Rêzbûna : Şı

Şıbandın = Benzetilmek  

 Şıfteli = Şeftali

Şıkev = Fıçı

Şıpas = Teşekür , Tebrük etmek

Şıpê = Ayak üstü , Dik , Kalkmış durum *** Rawe şıpê = Ayağa kalk . Kalk dikil





Şırin [syn] =Lezet ,Tatlı , Leziz

Şımık = Terlik , Ev içinde keyilen ayakkabı



Şırandın =
Sıkmak , Germek

 

Şırnax [pr] Şırnak

Şıv = Sopa , Deynek, Çomak *** Bı şıv = Sopalı *** Bê şıv = Sopasız 
Şıma = Mum , Arı  peteğinden  elde edilen mum *** Şıma mêşan = Arı mumu *** Şıma hıngıvi = Bal mumu
Şımşımot = Kaygan ilik vs kaygınlığı

Şılkırın = Islatmak


Şıxul = İş , Amaliye

Şıxulandın = Çalışmak , Çabalamak
Şıl = Islak

Şılli = Yağmur *** Şılli dıbare = Yağmur yağıyor *** Şıliye evarê zef zehm bari = Akşam yağmuru çok şiddetliydi

<< bkz Baran>> 

Şılqandın = Şaklatmak

Şılope = Çıvgın , Sulu sepken 

Şıqıtandın = Kaydırmak ,Kaymak
Şılb
ûn= Islanmak
Şılli / Baran = Yağmur
Şılqandın = Şaklatmak

Şıler [bot] Meryem çiçeği
Şıp
ê = Ayak üstü ,Dik




Şıfa = Şifa , Deva ,Sağlık , Sağıtm
Şıfabûyin / Şıfabûn = Şifaya kavuşmak , Sağlıklaşmak , Devasal olma ,Sağlığına erme , Sıhatlenme , Afiyetleniş û
<< bkz Tendûsırti >>

Şıfaxane 1 = Sağlık oçağı , Dispanser , Klinik
<< bkz Naxaşxane >>


Şıfaxane 2 / Dermanxane
= Eczane

Şıfakırın =
Şıfa etmek , Sağlık vermek , Sağıtımlaştırmak

Şıfavan = Şifaci (mz) Şifa dağıtıcı



Şıfte = Siftah , Şefte , Alış verişte ilk olan kazanc 2 İlk kez bir gıdayı tatmak veya yemek içmek , Turfanda olanı ilk kez yemek veya içmek 3 İlk kez bir işe başlamak veya ilk kez bir şeyi tanımak

Şıftekırın = Şefte etmek


Şıxul = İş , Amaliye*** Şıxulgeheme = İş yerimiz *** Nıha şıxulam heye nekarım warêm = Şimdi işim var gelemem *** Çı şıxulida dıxebıti ? = Ne işte çalışıyorsun ? *** Hun çı şıxulidane ? = Siz hangi iştesiniz ? *** Şıxuleki dıgerım = Bir iş arıyorum *** Ava şıxulam xerakır = Bu işimi bozdu *** We şıxulax kıre rê ? = Siz işinizi yoluna koydunuzmu ? *** Şıxul viyawa xelasnebe = İş bununla bitmez *** Evji şıxule ? = Bu da işmi ? *** Em viyaji nekın şıxul = Bunuda iş yapmıyalım*** Şıxulak viyada heye = Bunda bir iş var *** Hêyzanın em şıxulek dıkın = Bir iş yapıyoruz sanıyorlar *** Nava vi şıxulida şıxulek heye = Bu işin içinde bir iş var *** Nav şıxulda derketandın ... = İşin içinden çıkmak ... *** Dewsa şıxulë wedan = İş yeri açmak *** Ëlama şıxulë = İş alemi *** Havala şıxulê = İş arkadaşı *** Komegiya şıxul = İş beraberliği *** Jı şıxul derxıstandın = İşten çııkarmrk *** Şıxul dest të = İş elinden geliyor *** Kırasa şıxul = İş gömleği *** Kınça şıxul = İş elbisesi *** Şıxul şıxula vedıke = İş işi açar *** Şıxul şıxulandın = İş işlemek *** Lı şıxul şıxulë derbazbû = İş işten geçti *** Şıxul dıkeve ser mehkemê = İş mahkemenin üstüne düşüyor *** Mesrefe şıxul = İş masrafı *** Mıhleta şıxul = İş müddeti *** Dıbıstana şıxul = İş okulu *** Seheten şıxul = İş saatleri *** Xuran şıxul = İş sahibi *** Şıxul gırtın = İş tutmak *** Şıxul xane = İş yurdu *** Şıxul serrastkırın = İş düzeltmek *** Şıxul ma xwedë = İş Allaha kaldı *** Şıxul levzêre kırın = İşi arttırmak *** Şıxul nema = İş kalmadı *** Şıxul derxıstın = İş çıkarmak *** Dest pêke şıxul = İş başı *** Ne şıxule = İş değil *** Nav şıxulda şıxul heye = İşin içinde iş var *** Fiqa şıxul = İş düdüğü *** Şıxul berdan = İş bırakmak , Grev etmek *** Ev şıxule = Bu iştir *** Şıxulax xıste rê = İşini yoluna koydu *** Ne şıxulateye = Senin işin değil *** Nav şıxulda nê derketandın = İşin içinden çıkılmıyor *** Şıxulate tune ... = İşinmi yok ... *** Şıxulame ma xwedë! = İşimiz Allaha kaldı! *** Şıxula çı ? = Ne işi ? *** Viyada şıxulek heye = Bunda bir iş var *** Dereng te şıxulaxwe = İşine geç geliyor *** Sıbê heyştada şıxul destpêdıke = Sabah sekizde iş başlıyor *** Heyame şıxul = İş vakti *** Şıxul kıvşkırın = İş göstermek *** Ew şıxulaxwe zane = O işini biliyor *** Şıxul dest nekeve = İş ele düşmüyor *** Cejna şıxulkara = İşçi bayramı *** Huquqa şıxul = İş hukuğu *** Şıxula şeve = Gece işi *** Şıxula mêra = Erkek işi *** Şıxul lev parihev kırın = İş dağılımı , İş paylaşımı *** Şıxulamı = İşim *** Şıxula te ... = İşin ... *** Şıxul kete serme = İş bize düştü *** Şıxulek = Bir iş *** Şıxulax baketın = İşine koyulmak *** Şıxul vedan = İş açmak *** Şıxul kete piya = İş ayağa düşmek *** Şıxul xelaskırın = İş bitirmek *** Şıxul hêvoştın = İş buyur etmek , Çalışmaya emir etmek *** Roja şıxul = İş günü *** Şıxul gırtın = İş tutmak *** Qeza şıxul = İş kazası
{ Diğer Diyalekt’ler : İş , Kar , Şol , Şûl }

Şıxulandın = Çalışmak

Şıxulder / Şıxulgeh = İş alanı , İş sahası , İş yeri

Şıxulxane = İşçi yurdu

 

 


Şıxulvan = İşçi , Irgat , Amale , Gündelikci


Şıxulkar = İşçi , Amale , Irgat


Şıqandın = Işıklandırmak ,Parlatmak


Şıqandın 2 / Keştandın = 1 Kırmak 2 Kıvamını kırmak , Mayalı olan şeyin mayasını kaçırmak , Kesikleştirmek *** Dew şıkandın = Ayran kesmek , Ayranı kaynatıp kesme ile çökelek vs etmek *** Çev şıkandın = Göz kırpmak , Göz atmak *** Kevır’ë şıkandi = Kırık taşlar , Kırılmış taşlar *** Kûz Şıkandi ! = Testi kırıcı ! ( mz ) Sevdiği erkeğe gönül bağı için testi kıran kızda söylenir *** Tin şıkandın = Isı kırmak , Isı alışımı etmek *** Hewasa dılam şıkıya . = Gönlümün hevesi kırıldı , Hevesim kaçtı .
<< bkz Keştandın >>
{ Diğer Diyalektler : Şıkënandın , Şkandın }

Şıqıtandın = 1 Kaydırmak , Kayıştırmak , Kaydıraklamak 2 Kaymak 3 Soyunmak , Giysi çıkarmak *** Şıqıtok şıqıtandın = Kayak kaymak *** tûk … ( ! ) = Tükürüksüz … ( ! ) *** Kevır ser av’ë şıqıtandın = Su üstünde taş kaydırmak , Su üzerinde kayrakcık sektirtmek *** Në şıqıtandın = Kaydırılmıyor *** Gıli bë zıman neşıqıte ! = ( Red ) Dilsiz söz kaymaz ! *** Doxin şıqıti = Düşük uçkurlu , Düşük donlu ( mz ) Tecavüze uğramış kişi
{ Diğer Diyalektler :
Şıktandın , Şemıtin , Şelıpin , Fıştıxin , Xılısin }

Şıqıtok = 1
Kayak , Kaygan 2 Buz kızağı 3 Buz üstünde kaydırma veya kayma eşyası 4 Üzerinde ağır yük kaydırmada kullanılan mertekler 5 Gemi yapım ve onarım tegāhı 6 Kaykay 7 Silindir
<< bkz Şıkesti , Şımşımot , Silindir için : Balor >>
{ Diğer Diyalektler :Palak , Palik , Ski , Lıyan }


Şıqandın = 1 Parlatmak , Parıldatmak , Işık saçmak 2 ( mz ) Parlamak *** Dışıqe = Parıldıyor , Pırıldıyor *** Bı xwene bışıqe = Oku aydınlaş *** Dıran şıqandın = Diş parlatmak *** Çerm’ä şıqıyayi = Parlayan deri , Parlak deri *** Sol şıqandın = Kundura parlatmak , Ayakkabı parlatmak *** Xweva şıqıyayi = Kendisinden parlak
<< bkz Bırıqandın , Çûrısk >>


Şılqandın = Şaklatmak  , Şamarlamak

 



Şıltax = İftira , Bühtan , İsnat , Tezvir *** Şılax avëtın = İftira atmak *** Şıltxa wana = Onların iftirası *** Şıltaxa vi = Bunun iftirası *** Gotinam ne şıltaxe = Dediğim iftira değil *** Şıltaxe te = Senin iftiran , Senin isnatın *** Şıltaxa usa qe ne ditın = Böyle bühtan hiç görmedim , Böylesi tezvir hiç görmedim *** Şıltax lëxıstın = İftira çalmak , Bühtan vurmak , İsnat çarpmak *** Ka kë gavë mı şıltax ... = Hani ben ne zaman iftira ...*** Şıltax rëzkırın = İftira düzmnek , Bühtan sıralamak , Tezvirler eylemek
<< bkz Derew , Vır 1 >>




Şıltaxbûyin / Şıltaxbûn = İftiralanış , Bühtanlanış , İsnatlanış , Tezvirli hāl veya durum *** şıltax = İftira oldu , Bühtan oldu *** Bûyina şıltaxa = İftiraların oluşu , Bühtanların olgusu *** Zû bû şıltax lë ...= Çabuk oldu iftira fakat ...*** Mıra ne bû şıltax = Bana olmadı iftira

Şıltaxkırın = İftira etmek , Bühtan etmek , İsnat etmek ,Tezvir etmek (mz) Çamur atmak , Kara çalmak ...*** Şıltax rêzkırın = İftira düzmnek , Bühtan sıralamak , Tezvirler eylemek *** Şıltaxa dıkın = İftira ediyorlar , Bühtan eyliyorlar *** Şıltaxa ecew dıkır = Acayip iftiralar ediyordu , Acayip bühtanlar yapıyordu *** Şıltax rêzkırın = İftira düzmnek , Bühtan sıralamak , Tezvirler eylemek *** Lê şıltaxa kıri kê ye ? = Peki iftira eden kimdi , Ya bühtan eden kimdi ?

Şıltaxvan [rgd]
= İftiracı , Palavracı , Martavalcı ,Tezvirci , Müfteri , Müzevirci *** Şıltaxvanî = İftiracılık

Şıkeft = Mağara


Şık = Şüpe ,Kuşku

Şıkıl = Resim , Fotuğraf

<<bkz Wêne>>

Şıma = 1 Prepolis , Arı petek yapımında ürün , Mum 2 Mumyacılılıktan elde edilen mum *** Şıma hıngıve = Bal mumu *** Şıma bez = İç yağı mumu *** Mina şıma / Note şıma = Mum gibi , Tıpkı mumu *** Mina şımayë / Nota şımayê = Mum gibi , Tıpkı mum gibi *** Şıma bar = Mum ile sarılı içi dolu sucuk dolgular , Üzünsüre saklanmak için , kaşar peynri kaplaması veya o gibi olan şeyler , Bağırsak dolması , Mumbar *** Bı şıma = Mum ile *** Pë mum = Mumla , Mum ile *** Bê şıma = Mumsuz *** Şama çêkırın = Mum yapmak *** Şımava = Mum ile *** Şıma kelandın = Mum kaynatmak *** Şıma hırşandın / Şıma hurşandın = Mum dökmek *** Şıma zellıqandın = Mum yapıştırmak *** Şıma vêxıstın = Mum yakmak *** Şewqa şımê = Mum şafkı , Mum ışığı *** Dar a  şımê = (bot) Mu ağacı , Mum palmiyesi *** Boyaxa şıma = Mum boyası *** Şıma damırandın (syn) = 1 Mum södürmek 2 Mum söndü yapmak *** Şıma pıf kırın (syn) = Mum üflemek , Müm södü etmek *** Çiçeke şıma = (bot) Mum çiçeği *** Rûna şımê = Mum yağı *** Şıma damırandınvan = Mum söndürücü , Mum sündücü *** Kaxıza bı şıma / Kaxıza bı rûn = Mumlu kağıt , Yağlı kağıt *** Kaxıza bı şımaki / Kağıza bı şımava = Mumlu kağıt ile , Yağlı kağıt ile

Şımabûyin / Şımabûn = 1 Mumyalanmak , Muya durmuna gelmek, Mumlaşmak / Mumlaşma , Mumlanmak 2 (mz) Bir deri kemik kalmak , Zayıflaşıp veya sararıp solmak

Şımadank / Şımadang = 1Mumluk , Şamdan 1 İçine mum konulan ve süs için kabak vs *** Şımadankvan = Şamdancı , Mumluk yapıp satan
{ Diğer Diyalektler :
Mûmdank , Şamdank . Fınddank}

Şıma xane = 1 Mumhāne , Mum imalat edilen yer 2 Ceset mumyalama evi

 

 

 

Şımadankvan (adj) = 1 Şamdancı , Muluk yapıp satan 2 Eski saray geleneğinde şamdan gezdirici ** Şımadankvanî = Şamdancılık , Mumluk yapma ve satıcılığı


Şımavan / Şımakar [adj] = 1 Mumyacı , Mumya yapan veya satan , Ceset mumyalayan 2 Mumcu , Mum işleri ile uğraşan 3 (mil) Yeni ceri ocağında zabıt , Mumcu , Fitilli tüfek kullanan asker *** Şımavanî (syn) = 1 Mumyacılık 2 Mumculuk *** Şımadankvan = Şamdancı , Mumluk yapıp satan *** Şıma damıyandınvan = Mum söndürücü , Mum söndücü



Şımakırın = 1 Mumyalamak 2 Kunduracılıkta veya benzer işlerde ip , sicim mumyalama işi , Mumlamak , Mumlatmak 3 Mum yapmak , Mum etmek *** Şımadankırın = 1Muyalatmak , Muyalaştırmak , Ceset veya benzer bir şeyin komaması veya bozuşmaması için mumya işlemi yapmak 2 Kaşar peyniri gibi gıdaları mum ile muhafalamak *** Şıma kırî = Mumlayıcı , Mumlama sağlayıcı *** Şıma kırına cınyazë = Cesedin mumyanılışı *** Şıma kırna ta = İp mumyalanışı , Sicim mumlanışı *** Cınyaz şımakırın = Ceset mumyalamak *** Pener şımakırın = Peynir mumyalamak , Peynire muhafaza için mum sarmak veya role etmek






Şımık / Şımok = Terlik , Oda içi ayakkabı



Şırandın = Sıkmak

 

Şırnax [pr] = Şırnak


Şıvan = Çoban *** Stêrka şıvanan = Çoban yıldızı

Şıvanti = Çobanlık




Şıverê [syn] = 1 Geçit  2 Patika (sp) Parkur

Şıvdırêj = Manen  çingene


Şıwit [bo]  Dere otu