Rêzbûna : Xı
****************
Xıbır = Mürekep
Xıbırdank = Mürekeplik
Xıdır nebi = Hıdırles
Xılaskar / Xılazkar = Bitirici , Kurtarıcı
Xınımandın = Örtmek , Örtünmek , Yorgan gibi şeyle örtülme
Xınzır = Domuz
Xışk = Sert . Kuru *** Dara xışk = Kuru odun *** Tıriye xışk = Kuru üzüm
Xıyal = Hayal , Hülya
Xıyanet = İhanet
Xıyanetkar = İhanetci
Xûzbûzin = Eğilmek
Xûzıla = Keşke
Xıtımandın = Tıkamak ,Sıvı akışını durdurmak veya kesmek
Xıtik = Tükürük , Sümük
Xırtawuk = 1 Gırtlak kemiği , Hancare 2 Ünük
Xınami = Dünür , Kız tarafı
<< bkz Xezûr >>
Xınçık = Kerkme
Xılt 1 = 1 ( phil ) Hılt , Pıhtı , Alak / Aleka , Felsefede canlıdaki dört unsurdan sıvılar ; kan , sevda , safra , su . Filozoflarça öne sürülen insan mizacını oluşturan bedendeki sıvılar , Ahlāt , Karışık unsurlar *** Xılt’ê çar’î =Ahlat-ı erbaa
2 Vücudun dört unsurunun dördüncüsü kan , safra ,balgam , sevda ( Salya , İrin ) 3 (antr) Melez , Soyu nesebi karışık kimse
<< bkz Salya için : Gılez Balgam için : Xitık Kann için : Xwin İrin için : Kêm >>
Xılt 2 [ geogr] = 1 Lığ , Lāhik , Mil , Alūvyon , Tortu 2 Suda bulunan kireç 3 Telve , Posa *** Xılte ave = Su kireçi *** Xılte lekenda = Taşkın milleri , Alūyonlar *** Xılta qawe = Kahve telvesi , Kahve Posası
{ Diğer Diyalektler . Sêhil , Lim }
Xılt 3 = 1 Bir karışımı oluşturan şeyler , Karışık un , Karışık un ve dāne tohumlu ekmek *** Nane xılt = Tohumlu ekmek , Karışık unlu ekmek 2 Karışık sıvılar , Kokteyl
Xılt 4 [ zoo ] = Tarla faresi , Kör sıçan , Köstebek *** Xılte nava netewa = ( pol ) Uluslar arası köstebek , Milletler arası casus *** Mereziya xıltê = 1 Köstebek illeti , Sıraca 2 Safra hastalığı , Sevda buharından etkilenme ile oluşan hastalık , Sevda hastalığı
<< bkz Mışkê kor >>
{ Diğer Diyalektler : Kosnig }
Xılte / Xılt = 1 Posa , Telve , Çökelti , Tortu 2 ( far) Pomat , Merhem *** Xılte keçel hebûya ye seraxweda / Xılte keçel hebûya ye tëda seraxwe . = ( red ) Kelin merhemi olsaydı başına sürerdi / Kelın pomatı olsaydı başına sürerdi .
{ Diğer Diyalektler : Tolpık Pegr , Durd , Tılp }
Xınin [syn] = 1 Soyunmak , Üzerindeki elbiseleri soyunup çıkarmak 2 Düşürmek *** Dıxine (syn) = 1 Düşürüyor 2 Çıkarıyor veya soyunuyor *** Ne xine (syn) = 1 Düşürme 2 Çıkarma , Yani giysi gibi olan bir şeyi çıkarma Xıstın 1 = Düşürmek *** Xıstım = Düşürdüm *** Tu xısti = Sen düşürdün *** Xwe xwe ket mı ne xıst = Kendi kendine düştü ben düşürmedim *** Mı xıst (syn) = 1 Ben düşürdüm 2 Bana vurdu *** Sermı dıxe = Üzerime yıkıyor , Üzerime atıyor
Xır = Kabaca sik yarak
<< bkz Kir >>
Xırb = Enkaz , Harfiyat
Xırqe = Hırka *** Bı xırqe = Xıakalı *** Bê xırqe = Hırkasız
Xırpo / Xırto [vulg] = Hırpo , Zırzop , Densiz ,Ukalā , Küstah , Şarlatan
Xırdewat / Kelmel = Hırdavat , Öteberi
Xırıstiyan = Hiristiyan
Xıre xır = Hırıldamak
Xırwat = Hırvat
Xırwatki = Hırvatca
Xıstın 1 = Düşürmek, Sokmak ,Koymak , Katmak , Kakalamak 2 Dahil etmek *** Dest xıstın = Elde etmek , Ele geçirmek *** Dest ne xıstın = Elde edilmiyior , Ele geçmiyor *** Të xıstın = Sokmak , İçine katmak *** Xısti kêderê ? = Nereye soktun ? *** Xıste paşılaxwe = Koynuna soktu , Koynuna koydu *** Gulleki xıstım lûle tıvınge... = Bir mermi soktum tüfeğin namlusuna ...*** Têxıste hındır = İçine soktu , İçine kattı *** Tu xısti = Sen soktun , Sen kattın *** Mı xıst = = Ben soktum , Ben kattım
Xıstın 2 = 1 Vurmak 2 Düşürmek *** Lê xıstın = Vurmak , Pataklamak , Dövmek / Döğmek , Deyneklemek *** Xwe xwe xıstın = Kendi kendini vurmak *** Levxıstın (syn) = 1 Vuruşmak , Döğüşmek 2 Bir terkibi kıvamına getirirken yapılan çırpma veya çalkalama
Xış / Hış = Beyin , Akıl , Anlak
Xışm = Hışm
Xıtm = Hatim
Xıtmkırın = Hatim etmek
Xıtımandın = Tıkamak , Sıvı akışı tıkayıp akışını kesmek
Xıyanet = İhanet , Hiyanet
Xınami = Dünür
Xınzır = Hınzır 2 (zo) Domuz
Xırat = Dülger
Xırati = Dülgerlik
Xırxerawe = Hurda , Bonbozuk
Xırxerewevan = Hurdacı
Xızmetkar = Hizmetci
Xıyar = Hiyar
Xızan =Kesavet , Yoksul
Xızani = Yoksulluk , Açlık , Kıtlık
Xızme = Hızma *** Bı xızme = Hızmalı *** Bê xızme = Hızmasız
Xızmet = Hizmet *** Bı xızmet = Hizmetle *** Be xızmet = Hizmetsiz *** Xızmete leşkeriye = Askerlik hizmeti
Xızmetkar = Hizmetkar , Uşak , Beslek
Xızar = Hızar , Bıçkı
<< bkz Bırek , Mışar >>
Xızarxane = Bıçkı atölyesi
Xızır = Kişi adı , Bir peyganber , Hızır
Xızm = Akraba , Hısım
Xızme = Hızma
Xızmed = Hizmet *** Bê xızmed = Hizmetsiz ***Bêxızmedkari = Hizmet karsızlık*** Xızmed kar = Hizmetçi
Xınımandın = 1 Örtünmet , Bürünmek 2 Örtmek
Xıyar / Xeyar = Hiyar
KÜRTÇE = TÜRKÇE sözlük FERHENG www.elat.ch