasıl devam ediyor ? *** Şêwrame ser levhatıneda ma ! = Diyaloğumuz uzlaşma üzerinde kaldı ! , Görüşmemiz barışma üzerinde kaldı ! *** Şêwr ser şêwra dıdome = Görüşme görüşme üzerine sürüyor , Danışma danışma üstüne geçiyor *** Şêwra sixura = Ajanlar görüşmesi *** Şêwra mı = Danışığım , Mükalemem , Konuşmam *** Şêwra te = Görüşmen , Söyleşmen , Dediklerin *** Şêwr mëwr tunne = (cn) Danışma manışma yok *** Bê şêwr = Habersizce , Danışılmadan *** Hê şêwra teyi duh nê birate = (syn) 1 Daha dünkü müzakeren aklına gelmir 2 Dünkü mülākatını bile hatırlamıyorsun
<< bkz Diyalog için : Danıstandın Uzlaşım için : Levhatın , Hevhatın >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Şewr , Şêwır }
Şêwr 2 = Teati , Mıbadele / Mübadele
Şêwrandın / Şêwrtın = 1 Diyaloglaşma , Söyleşim , Uzlaşımlanma 2 Danışılmak , Görüşülmek , Uzlaşılmak , İstişareleşmek ,
{ Diğer Diyalekt’ler : Şêwırin}
Şêwrani = 1 (hq) Sözleşme , Tutanak , Sözleşmeli (post) İadeli , Tahütlü 2 Görüşmeli , Görüşmece 3 Enformasyonlu *** Bı şêwr = Görüşmeli , Anlaşmalı
Şêwrbûyin / Şêwrbûn = Görüşmeli oluş , Danışmalı bulunma , Uzlaşımda olma , Mülākat hali
{ Diğer Diyalekt’ler Şêwırin }
Şêwrkırın = 1 Uzlaşmak , Görüş teatisi hali , Muhavere etmek , Görüşmek 2 Mülākat yapmak 3 Tezzekür etmek *** Ne şêwrkırın / Ne şêwrin = (syn) 1 Danışılmadan , Habersizce etmek 2 Görüşmemek , Danışılmamak *** Şêwrdan / Şêwrdayin = Görüştürmek , Görüşütürülmek , Görüşme sağlamak , Görüştürülme sağlatmak *** Du şêwreki xurt dıkır ! = Dün güçlü bir mülākat ediyordu !
<< bkz Xeberdean >>
Şêwrder / Şêwrgeh = 1 Danıştay ( Yargıtay = Dozxanene , Diwana doze ) 2 Konfans yeri
<< bkz Diwana doze >>
Şêwrvan / Şêwrdar = 1 Dasnışman , Müsteşar , Müşavir 2 Diyalokcu Görüşmeci , Sözcü , Ara bulucu 3 Meşveretci / Meşveretkar , Bir konuyu sürdüren , Konu takipcisi
Şêwrdari / Şêwrdarti = Danımanlık , Arabuluculuk , Uzlaştırıcılık
Şet = Özürlü , Eli ayağı felc olan , Alil , Sakat
Şeytan / Şıtan = Şeytan
Şeytanok = Kavlangoz , Salyangoz
Şer 1 = 1 Savaş , Harp 2 Çatışma , cıngar
Şer 2 = Sarık , Kavuğa sarılan sargı
Şerd = Şart , Koşul *** Bı şerd = Şartla *** Bê şert = Şartsız , Koşulsuz
Şêr = Aslan