Rêzbûna : Be / Bê                                                     
Be : Sıralaması
************

Bêbawar  = 1 Deli 2 İnançsız

Bêdad = Adaletsiz , Hüküksüzlük

 Bêçare = Biçare , Çaresizlik

Bedel = Bedel

 Bêdestûr = Çekincesiz , Kaytsız , Lâubali

Beden = Beden 

Bedenparêzi = Jimlastik , İdman

Bê dıl = İstemiyerek , Gönülsüz

Bê bext = Bahtsız , Kalleş

Bê bexti = Bahtsızlık , Kalleşlik 

Bê dıl = Gönülsüz , İstemiyerek , Kerhen

Bedlis = Bitlis

Bê fem = Anayi , Anlazışsız

Bê ifet = Alüfte ,Esnaftan kadın

 Begem = Beyeni 

Begemkırın = Beyenmek

Beiv = Badem 

Beh = Kaporo *** Bı beh = Kaporolu *** Bê beh = Kaporosuz

Bê heya = Hayasız

Bê heyati = Hayasızlık

 Bêhemdi = Gayri ihtiyari

Behiv = 1 Kayınca 2 Badem 

Behs = Anma ,Değinme , Dile getirme 

Behskırın = Anmak , Dile getirmek , Biri veya birileri anmak , Bahsetmek 

Bêhn / Bin = Koku *** Bı bin / Bêhndar = Kokulu *** Bê bin / Bêhn = Kokusuz

Bêhnkırın / Binkırın = Koklamak

Bêhndar kırın / Bindarkırın  = Kokulandırmak

Bêhndar = Kokulu

Bêkar = İşsizlik , Aylak

Bêkes = Kisesiz , Gariban 

Beled = Bilme , Anlama *** Tu jımı beledi = Sen beni biliyormusun 

Beq = Kurbağa

Beqle [bo]= Bakla

Beqleye cure  = Baklagiller

Beqlava = Baklava

Baqliyad = Bakliyat


Beqe yaliki [zo]= Yengeç
Belabela =  Saçık , Dağınık

Belabelakırın = 1 Darma dağın etmek  2 Saçıp savurmak , Dağıtmak

Bext = Baht , Kader , Talih , İkbal ***Bı bext = Bahtlı *** Bê bext = Bahtsız , Kalleş

Bextewar = Bahtşyar 

Bêbext = Bahtsız , Hain ,Namkör

Bexşandın 1 = Bahşetmek , Afetmek , Bahışlamak

 Bexşandın 2 = Bahşetmek , Bahşişlemek

Bêdev = Ağızsız , Yumşak huylu , Yumşak tabiatlı

Bedev = Güzel , Mehtab kadar güzel , Güzelin güzeli , Cemil

Bedevbûyin = Güzül olma , Güzellik , Güzelleşme

<<bkz Rınd>>

Bê destmêj = Aptessiz

Bê eş = Ağrısız , Sızısıs

Beğzade = Beyzada

Bêfehm = Anlayışsız ,Saygısız , Hürmetsiz

 Bêgavi = İmkansızlık , Umarsızlık ,Çaresizlik

Behr = Deniz , Derya *** Çıra behrê = Deniz feneri *** Wardeke bahri = Deniz ördeği , Behri *** Behra reş = Kara deniz *** Behrvan = Denizci

Behri = Bahri , Deniz ördeği

Behriye = Bahriye

Beja = Münasip , Laik

<<bkz Laq>>

 Benişt = Sakız , Çiklet *** Benişte daran = Ağaş sakızı *** Benişte qankê = Tiken sakızı *** Benişte çama = Çamsakızı

Bê xısyet = Karektersiz , Hassiyetsiz

 Bexş = Hibe , Bağış

Bexşandın / Bexşkırın= 1 Af etmek 2 Özür dilemek , Bahşetmek

Bextreş = Kara vicdanlı , Mehametsiz

Bextewar = Bahtiyar , Mutluluk *** Bextewari = Gönenc , Bahtlılık

Beraz = Domuz

Berbad = Berbat

Berê = Eskiden , Önceleri, Evelce ,Ezel , Evel 

 Berhem = Eser , Sanatsal değeri olan eser

Bedır = 1 Dolun ay , Ayın en güzel hali 2 Erkek ismi , Bedir

Beden = Beden , Bünye
Bêdengi = Sukunet , Sessizlik

Bedewi = Bedevi

Bedewiyad = Bediiyat

Bê guman = Çaresizlik

Bê heq = Çaba , Hibe  , Avanta

Bêhude = Beyhude

Behs = Anma
Behskırın = Anmak , Dile getirmek , Bahs etmek

Behri = Deniz ördeği
Beravkırın = Toplamak , Toparlamak *** Zeytû berav kırın = Zeytin toplamak *** Pemi berav kırn = Pamuk toplamak 

Belebûn = Dağılma *** Bela bela = Darmadağınık

Belevok = Bildiri

Belevok = Bildiri

Belakıri = Dağıtıcı *** Belavok belakıri = Bildiri dağıtıcısı

Belq = Şimşek

Belangaz = Masum , Miskin , Zavallı , Kimsesiz acınacak halde olma

Belavkırın / Beravkırın=  1Toplamak , Toparlamak 2 Derleyip toparlamak


Belleban = Keme , Büyük sıçan , Büyük fare

Belek = Alaca , Siyah beyaz *** Reş belek =  Saksağan kuşu *** Çiya belek = Alacalı dağlar

Belaş / Azad = Hür , Bağımsız


Beıcandın = Gülerek veya ağlıyarak baygın düşmek

 Bê mal = Evsiz , Malsız , Mülksüz

Bênav = Ünsüz , İsimsiz  ,Ad sız , Namsız 

Bê navber = Aralıksız ,Mütemadiyen ,Muttasıl

Bê politik = A politik

Berşoşk = Genirme , İç bunaltısı

Beredayi = Başı boş
Best = Açık alan , Saha , Çivar

 Begem = Beyeni , Benimseme

Begemkırın = Beyenmek

Bêkimed = Hakir , Kıymetsiz

Bejn / Beyj = Boy , Cüsse

Belengaz =Mazlum , Sefil ,Zavallı , Miskin
Belek = Alaça 

Beleki = Alacalı        
Belçık = Yaprak
Belewkırın 1= Toplamak , Devşırmek
Belawkırın 2= Dağıtmak
Bekar = Bekar 
Bêjıng 1= Kalbur , Kevgir

Bêjıngkırın = Kalburlamak
Bêxuyi = Sahipsiz , Kimsesiz

Bêxuyiti = Sahipsizlik , Kimsesizlik
Bexustın= İstemiyerek
Bêhıs = Behal , Hissiz

Bê henpa = Benzersiz , Eşsiz
Behe = Fiyat , Eder , Deher

Bêfıl = Burun , Daha çok insan burnuna söylenir

<< bkz Poz>>

Belaş = Beleş , Avanta

Bêne = Manasız . Meğer

Bedew = Güzel

Bedır = 1 Erkek ismi 2 Mehtap

 Bênav = İsimsiz ,Adsız

Berdan 1 = Kovmak , Sitir çekmek
Berdan 2 = Salmak , Koyvermek , Bırakmak
Berfanbar = Yılın aylarından Aralık

Bêhejmar = Sayısız , Gırla

 Bê hemd  = Sabırsızlık , Tehamülsüzlük

Berjer = Aşağı ,İniş

Berberi = 1Berberce 2 Kuzey afrikada bir halk
Berpal = Sırtlık , Yana koyulan yastık vs

Berember = Göreceli kıyaslama yani aradaki farklılık
Beroş / Quşxane =Tencere

Bêrm = Havuz
Bernav = Soyadı

Bermayi = Artık
Bername[syn] = 1Proğram ,Koltuk 2 Konu
Bermali = Ev gözetleyicisi

Belq = Şimşek
Bêrık = Cep
Berxuva kırın = Kuçaklamak , Kucağa almak
Berdûş = Berduş
Berdel = Bedel , Karşılıklı Tıranpa ,  Deniştirme
Berdesti =Ayakcı , Kalfa , Çırak , Hizmetci , Hademe 

Berdevcam = Berdevam

Berçevk = Gözlük , Arıcıların başa keydiği gözlük

Berçevxane = Gözlük dükanı
Berbi = Geline yardım eşlik eden , Sağdıç
Berbang = Tan , Seher , Sabahın ilk saatleri ,Kuşluk vakti , Şafak , İmsak
Beran = Koç
Beravitın = Düşük etmek ,Yavru düşürmek

Benişt = Sakız * Bı benişt = Sakızlı *** Bê benişt = Sakızsız

Berduş = Berduş

Berhem = Eser , Sanaatsal ürün , Husule getirme , Yaratma

Berhevkırın = 1 Derleme yapmak 2 Bitiştirmek 3 Suvamak kolları suvamak veya Paçaları suvamak

Berxuketın = 1 Üzülmek , Gönül kırıklığı ,  Hüzün 2 Zayıflamak

 Berkêşk  = Çekmece

Bereked = Bereket *** Bı bereket = Bereketli *** Bê bereket = Bereketsiz 

Ber gerin / Bergerandın = Yalvarmak , Teselli etmek , Avutmak

Berwi bıryarê = Mutaala

 Bersıv = Çevap , Yanıt *** Bersıv dayin = Yanıtlamak , Çevaplamak

Berx = Kuzu *** Berxe xezalan = Ceylan yavrusu , Bala
Bêzıman = Dilsiz
Bêzewac = Bekar , Evlisiz
Beyn = Aralarda , Orta yerde
Bewrar = Yokuş , Yamaç , Sarp
Betalkırın =1 İptaletmek ,Sıvazlamak
Betan=Büzgen ,Kart et

Beton = Beton

Betonvan = Betoncu

Bêşdar = İştirkcı

Bêşdari = İştirak , Katılım

Bêşık = Şüpesiz
Beşekırın = Anlamak , Sezmek
Beş = Sakar, Benek
Bêş = 1 Bölüm , Kısım 2 Pay , Hisse 3 Cüz
Bes 1 = Yeter , Kefi ,Tamam
Bes 2 = Artık ,Gayrı
Beskırın = İktifa etmek

Berhem = Sanaatsal ürün 

Beşkırın = Böldürmek
Bervakırın = 1 Dürmek , Katlamak 2 Kıvırmak giysi dikimide kıvırmak  3 Derleme
Berşoşk = İç genirmesi
Bêrsıv = Çevap , Yanıt

Bêşerm = Arsız , Utanmaz

Bê şermi = Arsızlık , Utanmazlık
Berreşkırın = Soğutm

Berreşbûn = İğrenmek
Berpışt = 1 Kuşak , Bel sargısı ,2  Kayış

 <<bkz Navteng>>

 Berıki = Yavaş yavaş hedefine sokulmak

Bersıv = Çevap , Karşılığını vermek , Yanıt
Berxudar = Berhudar

Berilyûm = Berilyum , Bir elemet






Bervi evare = Akşama doğru , İkindi

Beran = Koç
Be 1 = İşaret istek kipi , Fiil istek kipi (*14)

Be 2 / We = Olma ( bûn ) fiilinin Şart veta istek kipi , Oluş fiilinde çekim kalıbı ** Dı be = 1 Olur 2 Oluyor *** Dıbe ça dıwe bıra usabe ! = Olsunda nasıl olursa öyle olsun ! *** Çı be ? = Ne olur , Ne olaçak *** Ça be ? = Nasıl olaçak ? (*14)
<< bkz We 2 >>

Be 3 = 1 İsteksizlik ünlemi , Haydi , Be 2 İşaret edatı , Hey , Ya , Bıre *** De be = Haydi be *** Way be = Vay be *** Be ew çıye ? = Vay be o ne ? , Bıre o ne be *** Be bese ! = Yeter be , Bıre yeter (*14)
<< bkz De , Î , Ya >>

Bê 1 = 1 Olumsuzluk eki , Malisef'lilik Türk'cede sız , siz , suz , Kürt'çede sıfat türeten ön ek 2 Bī / Bi, Kelime başlarına gelen olumsuzlama eki *** Bê bext = Bahtsız , Hain *** Bê dıl = Gönülsüz , İstaksiz *** Bê seri = Başsız , Budala , Aptal *** ê mı = Bensiz *** Bê te = Sensiz *** ê kes = Kimsesiz , Yanlız *** Bê Dıli = Gönülsüzce , İsteksizce *** Bê Mılk = Mülksüz , Malsız *** Bê hude = Beyhude *** Bê nan = Ekmeksiz *** Bê şık = Şüpesiz *** Bê seri = Kafasız , Aptal , Budala *** Bê mınnet = Minnetsiz , Aldırışsız , Kendi başına buruk *** Bê êdeti = Kuralsızlık , Adetsizlik , Egzotiksel *** Bê êsıl = 1 Asılsız 2 ( rgd ) Asāletsizlik , Soysuzluk *** Bê êmel = Elverişsiz , Ādi *** Bê gavi = İmkansızlık , Çaresizlik , Olanaksızlık *** Bê deng ! = Sessiz , Sus ! *** Bê deri = Kapısız ** Bê hâli = Halsizlik , Takatsızlık ** Bê navber = Aralıksız , Sürekli , Devamlı *** Bê medeti = İştahsızlık *** Bê guman nebû = Malisef olmadı *** Bê bıryar = Yargısız , Kararsız *** Darızandına bê bıryar = Yargısız infaz Bê we = Süzsiz *** Bê deng mayin = Sessiz kalmak , Duyarsız olma , Kayıtsız oluş *** Bê xiret = 1 Gayretsiz , Haylaz , Hayta 2 ( mz ) Kansız , Vicdansız ***Bê rê'ti = Yolsuzluk , Usülsizlik *** Bê mıqati = Dikkatsizik , Dalgınlık *** Bê bını = 1 Dipsiz 2 Sonsuz , Nihayetsiz *** Bê jıni = Kadınsız , Bayansız *** Bê tırs = Korkusuz , Gözü kara , Cesur *** Bê wi = Onsuz *** Bê wana = Onlarsız *** Bê ar = Utanmaz , Arsız *** Bê êsas = Asılsız , Temelsiz ,Mesnetsiz , Spekülasyon *** Bê femi = Küstahlık , Anlayışsızlık *** Bê pere = Parasız , Bedeva **** Bê hurmeti / Bê rumeti = Saygısızlık , Hürmetsizlik *** Xweya bê xweyiya xwedêye = ( red ) Sahipsizlerin sahibibesi Allāh'tır .Bê mal = 1 Evsiz 2 Mülksüz*** Bê êdaw =Edepsiz *** Îsal bê baran derbazbû . = Bu yıl yağmusuz geçti *** Bê xem = Gaylesiz , Bigane *** Bê gumani = Gümansızlık *** Bê heq = Bedava 

, Caba (*14)

Be 2 = '' Ware '' veya '' Hatın '' ümlem ve mastar halinin fiilinde kip halidir , Bê 1 Telaffuzundaki gibi aynı fakat anlamdaki farkı gelme , gelmek içerikliğinedir , Kürt'çede ön ek , Türkçede son ek dir , dır , ten , Zamirli edat , Olumlamalı kürtçede ön ek *** Bê an nê / Bê anji nê ? = Geleçekmi yoksa gelmiyeçekmi ? Gelirmi gelmezmi ? Gelirmi veyahut gelmezmi ? *** Ye bë = Geleçek *** Bêcem mı = 1 Yanıma gel ! 2 Yanıma gelince *** Gerek bê zanin = Bilinmelidir , Bilinmesi elzemdir *** Bê mal’ê paşkê = Eve geldikten sonra *** Bê paşkê ! = Gelsin sonra ! *** Bê başe = Gelse iyi , Gelirse ne ālā *** Bê mal’ê= ( syn ) 1 Eve gel 2 Eve gelince *** Qe nızanım bê ditın anji nê ditın = Hiç bilmiyorum bulunurmu bulunmazmı *** Kingê tê bıra bê! = Ne zaman geliyorsa gelsin ! *** Bê ditın = 1 ( syn ) Görünürmü ? 2 Bulunurmu ? *** Kê gave hate mal'ê / Kê gave bê mal'ê = Ne zaman eve gelirse , Eve geldiği zaman *** Bêyi kêdere = Nereye geleçeksin *** Ye kingê bê ? = Ne zaman geleçek ? *** Bêm an na Geleyimmi yoksa gelmeyeyimmi , Gelebbilirmiyim = Waxta neçirêwe ( neçiram bê ) guya tejijam te = ( red ) Tam av esnasında tazımın sıçaçağı geliyor *** Em bên ser wi meseli ! = Gelelim o mesele üzerine !*** Bê pêwendi = İlişkisiz , Oralı olmamak (*14)
<< bkz Tê İki benzer ve zıt oluşlar için Terim bölümü Ant / Antonym >>

Bê êş = Ağrısız           

Bê Namus =Namusuz 

Bê serpûş = Başlıksız 

 Bê şeref = Şerefsiz

Bêşıxul = İşsiz , Aylak

Bêşıxuli = İşsizlik 


Bêzar = Bezar ,Acizlik , Bizar

Bê 3 = '' Gotın / Bêje '' fiilinde çekim kalıbı gibi hallerde kendini gösterir , Türk'cede son ek du , um *** Dıbë / Dıwe = Diyordu , Söylüyordu *** Dıbêm ne usane / Dıwejım ne usane = Söylüyorum öyle değil , Bê dermani = Devasızlık , Dermansızlık     (*14)

Beg / Beğ [syn / mask] = 1 (adj) Bey , Bay , Zat 2 Ağa , Kehya 3 Reis 4 (bot) Bey , Arı beyi , Ece , Arı kraliçe 4 Sayın , Bay , Efendi 5 Patron , İşveren (mz) Banker *** Begi / Begti = 1 Beylik 2 Baylik , Efendilik Efendilik *** Begem = Bayım , Beyim , Efendim *** Bega tırka = Türk beği *** Bega kurda = Kürt beği *** Bega erde / Begê xweliyë = Toprak ağası , Toprağı bol alan kişi *** Bega gund / Begê gund = Köy beği , Köy ağası *** Bege Bohti / Mira bohti = Botan beği , Botanlı bey *** Mira mêşa / Bege mêşa = Arı beği , Arı kralicesi *** Keke / Keko = Ağbey , Büyük erkek kardeş *** Qiza bega = Bey kızı *** Beg ê berê= Eski beyler *** Begek = Bir bey *** Bega mı = Beyim , Bayım , Efendim *** Begti ne laqime ket = Beylik bize laik düşmedi , Bey efndilik bize laik sayılmadı *** Perete hewe gı te beg dıhesıbine = Paran varsa hepsi seni bey sanıyor , Paran varsa herkes seni bey sanıyor / ... sayıyor
<< bkz Mirze , Mir , Efendi >>

Begzade = 1 Beyzāde , Paşa oğlu , Bey oğu 2 Beyefindi kişi , Kişi zāde 3 Kavalye , Senyör *** Begzadeti = Beyzādelik
<< bkz Mirzade >>

Bêjınğ 2 [syn]=1 Kalbur 2 Süzgeç 3 Kelbir

Bektaşi = Bektaşi *** Bava bektaşi = Bektaşi babası

Bektaşiti = Bektaşilik

Bela = Bela , Tebelleş

Belçika = Belçika

Belçikayi = Belcikalı

Belê = Evet , Tabi , Hayhay , Başüstüne , Olur

Belengaz = Mahsum , Mazlum , Zavallı

Belçık [ bot ] = Yaprak
<< bkz Belg >>

{ Diğer Diyalekler : Pel , Pelg , Pelık , Belçım , Çilo }


Belg [ bot ] = Yaprak , Bitki yaprağı *** Belga dara = Ağaç yaprakları *** Belg gı bûne pûş . = Yapraklar hepsi gazel oldu . *** Belge giha = Ot yaprağı , Ot yaprakları *** Belga çêra = Bitki yaprakları , Yenilebilen doğadaki nebat yaprakları *** Belg belgi = Yaprak yapraklı
{ Diğer Diyalekt'ler :Pel Sebze için Pınçar Ot için Giha }

Belge 1 = 1 Belge , Veriler , Emare 2 Tutanak , Vesika , Doküman



Belge 2 = Nişan , Belge , Bağlıyıcı özelliği olan emare vs , Nişanlıların bir birine verdikleri  bağlayıcılığı olan şey , Delil *** Belge nıvisi = Yazılı belge , Yazılı delil *** Bı belge = Belgeli

Bêbelge = Belgesiz

Belgekırın = Belgelemek 


Belgevan [adj] = (syn) Belgeci , Delilci , Tutanakcı , Belgeleyici , Belge veya tutanak düzenleyici , Yazılı veya yazısız delil tespit edici

Belg sor [bot] = Kızıl yaprak , Gülgilllerden sarı çicekler açan bir bitki

Bê hali = Halsizlik

Bêheq = 1  Bedava ,  Bedelsiz 2 Haksız

Beşer = Beşer , Merıv

Bêşerd = Şartsız *** Bêşerd  û bë  merc = Kayıtsız şarsız

Beşeriyat = Beşerşyat

Bexş 1 [syn] = 1 (hq) Af , Bağışlama 2 Lütuf , Kerem , İhsan , İnayet , Kayra 3 Özür dilemede dilek hāli , Hoşgörü , Pardon 4 İltifat , İtaf 5 (fin) Vergi , Āşar , Öşür 6 (vulg) Aşantiyon 7 (lt) Mano , Kumar oynuyandan oynata ayrılan hisse veya seans bedeli veya başı dışarı adı ilede adlandırılan hisse , Kumar vergisi *** Mı bıbexşine = Beni bağışla , Beni affet , Kusuruma bakma , Özür dilerim *** Bexş xwestın = Af dilemek , Özürde bahş istemek *** Mı te bexşand = Ben seni af ettim , Ben seni bağışladık *** Ez te zehf dıbexşinın lê ... = Ben seni çok bağışlıyorum fakat ... *** Mı bexşad / Mı bexısand= Ben affettim , Ben hoş gördüm *** Mı vi bexşand / Mı vi bexışand = Ben bunu affettim , Ben bunu geçtim , Ben onu bağışladım *** Mı wi bexşand / Mı wi bexışand = Bem onu affettim , Bem onu bağışladım *** Lıj te bexşaxwe dıxwazım = Senden affımı istiyorum , Sizden bahşedilmemi diliyorum *** Xwedê keremke (syn) = 1 Allah inayet etse , Allah ihsan etse , Allah bahşetse 2 İnşallah *** Hivya bexşate me = Affını bekliyorum , Bahşini bekliyorum , Lütuf veya keremini bekliyorum *** Bexşa Xwedê = Allahın vergisi , Allahın keremi , Allahın inayeti *** Bexşa mı = Bağışım , Bahşişim *** Bexşate = Bağışın , Keremin , Lütfun *** Bexşa zırneci = Zurnacı bahşişi *** Bexş belekırın = Bahş dağıtmak , Bahşiş dağıtmak , Armağan dağıtmak *** Bex belavkırın = Vergi taplamak , Öşür toplamak , Āşar toplamak
{ Diğer Diyalekt’ler : Berafi , Berari }

Bexş 2 [syn] = 1 Bahşiş , Bahş / Bahşā , Karşılıksız bir şey vermek veya ikram etmek , Hediye , İkram , Hibe , Provizyon , Armağan , Temlik , Teberu2 Sunu / Sunuş 3 Ödül veya taltifte bulunma hāli
<< bkz Şabaş 1 , Yadigar , Xelat , Bexşiş >>

Bexçe = Bahçe , Bahçeci

Baxçevan = Bahçıvan
Bexçevani = Bahçecilik

Bê xez = Kibir , Sevimsiz

Bexşbûyin / Bexşbûn = 1 Bağışlanma , Bağışıklık , Af olunma , Serbest ve hür sayılma , Özür dilemede kabul olunma veya kabul görülmek 2 Muaf sayılma /... sayılmak , Muaflık , Muafiyet , Serbest ve hür kılınma / ... kılınmak 3 İstisna olmak , Müstesna sayılmak , İmtiyazlı oluş / ... olma , İmtiyazlı olmak , Diğerine nazaran iltimaslı durum 4 Temlik oluş


Bexşiş = Bahşiş , Hediye , Bağış , Teberru , Hibe
<< bkz Xelat , Şabaş 1 >>

Bexşişdank = Bağış kutusu , Teberru kutusu

Bexşkırın [syn] = 1 Bahşetmek ,Bağışlamak , İhsanda bulunmak , Lütfeylemek , İkramda bulunmak , Bağışta bulunmak 2 Temlik etmek , Teberruda bulunmak , Bedevadan mal mülk sahibi etmek veya eylemek 3 (hq) Af etmek , Bağışlamak , Hür kılmak 4 Kusuruna bakmamak , Mazur durumu hoş görmek 5 İtaf etmek , İthafta bulunmak 6 Armağanlamak , Armağan etmek , Hediye etmek , Armağanda bulunmak (mz) İkram etmek 7 Hitaben bir eseri birine kılmak 8 (mz) Helāl etmek , Peşkeş çekmek *** Bexş dayin = 1 Bağşetmek , Af eylemek 2 Bahşiş vermek , Armağan vermek

Bexşbûyin / Bexşbûn = 1 Bağışlanma / Bağışlanmak , Affa uğramak , Hür kılınmak 2 Kereme ermek , İhsana kavuşmak 3 Temlik duruma kavuşmak veya temlik durum

Bexşandın = 1Bağşetme / Bağşetmek , Muaf kılmak 2 Bağışlanış , Af ediliş 3 Özür dileme gibi durmları hoş karşılamak

Bexşandın = Afettirmek , Bağışlanmasını sağlatmak , Bir vesile veya vasıta kullanılarak bağış gerçekleştirmek veya af gerçekleştirmek , Bağışlatmak , Muaf hāle getirmek , Bağışık durum aldırtmak

Bexşvan [adj / syn] = 1 Bağışcı / Bağışlayıcı , (rel) Gafur , Affeden , Bağışlayan , Lütufkār , Kerim , Rahim , İnayetli 2 (adj) Muaf kılıcı , Muafiyet veya muafikiyet yapan /... sağlayan 3 Hediye eden , Hibeci 4 (lt) Kumarda mana verici veya kumar bedelini oynatana veren

Bextewar / Bextiyar = Bahtiyar

Bextreş = Bahtsız , Hayin 

Bêyhuda / Bêyhûde = 1 Beyhude , Nafile , Boşu boşuna , Gereksiz , 2 Neticesiz , Boşuna , Kuru kuruya , Muvaffakıyetsizlik hāl veya durum , Başarısızlık 3 (mz) Abes , Hiçlik , Faydasızlık *** Bêhudeti = Nacizane , Hiçlik , Fos / Fosluk
<< bkz Xweberê , Qe / Qet , Hêç , Hiç >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Guzaf }

Bêxuyi = Sahipsiz ,Kimsesiz , Yapa yanlız

Bexd = 1 Baht ,Kader , Talih ,Kısmet , Şan 2 Vicdan *** Çı derkeve bextete = Ne çıkarsa bahtına , Ne çıkarsa şansına *** Bexd reş = Kara viçdanlı

Bela 1 = 1 Belā Musibet , Beliye , Dahiye 2 Tebelleş , Musallat , Felāket 3 Hādise , Olay 4 (mz) Sıkıntı , Nahoşluk , Kaza , Mahzur , Nikbent , İdbar *** Rasti belê hatın / Rasti belayê hatın = Belaya rastlamak , Belaya çatmak , Belāya uğramak *** Bela Xwedê = Allahın belāsı *** Bela seremı = Başımın belası *** Bê bela = Belāsız *** Bı bela = Beālı *** Belaxwe dit = Belāsını buldu *** Bê bela evji kutabû = Belāsız buda bitti *** Bela heft rengi = Yedi renkli belā , Yedi türlü belā *** Bela namûse = Namus belāsı *** Bela kırin = Belā satın alamak *** Bela serxwe werakırın = Belāyı başytan def etmek , Belāyı baştan savmak *** Belava hatım gırêdanê = Belāya bağlandım , Balāya tutuldum *** Yâ bela heft gunda = Yedi köyün belāslısı *** Tu belayi ! = Sen belāsın 1 *** Ez ne belame ! = Ben belā değilim ! *** Xwedê bela usa nere tu keseki = Allah böyle belā kimseye vermesin ! *** Bela derxıstın = Belā çıkarmak *** Bela xwendın = Belā okumak *** Bela derxıstın = Belā çıkarmak *** Disa bela = Yinbe belā , Tekrar belā *** Belamı =Belālım , Belām *** Belaxwe şandıne vıra ! = Belālarını göndermişler buraya ! *** Tu bela ezji qela ! = 1 (red) Sen belā bende kale 2 (mz) Sen pas bende kalay ! (*15)
<< bkz Xeter , Şetele , Şexte , Kareset >>
{ Diğer Diyalekt’ler : Qeda , Asiw ,Tomık , Git , Dûmat , Gırdav }

Bela 2 = Dağınık , Saçılık , Savruluk, Tarumar *** Bela belayi = Darma dağınık , Tarumar , Tuz buz *** Bela bela = Param parça Darma dağınık






Belabûyin 1 / Belabûn 1 [syn] = 1 Belālı olmak , Kavgacı olmak , Tacizkār olmak , Teşelleş olmak 3 (mz) Saçma sapanlık *** Bûyê bela = Belā olmuş *** Kete erde bela bela bû = Yere düştü darma dağın oldu , Yere düştü parım parca oldu *** Ev bû bela xwedê = Bu oldu Allahın belāsı *** Bûyê bela ketıyê canamı = Belā olmuş canıma girmiş *** Bûyê bela sereme = Başımızın belāsı olmuş



Belabûyin 2 / Belabûn 2 = Dagınık olmak , Dağınıklık , Saçılıp savrulmak , Dağılış ,Dağılma , Parım parca olma , Tarumar oluş *** Pora bela belabûyi = Darma dağınık saçlar , Tarumar saçlar *** Ew koma hunermenda zûva jı hev belebûne . = O sanaatcı topluluğu çoktandır birbirlerinden dağınıktır . *** Nav hevda bela nbelabûyi … = Kendi içlerinde darma dağımık …

Belakırın 1 = 1 Belālı etmek , Şere alıştırmak , Tebelleş ettirmek 2 Beliyeleştirmek , Falāketleştirmek (mz) Şımartmak , Azdırtmak

Beranber = Misli , Yaklaşık , Emsal

Belakırın 2 = 1 Dağıtmak , Saçıp savurkak , Tarumar etmek 2 Tevzi etmek

Beled = Biliyor anlamında bir sözcük*** Mı beledi ? = Beni biliyormusun *** Ez wuya beledım = Ben onu biliyorum *** Ne beledi ? = Yani bilmiyorsun 


Belakar / Beladar [adj] = 1 Belakār , Belālı , Tacizkār 2 Zorba , Kavgacı
<< bkz Xetervan >>

Belaşer [adj] = Belālı , Tacizkār , Kavgacı
<< bkz Xetervan >>

Beq [zo] Kurbağa

Beqle = Bakla 

Beqleyi tehl = Acı bakla
Bext = Baht , Şans
Bêbext = Bahtsız , İnsafsız
Bextreş = 1 Kara bahtlı , Bedbaht 2 Hain , Kalleş *** Bext reşi = Kara Kahtlılık , Bed bahtlık , İhanet
<< bkz Xayin >>

Bêmene = 1 Yani 2 Manasız

Bend 1 [syn] = 1 İp , İplik , Sicim 2 Bağcık , Bağ*** Bend gırêdan = 1 İplik bağlamak , İp bağlamak 2 Bağcık bağlamak *** Bend vekırın = 1 İplik çözmek , İplik açmak 2 Bağcık çözmek , Bağcık açmak *** Bend dırêjkırın = İplik uzatnmak *** Bend kınkırın = İplik kısaltmak *** Bend çêkırın =İplik yapmakm , İplik eğirmek *** Bend helboqe kırın İplik çilbirleştirmek *** Bend teq kırın = İplik düğümlemek *** Bend gırtın = İplik tutmak , İp tutmak *** Bend gore = Çorap bağı , Jartiyer

<<bkz Ta>>

Bend 2 = Taras , Ormancılıkta ve ağaçlşamdırmada hazırlanan dikim yeri , tarla sekisi

Bend 3/ Xal = Bend , Paragraf Yasa bendi

Bend 4 [syn] = 1 Makale 2 Sayfayı ikiye bölen çizgi

Bend 5 = Sur, Hisar
<< bkz Qela /Qele >>

Bend 6 = 1 Set , Su seti 2 Çetvel , Su sulamada mahsul aralarına çekilen su tutma bendi , Su çetveli 3 Dalga kıran

Bend 7 = [syn] 1 Bend , Kişideki benlik 2 Umut , Umu ; Eğilim , Meyil 3 Bekleme ,Beklenti , Yeltenme vey yelteniş hāli , Yaltak durum 4 Dikkat *** Bendi rê me = Yol gölüyorum ,Yolu gözlüyorom , Yolu dikkat ediyorum ** Bendi mıne = Benim beklentimde , Beni umuşta *** Bendi teme = Seni gözlüyorum , Sana umutluyum *** Bendi çıyi ? = Neyin beklentisindesin , Neyin eğilimindesin , Neyin nesindesin ? *** Bendi xweme = Kendime dikkat ediyprum ; Kendi bendimdeyim *** Nefse hılde bendaxwe , paşke nekeve fendaxwe ! = (rel) Nefsi al bendine , sonra düşmeyesin fendine ! *** Bendi xwedême = Allahı umuyorum , Allahın beklentisindeyim
<< bkz Mêl , Dikkat için Mıqat >>

Bend 8 = Bariyer , Yol kenarlarına çekilen tampon görevi yapan şerit veya hayelan , erozyon , aşinma . toprak kaymaları gibi durumlarını önleyen şey

Bend 9 = Umu , Umut , Meyil ,2 Amaç ; Gaye , Beklenti , Gözleniş *** Bendi te me = Seni gölüyorum , Seni umuyorum , Meylim sende *** Bendi rê me = Yolu gölüyorum , Yol gözlüyorum *** Bendi mêvana me = Misafirleri gözlüyorum , Misafirleri bekliyorum
<< bkz Mêl >>



Bendav = Gölet , Baraj *** Bendavti = Göletcilik *** Bendava masiya = Balık göleti
<< bkz Gol >>

Bende [syn] = 1 (rel) Kul , Bende , Adem nesli2 Köle , Esir , Memlūk 3 Tutsak , Rehine 4 Serf , Uşak 5 Cariye , Halayık , Karavaş , Hürriyet ve özgürlüğü birine bağımlı olan , Yanaşma 6 Hademe , Hizmetci 7 (vulg) Yaltak *** Bendeti = 1 Kölelik , Esirlik , Tutsaklık , Bağımlılık 2 (rel) Kulluk 3 Hizmetkārlık , Uşaklık *** Bende xwudê = Allahın bendesi , Allahın kulu
<< bkz Xulam Hizmetci için Berdesti Köle ve rehin için Dil >>

Bendebûyin / Bendebûn [syn] = 1 Kul olmak , Köle olmak , Uşak veya memlūk olmak 2 Beklentici olmak , Birinin yolunu gözetleyen olmak , Birine üzülüp ahlanmak veya vahlanmak , Bekleyiş içinde kalmak

Bender 1 / Bendav = 1 Gölet , Baraj 2 Suyu tutan set

Bender 2 = İskele , Liman , Rıhtım

Bender 3 / Xerman = Harman *** Meha xermanê = Harman mevsimi , Harman ayı *** Xermanâ kıtewa = Kitap harmanı *** Xerman bakırın = Haran savurmak *** Dewsa xermanê = Harman yeri *** Xermanä çı ? = Ne harmanı ? *** Xerman rakırın = Harman kaldırmak *** Xerman gêzikırın = Harman süpürmek *** Xermanâ genıma = Buğday harmanı *** Xermanâ garısa = Mısır harmanı *** Xerman kutan = Harman dövmek *** Xermaname = Harmanımız *** Xermanewe = Harmanınız *** Xerman kırın = Harman etmek , Yığıp harmanlaştırmak *** Xermabûyin = Harman olmak *** Xermanê îsal = Bu yılki harman *** Xermana par = Geçen yılın harmanı *** Xermaneki = Bir harman *** Xerman kutakırın = Harman bitirmek , Harmanı dövüp bitirmek *** Gaye xermanë ne dev gıredayiye = (red) Harmanın öküzü ağzı bağlı değildir

Bendervan [syn/ adj] = 1 Setci 2 Limancı , Rıhtımcı 3 Göletci 4 Harmancı

Bendevan = 1 Kullar 2 Memlūk , Köle / Köleler , Esir / Esirler , Tutsak / Tutsaklar 3 Uşak / Uşaklar , Serf / Serfler
{ Diğer Diyalekt’ler : Bendegani }

Bendevanî [syn] = 1 Kölelik / Kölecilik , Ubudiyet , Kulluk 2 Tutsaklık , Esaret 3 Serfcilik , Uşaklık / Uşakcılık 4 Mütebasbıs , Dalkavuk

Bendeyati = 1 Kölemen , Kölerle kurulu düzen veyahut sınıf , Memlūk 2 Kulluk , Bağlılık , Sadakat

Bendemayin = Bekleyişte olmak , Kal kalmak , Beklentide kalmak

Bendebûyin / Bendebûn = 1 Kul olamk 2 Köle olmak , Esir olmak , Tutsak olmak , Birinin hükmü veya reyi altında bulunmak 3 Uşak olmak

Bendekırın = 1 Köle etmek , Esirleştirmek , Tutsaklaştırmak 2 Uşaklaştırmak

Bendewarmayin =Çāresiz kalmak , Bi çārede kalış , Çözümsüz ve umudsuz kalmak , Zaruriyet hāli , Takaza kalmak

Bendewarbûyin / Bendewarbûn =Çāresillik , Nāçarlık , Bi çāre oluş , Umarsız hāl ve durum , Gûvensizlik , Çöümsüzlük , Muztarlık



Bendewari = Gaile edinmek , Kāla almak , Bir işe dolaşıp kalmak , Sırılsıklam tutkunlu hāl veya durum


Bendewar [adj / syn] = 1 Muztar , Çāresiz , Biçāre / Biçāresiz , Çözümsüz , Olanaksız ,Umarsız , Nāçar , Takaza kalan , Gaileli , Gaileli hāldeki kişi veya durumu , Müşkiliyat hāli 2 Gümanı ve çıkış yolu kalmayan 3 (mz) Zavallı , Kimsesiz , Mazlum , Derbeder , Allahla bir başına kalan *** Bendewarti / Bendewarti (syn) = 1 Çāresizlik , Bi çārelik , Çözümsüzlük , Gümansızlık , Olanaksızlık 2 Hasretlikik , Özlemsellik , Boynu büküklük , Düşkünlük
<< bkz Naçar , Bêguman >>

Bendewarti = Gaileli hāl , , Bir işe dolaşıp veya dolanıp kalmak , Sırılsıklam özlemsel hāl veya durum

Bendewarkırın = Bi çāre etmek , Umarsız komak , Muztar eylemek

Bendegeh = Randevu yeri , Beklenme yeri , Buluşma yeri , Buluşmak için tāyin edilen yer , Beklenti içinde olunan yer, Beklem salonu veya odası

Bendevan = Randevucu , Beklentide olan , Buluşmayı bekleyen , Beklenti ve umuş içinde olan

Bendevanî / Bendewanî = Beklentisellik , Umarlık , Acebacılık

Benzşn = Benzin

Benzin xane / Nıft xane = Benzin hane , Gazane

Bêguman = 1 Çāresiz , Bi güman , Bi çāre , Muztar 2 Umarsız , Olanaksız 3 Malisef *** Bë gumanî = Çāresizlik , Çözümsüzlük , Olanaksızlık
<< bkz Bendewar , Naçar >>

Bera / Berra = Sahiden , Hatırlama sözü *** Bera teze ev tışta çêbûye = Sahiden bu şey yeni olmuş *** Berra usane = Sahiden öyle *** Berra duh ... = Sahiden dün ...

Berê = Eskiden , Önceleri , Eski zamanlarda

Bend = Sicim , İp

Beden = Beden , Vucut

Bendir = Benbdir , Tefe benziyen vurmalı çalgı



Ber 2= Anne memesi *** Bere dê = Ana memesi *** Berem tıji şire = Memem dolu süt

Ber 1 = Önü, Faça , Karşısı *** Ber malame = Evimizin önü

Beranber = 1  Tekabül , Eşit , Aynı durum , Seviye  2 Akran

Beraz = Domuz

<<bkz Xınzır >>

Berredayi = Başıboş

Berk = Berk , Sağlam , Sıkı *** Berk gırêdan = Sağlam bağlamak , Sıkı bağlamak

Bervi evarê  = Akşama doğru . İkindi

 Berrû = Maske

Beraxdayin =  1 Yüz vurmak 2 Yönelmek

Bêraq = Bayrak (*60)
<< bkz Ala >>

Berf = Kar *** Bı berf =Karlı *** Bê berf = Karsız

Bergerandın = 1 Avutmak 2 Yalvarmak *** Ber qundaxe vıgere = Bebeyi avut *** Ber keseki ne gerım = Kimsenin önünde yalvarmam

<< bkz Lavakırın >>

Berguzar = Bergüzar , Hātra , Anı , Yādigār
<< bkz Yadigar , Xelat >>

Berlıng = Ayak önü , Ayak ucu

Berx [zoo] = Kuzu , Koyun yavrusu *** Berxa nêr = Erkek kuzu *** Berxa mê = Dişi kuzu *** Mina berxa = Kuzu gibi *** Pızıka berxa = Kuzu çıbanı *** Posta berxa = Kuzu postu *** Qeliya berxa = Kuzu kızartması
<< bkz Kendık >>

Berxık [syn] 1 [zoo] Kuzucuk , Tek kuzu 2 (bot) Bitişik meyvaların küçük kısmı

Berxbûyin / Berxdbûn [syn] = 1 Kuzulaşma / Kuzulaşmak 2 Kuzu olmak , Uysal ve rām olmak

Bextreş = Kara bahtlı

Berxu ketın 1  = 1 Üzülmek  2 Zayıflamak

Berxuketın 2  = Utanmak , Sıkılmak , Arlanmak

Berxwedan = Direnmek , Mukavemed göstermek


Berxandın = 1 Kuzulamak 2 (mz) Kuzulaştırmak , Rām ve muti hāle getirmek
<< bkz Berxkırın >>

Berx = Kuzu

Berxvan [rgd] = Kuzucu , Kuzu güden veya çobanı


Berxwedayin =1 Direnmek , Mukavemet etmek , Azmetmek , Dayanmak 2 Muhalefet etmek (mz) Göhüs germek 3 İmsak , Kendini tutmak

Berxwedan = Direnş , mukavemek ,, Mücadele , Çaba, gayret , Didinme / Didinmek , galeyen , tezarühat
<< bkz Xiret , Hellan >>


Berxwedani / Berxwedanti = 1 Mücadelecilik , Direnişcilik , Mukavemetcilik 2 Gayretkeşlik , Çabasallık 2 Etkinlik

Berketın = 1 Düşkünlük , Sıkılma , Üzülmek 2 Zayıflamak 3 Utanmak  , Arlanmak

Bertitık = Ağ kurdu

Berva = Karşılığına , Karşılık , Provizyon

Bewrar = Sarp , Yamaç , Yokuş

Bêyimı = Benden habersiz , Bensiz , Malūmatım olmadan
Bê xeber = Habersiz , Malumatsız

Bergerin = Yalvarmak , Yakarmak

Bes = Yeter , Kafi


Betali [syn] = 1 İşsiz katıtsızlık , Avare başı boşluk 2 Vakit geçirmede kullanılan şey ,Vakit değerlendiren şey , Hobi 3 Vakit alıcı oyalanma , Tespik veya benzeri şeyle oyalanma , Çekirdek vesayre atıştırma ile oyalanmada kullanılan şey , Boş vakit eğlencesi veya oyuncağı olan şey , Eğlencelik şeyler 4 Ergo terapide hastalara uğraş verici veya vakit geçirici şey , Hem vakit geçirici şey hem içinde bulunulan durum 5 Boşlanış , Zamanı boşa sayma işi 6 (pol) Geçersizlik , İlgalık , Lav durum

 Bewrar = Yokuş , Dik , Yamaç

 Bêr /Mer =  Kürek tarım aleti

Bêrkırın = Küreklemek , Bellemek

Beredayi = Başıboş

Berfıreh = Kapsamlı

Berfırehi = Açıklamalar

Berk = Sıkı , Berk ,Sert , Katı , Sağlam , Kavi , Metin , Muhkem 

 Behr  =  Deniz, Derya

Behrevani = Denizcilik

Behra spi / Deryaya spi = Ak deniz

Behrvan = Denizci , Bahriyeli

Berhev kırın / Bervakırın =  1 Katlamak ,Dürmek ,Sıvazlamak , Kıvırmak 2 Toplamak


Ber heva kırın = Dürmek , Katlamak , Sıvazlamak *** Mıl berhevekırın  = Kolları sıvamak

Berdevk = 1 Bebek önlüğü 2 Mikroplardan korunmak için takılan maske 2 Sözcü

Berdev = Ağızlık

Berjewendi = Menfeat , Çıkar 

 Berhem = Sanaat değerleri , Yapıt

Berhevkırın = 1  Biriktirmek 2 Dürmek , Katlamak

Berketın = 1 Üzülmek  2 Sıkılmak , Utanmak 

Berpırsyar = Sorumlu

Bêrûmet = Hor , Aşağılıyıcı tutum

Berseri = Yastık gibi küçük bir şeyi baş altına konulan

<<bkz Balgi>>

Bersıv = 1 Çevap , İfade 2 Muhakeme

Bertaraf = Bertaraf

Besteni = Dondurma

Bestenivan = Dondurmacı

Bestenigar = Kürt ve Türk muzikisinde bir makam

Betal 1= Aylak ,İşsiz kayıtsız

Bettalkırın = Fes etmek 
Betal 2 = Batıl
Betan 1= Büzgen 

Betan 2 =Astar

Betan kırın = Astarlamak

Betaniye = Bataniye

Bêter = Beter , Fena

Baterya = Batarya

 Batıni = İslamda bir mezhep

 Bêtecurbe = Acami , Caylak

Bêeyb = Ayıpsız , Hoş görü

Bevliye = Uroloji

Beyt = Beyit 

Beyk =Badem

Beyka tehl = Acı badem

Beysbol [sp] = Beysbol

Beytulmal = Beytülmal

Beyjn = Gövde , Boy post *** Bı beyjn = Boylu *** Bê beyjn = Boysuz , Güdük

Bezandın = Atışmak , Kavga etmek , Çekişmek (vul) Fırça atmak *** Bezin = Atışma *** Bezi mı = Bana çıkıştı *** Bezite = Sana çıkıştı , (vol) Fırça atmak

Bêzar = Gına , Bıkkın

 Bêzarbûn = Bıkmak 

Bêzarbûyin = Bezginlik , Gına getirme

Bêzar =Bezgin

Bezirgan = Bezirgan

Bêzarker = Bezdirici

Bêzarkırın = Bezdirmek , Bıktırmak