Rêzbûna : Xu / Xû
Xu = Kendisi
Xund bin = Bencil , Egoist
Xulase = Sözün kısası , Bir şeyin özü ,Mühteva
Xulıqandın = Yaratmak , Yoktan var etmek
Xundın = Okumak
Xundıkar = Talebe , Öğrenci
Xurandın = Kaşımak
Xurçık = Dağarcık , Umuz torbası
Xurde = Hurda
Xudegıravi = Yani , Aslızatında
Xuberê = Boşu boşuna , Hiç yoktan , Sebepsiz , Boş , Geçersiz , Akla hakikata uymayan şey
Xunav = Çise , Çisenti
Xunedayin = Umursamamak
Xurek = Aş , Yemek , Gıda
Xurek pêj = Yemek pişirici ** Pêjandın = Pişirmek *** Pêji = pişti
Xurıcandın = Yıldız kayması , Şahap
Xurme = Hurma
Xurxurık = Nargile
Xûz = Eğik , Rükü hali
Xûzbûn = Eğilme (rel) Rûkü hali
Xûzkırın = Eğitmek
Xupız = Etli dudaklı
Xûya = Belli ,Net ,Açık , Belirgin , Aşikar
<<bkz Eşkere>>
Xuyabûn = Belirgenleşme , Belirme , Gözükme
Xuya kırın = Belirtmek , Belirleme
Xûstın / Xustın = İstemek , Arzu etmek ,Dilemek , Talep etmek
Xuri = İsilik , Sivilce
<< bkz Pıjık>>
Xuş = 1 Hoş , Tatlı 2 Lezet *** Xuşe xuş = Tatlı tatlı
Xuxuti = Akraba , Hısım
Xûz = Eyik
Xûzıla = Keşke
Xurcık =Dağarcık
Xurici [ast ]= Yıldız kayma için söylenir
Xukırın = Giymek , Kuşanmak
Xûdmıktar [pol] = Otonomi , Muhtariyet , Özerklik
Xulam = 1 Uşak , Hizmetci , Abid 2 Köle *** Xulamo = Erkek uşak veya hizmetci *** Xulamë = Kadın hizmetci , Cariye *** Xulami = Uşaklık veya kölecilik
Xûlamti = 1 Uşaklık 2 Kölelik
Xûlase = Hulasa , Sözün kısası
Xuran / Xudi = Sahip , Malik ***Xudi Dewled = Devlet sahibi *** Xuran mılk = Mülk sahibi
Xurçık = Dağarcık , Küçük torba
<< bkz Tûrık >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Heban , Hebanok , Hımban }
Xurre xur = Horul horul
Xurrini [syn] = 1 Horuldamak 2 Gürlemek
Xuşk / Xwuşk = 1 Kız kardeş , Bacı 2 (mz) Henşire , Hademe *** Xuşka mezın = Büyük kız kardeş , Abla , Aba *** Xuşkti = Ablalık
Xuri / Xûri [syn ] 1 = 1 (tz) Uyuzluk , Uyuz hastalığı , Kaşıntı hastalığı 2 (tz) İsilik , Tende oluşan penbe küçük sivilceler *** Xûriya ketın = 1 İsilikleşmek 2 (mz / vulg) Uyuz olmak *** / Xûribûyin = İsiliğe tutulmak , İsilikleşmek *** Ew mı xuriya xıst = (mz) O beni uyuz etti *** Xûribûyina ... = ... kaşıntısı
<< bkz Uyuzluk için Guri>>
{ Diğer Diyalekt’ler : Germışk , Germajok , İsk , Germıjok }
Xûri 2 (tz) = Mayasıl , Egzama , Basur
Xûribûyin / Xûribûn = 1 İsilikleşmek 2 (mz) Uyuzlaşmak
<< bkz Guribûyin >>
Xurin = Kaşıntı , Gidişme *** Dıxure = Kaşınıyor *** Xurina kefedest = Avuç kaşıntısı *** Xurina guh = Kulak kaşıntısı *** Xurinaki zehf = Çok bir kaşıntı
Xurini / Xûrini = Aç karnına , Kahvaltısız aç hāli , Aperitif
Xuvaçûyin = Bayılmak
Xurandın = Kaşımak , Kaşınmak *** Bıxure = Kaşı *** Ne xure = Kaşıma *** Dıxurine = Kaşyor *** Dıxure = Kaşınıyor *** Taqor xurandın = Ense kaşımak *** Pışt xurandın = Sırt kaşımak *** Hep hespa deyn dıxure = (rel) At atı ödünç kaşır *** Ka nenûk nema boy xurandınê = Hani tırnak kalmadı kaşımak için *** Ez dıxurım = Ben kaşınıyorum *** Ev dıxure = O kaşınıyor *** Desta xewatë ne hişt seraxwe bıxurinım = Eldeki iş bıraknadı başımı kaşıyayım
{ Diğer Diyalekt’ler : Hekandın , Rınandın , Pencıkandın , Xurmıçandın }
Xurt = [syn] 1 (a) Dinç , Zinde , Canlı , , Kavi (adj) Çoşkulu , Civelek , Kıvrak 2 Güç / Güçlü , Zorlu , Kuvvet / Kuvvetli , Tākat / Tākatlı 3 (adj) Muktedir , Kudret / Kurretli , İktidar / İktidarlı , Dirayet / Dirayetli , Cüretli , Korkusuz 4 Bir işi yapabilme kaabiliyeti veya kuvvetine haizlik 5 Sağlam , Dayanıklı , Muhkem , Mukavim , Berk , Sert , 6 (adj) Şiddetli , Hararetli (mz) Duyarlı , Ateşli 7 (adj) Girişken , Yiğit , Atik , Cevik , Kıvrak ,Tetik , Metin , Pekin , 8 Kallevī 9 (mz) Müheykel , Mütegalip 10 (a) Tosun , Gürbüz , Tıknaz , Tombul (zz) Tombiş 11 (vulg) Fıçı gibi , Turp gibi 12 (mus) Moladik bir eserin tam karar dan donraki ses veya asma kararda denilen ses 13 Faal , Etkin ,Tesirli *** Şepıkeki xurt = Şiddetli bir alkış *** Xurtıni = Dinclik , Zidelik *** Bê xurt = Tākatsıs ; Güçsüz , Mecalsiz *** Bareki xurt = Kallevi bir yük Kutaneki zehf xurt = Kuvvetli bi kotek , Güçlü bir dayak veya parpı , Taki pır xutr 1 Çok güçlü bir yük , Kallevī bir yük 2 Çok güçlü bir sancı , Şiddetli bir bar veya sancı *** Asimilesyoneki xehf xurt lı me asekırın = Çok güçlü bir asimilesyon dayattılar bize , Çok siddetli bir aasimiklesyona maruz kaldık *** Yalikaryek xurt dan / Ali karyeki xurt dan = Güçlü bir yardım verdiler , Hararetli desteklendi *** Mıqateki xurtva = Güçlü bir dikkat ile , Duyarli bir dikkatle *** Rêza xurt kırın = Safları güçlendirmek *** Hogırti xurt kırın / Dosti xurt kırın = Dostluk hgüçlendirmek , Dostluk pekiştirmek , Sadakat pekinleştirmek *** Zımaneki xurtva = Kıvrak bir dille , Güçli bir lisanla *** Zendeki xurt = Güçlü bir bilek
<< bkz Kıhêl Berk için Berk Dirayet için Hundır >>
{ Diğer Diyalekt’ler :Zındi , Jindar , Tıwane , Dılter }
Xurtane = 1 Güçlükle , Zorlukla 2 Metince , Metānetle , Metinane
Xurtbûyin / Xurtbûn = 1 Dinç olmak , Zinde olmak , Canlı ve sağlam olmak , Kıvrak olmak , Metin olmak , Mecalli olmak , Pek olmak / Pekin olmak 2 Güçlü olmak , Dirayetli oluş , Metānetli olmak 3 Müktedir olmak 3 Hararetli ve çoşkulu olamk , Faal olmak ,
<< bkz Kıhëlbûyin , Mecalbûyin >>
Xurtkırın / Xurtandın = 1 Güçlendirmek , Sağlamlaştırmak , Sağlıklı hāl veya durum aldırmak 2 Şiddetlendirmek , Yoğunlaştırmak , Pekiştirmek 3 Atikleştirmek , Kıvraklaştırmak ,Cevikleştirmek , Metinleştirmek , Pekinleştirmek 4 Takviye etmek , Pāyendeleştirmek , Geliştirmek *** Xurtkıri = 1 Besleyici , Mugaddi , Canlandırıcı , İktidarlartıcı 2 Cinsī münasebet artıcı , Erkeklik artıcı *** Bende ave xurt kırın = Su setini güçlendirmek *** Emelva xurtkırın = Amel ile güçlendirmek *** Xurtne kırıi = 1 Güçlendirilmemiş 2 (adj) Güçlendirmeyen , Destek vermeyen *** Xurt dıkır = Güçlendiriyordu *** Xurt dıwe = Güçleniyor *** Xurte xurt = 1 Güçlü güçlü , Kuvvetli, kuvvetli 2 Kıvrak kıvrak , Çevik çevik Hızlı hızlı
Xurtdar / Xurtvan = Dirayetkār , Dirayetmend , Metindar , Muktedir , Güçü ve kuvveti bol olan
Xuli = Kum , Toprak
Xulkkırın = Yaratmak
Xuxapandın = Kendini kandırmak , Kaytarmak
Xundın = Okumak
Xukırın 1 = Geyinmek 2 Kendi kendine yapmak
Xupız = Etli dudaklı
Xurek = Yemek , Aş , Azık
Xuşk = Kız kardeş , Bacı
Xuşık 1 = Tatlıca , Şirince , Sevimli
Xuşık 2 = Çakıl taşı
Xuxuti = Hısım , Akraba
Xuva = Kendiliğinden
Xuvakırın = Kendine bir şey sokmak *** Deva xuvakır = Ağzına soktu , Ağzına kattı
Xuva çûyin = Bayılmak
Xuxu = Kendi kendine
Xuzula = Keşke
Xuyi = Sahibe , Malik , Mülkün sahibi
Xuyikırın = Beslemek , Barındırmak
Xuxuti = Akraba , Hısım
Xuzi = Benimseme
Xuzgini = Kız istemeye giden elçiler