LEKSİKOLOJİK
KÜLTÜRLER KÖPRÜSÜNE
Hoşgeldiniz !..
KÜRT LİSANI İLE MÜŞERREF OLAN , BAZI DÜNYA MİLLETLERİNDE BULUNAN KÜRTÇELER !..
Afkanistan ve o bölge Halkları dillerini buraya kayıt etmedim , çünkü Allaha sıgınarak diğebilirimki Afkan dili ve o dil ailesinden olan diller ile kürtçe yüzde ellilere varan bir aynılık , tıpkılık , ortak kullanılan sözcüklerin çokluğu hesaba alınırsa , bu sayfa çok uzayabilir ki benimde çalışmamı ağırlaştırır , yani üzerinde durmadım .
Kısacası Ben çok tartışılan , Avrupa dilleri veya Latin dilleri ile kürtçenin nerde , nasıl , ne biçim bir benzerlikleri vardır , el verdiğince çalışmalarım esnasında tespit edebildiğim kadarını , bu sayfada tutup , dil konusunda duyarlı olan çevrelere ışık sacmak istedim ,
Bu Lesikolojik çalışma yaklaşımında isimler telaffuz edildiği Halkların yazılış biçimi ile yazılmıyaçak , prensip dışınada çıkılıp , bu günkü Anadolu veya Kürt dünyasındaki gibi telaffuz edilişi gibide yazılaçak , çünkü bu sayfa sözlük anlayışı ile değil , telaffuzda Türk ve Kürt dünyasındaki gibide yazılırsa o zaman istenilen kavrayış sağlanmış olur .
Çünkü Kürtçeden alınan örneğin DU = İki doğrudan başka dillerde rakam alanında iki olarak kullanılma yanında , Sanaatta veya Edebiyatın diğer kollarında iki ile ilgili başka temada isim olarak kullanıldığı da olabiliyor .
Ayrıca Ben Fars ve diğer komşu halkların dillerine değinmedin çünkü çok uzun ve yorucu bir iş olduğu için artık siz kendi yaklaşımınızla onları ele alın !..
1 ) Kurdi = DU ............ Almanca veya diğer batı lisanı = Doppel ........... Türkçe = İki veya çiftle ilgili ............. Yunanca = Diyo, (rel) Diyofizit .........Sanaatta = Duet , Duetto........... İngilizce Dabulyo , Tu (Two) .......Diğerleri = Duble veya Düello
2 ) Kurdi = Fırin..........Almanca = Fıligen ( filiegen) Türkçe = Uçmak
3 ) Kurdi = Çar,-dax ..........Almanca veya germen ailesi = Dach ....... Türtçe = Çardak , ev çatısı
4 ) Kurdi = Nû ......... Almanca = Noye ( neu).................... Türtçe = Yeni
5 ) Kurdi = Ha , Haki ........ Almanca = Hast ....... Türkçe = Şöyle , Böyle , yani bu şu manāya gelir ; Hareketteki vaziyetin çabuk veya yavaş bir biçiminide kast etmektir .
6 ) Kurdi = Hebûn ........Almanca = Haben.......... Türkçe = Olma , Olmak , Haiz veya malik olma ile ilgilidir .
7 ) Kurdi = Îma ........... Almanca = İmmer.......... Türkce = Daima , Hep , Sürekli
8 ) Kurdi = Vırni.......... Almanca = wurm ............Türçe = Yavrucuk , Yavrucak , Her türü canının yavrusu alamında
9 ) Kurdi = Xelazbûyin / Xelazbûn................. Yunanca = Xelasmenos / Xelazmenos ................ Türkçe= Bitmek , Tükenmek, Tükeniş (mz) Mafolmak
10 ) Kurdi = Na ................ Almanca = Nein...................... İngilizce = No
11 ) Kurdi = Pënc................Yunanca = Penda.............. Polanya veya Balkanlarda = Penc , Penda ................ Tükrçede = Beş , Beş rakamı
12 = Kurdi =Pëncsıd / Pëncsed............. Polen dili = Pencsed...................... Türkçe = Beşyüz , Beşyüz sayısı
13 = Kurdi = Sed..................Polen dili = Sed............................. Türkçe = Yüz , Yüz sayısı
14 ) Kurdi = Şeş ....................Polen dili = Şeş.................................Türkçe = Altı , Altı rakamı
15 ) Kurdi = Şesıd / Şeşsed = .............. Polen dili = Şeşsed .......................Türkçe = Altı yüz , Altı yüz sayısı
16 ) Kurdi = Şerme ............................. Austurya almancası = Şeme ...........Almanca = Şande ( Scham /Schämen / Schande /Schmählich).........Türkçe = Ayıp , Utanılacak şey
17 ) Kurdi = Erd .....................................Almanca = Erde ............................... Türkçe = Toprak , Yer , Zemin , Yer küre
18 ) Kurdi = Përa ............................. Yunanca = Pera.............................Türkçe = İle , Birliğinde
19 ) Kurdi = Përapëra...........................Yunanca = Perapera ....................Türkçe = Yanyana ,veya paralellik anlanlarıda
20 ) Kurdi = Neh ................................Almanca = Neun...........................İngilizce = Nine ..................Türçe = Dokuz , Dokuz sayısı
21 ) Kurdi = Kartol ..............................Almanca = Kartoffel...................Türkçe = Patates
22 ) Kurdi = Laq / Laqbûyin / Laqbûn / Laqiyat .................... Latin ailesi ve Yunanca vede Türkçe = Laik / Laikolma, laik oluş / Laikimz , Demokrasi
23 ) Kurdi = Kurt ............................ Almanca = Kurz ........................ Tükçe = Kısa , Güdük , Kısaca , Sözün kısası
24 ) Kurdi = Tehr / Term ...................Almancca = Term ............. Tükçe = Had ,Terim
25 ) Kurdi = Qurs =...............Almanca = Kurs / Kursus .............Türkçe = Kurs , Öğrenimde olan bir konu
26 ) Kurdi = Sterk ................. Almanca = Stern ..............Türçe = Yıldız
26 ) Kurdi = Dırej .................. Batı kuzey Avrupalı bazı dilerde = Dırej .................Türkçe = Uzun , Uzun insan , Boylu
27 ) Kurdi = Nema ................ Sırp veya Balkanlı halklarda = Nema ..........Türkçe = Kalmadı , Yok , Bitti , Tükendi
28 ) Kurdi = Deh .............. Yunanca = Deka .................... Türkçe = On , On sayısı
29 ) Kurdi = Kurtçede sayı saymada on sayısından sora hep on sayısına eklenecekler önce söylenir örnek ; Yanzde . Danzde , Sëzde , Çarde , Panzde , Şanzde , Hevde , Hejde , Nozde bu bicimle on sayısı DEH ilk sayı sayınında H terk edilir yanlız DE vardır ve Şeş , Pënc gibi on sayısına eklenenlerdede denişik büzgün hal göz önündedir .
Bu kural bazı Avrupa dillerinde geçerli bir kuraldır.
30 ) = Kurdi = Ë mın / Ë me............Yunanca = E mena / E mis............Türkçe = Benimki , Bizimki , Bizler
31 ) Kurdi = Ne ................... Sıpca ve diğer balkan halkları = Ne /Në .............. Türkçe = Değir , Hayır , Yok
32 ) Kurdi = Nızanım ................. Sırpca ve balkan şivereinde = Nëznam................Türkçe = Bilmiyorum . Anlamıyorum
33 ) Kurdi = Nema tıştek ................... Sırpca = Nëmanişta ............. Türkçe = Kalmadı bir şey , Hiç sebepsiz , Hiç bir şey
34 ) Kurdi = Eşira kurd ................. Macar veya çek halkında bir aşiret adı = Kürt aşireti
35 ) Kurdi = Gıli ..................... Yunanca = Gılos / Gılosa ............... Türkçe = Lafız , Söz , Laf
36 ) Kurdi = Xezal , Bayan ismide olarak kullanılır ...............Almanca = Gazelle............ Türkçe = gazal , Ahu , ceylam
37 ) Kurdi = Bend ..............Almanca = Band ...Austurya Almanvcası = Bandıl ............. Türkçe = Band , Şerit , Kuşak , Kurdale vs
38 ) Kurdi = Dıran.............. Almanca = Dental ............ Türkçe = Diş ile ilgili , Dişlere āit
39 ) Kurdi = Nav......................Almanca = Nmae .........Türkçe = İsim , Ad
40 ) Kurdi = Tu ................ Almanca = Du ............... Türkçe = Sen , Kişi
41) Kurdi 2 = Nû / New...........................İngilizce = New.......................Türkçe = Yeni
42 ) Kurdi = Şe / Şemsi................................. Almanca = Şirm / Schrim ...............Türkçe = Şemşiye , Güneş veya yağıcı birşeyler için koruyucu eşya , Gölge varen
43 ) Kurdi = Xelas / Xelaz .............. Yunanca = Xalas .......Tükçe = 1 Yunanistanın eski adı Halas veya Helen son şekli 2 Kurtuluş , Zafer veya utku ile ilgili
44 ) Kurdi = Tarıf / Terif .................. İsviçre lehçeleri Tarif . Badrol .......... Türkçe = Tarif , İzah
45 ) Kurdi = Tek ............................ Almanca = Decke , Kuvertür ..............Türkçe = Örtü , Örtü işine yarıyan şey
46 ) Kurdi = Bûse ............... Almanca = Busserl / Kuss ...................... Türkçe = Öpücük , Būse , Puse
47 ) Kurdi = Monat ............... Almanca Moment ( felsefede birçok anlamlarda fakat hepside anlık çok kısa anda olabilen zorlukla varlığı görülebülen daha sonra Atomlarla ilgili olarak kullanılan bir sözcüktür) Osmanlıca , Evhat ........ İngilizce = Monade ............ Türkçe = Lahza , Kısa an , Az bir zaman süresi
48 ) Kurdi = Monatvani .......................... Almanca = Monadismus ................... Osmanlıca = Evhadiye ................ Türkçeleşen durum = Monatcılık
49 ) Kurdi = Par ................. Diğer dünya dillerinde Hisse , Pay , Taksim ile oluşan örneğin Parti gibi Parsel gibi sözcüklerin çıkış kökü en çok Yunancada kullanılır veya diğer latin ailelerinde *** Parkırın = Taksimlemek , Pay pay etmek , Bölüştürmek ***** Parbûyin = Paylı oluş ; Hisseli bulunma , Taksimli oluş *** Par pari = Pay pay ; Taksim taksim *** Parsel = Parsel *** Paramı = Payım , Hissem *** Parate = Payın , Hissen *** Pavekırın = Taksim etmek , Bölüştürmek vs 50 ) Kurdi = Parti ............... Diğer dünya dillerinde = Parti , yani hisseli veya ortaklaşa oluşum
51 ) Kurdi = Qomite / Komite .................... Avrupa veya latin dillerinde Komite , Komisyon ............... Rusca = Kolhoz............ Türkçe = Komite
52 ) Kurdi = Kom ................ Türkçe = Öbek , Gurup kürtçedeki kom sözcüğü ile çok sözcük üretilmiş komisyon , komite , hatta kominizm bile Kürtçe = Komiti = Topluca veya beraberce karşılığdaki kominizm veya kolhoz ve benzerleri türetilmiş çağrışımı var .53 ) Kurdi = Komitiyat .................... Rusca = Kominizm ....................... Türkce = Kominizm yani birliktelik 54 ) Kurdi = Sılamet ............................ Latincede = Salvia yani sağlık anlamında adaçayı bitkisine takılan isim............. Türkçe = Sağlık , Sıhhat , Sıhhī
55 ) Kurdi = Hol hol ...................................... Bavyera veya Tirollerde özellikle kayak yarışlarında söylenen Hol hol veya atılan tezārühatlı söz .......... Türkçe = Peh peh , Poh poh
56 ) Kurdi = Lepık ........................................ İsviçre dyaliktlerideki diğer lehçelerde veya Almancada = Lappen ............. Türkçe = Eldiven denilsede Lepık herhangi bir bez veya çaput ile sıcak bir şeyi tutmaya yarayan palaspareyede Kürtçedeki ismi Lepık. olarak adlandırılır .
57 ) Kurdi = Ë .........................İsviçrede türlü diyalektlerde ve Almancada E ..................Türkçede = E , Haydi , Artık gibi manālarla buyrun anlamında Örnekler ; E gutte = İsviçreliler bu telaffuzla afiyet olsun yani buyrun yeyin için afiyet olsun derler , Türkçede ise E yetti artık , E be yeter gibi ağızlrda olduğu gibi Kürtçedreki Ë aynen kullanılır
58 ) Kurdi = Hade / Hayde ...........................Balkanlardan İspanyaya kadar olan halklarda ortak olarak benzer durumda = Hade / Hayde
59 ) Kurdi = Bav..................Türkçe = Baba .............. Almanca = Vater / Papst................... Vatikan / Latince = Papa ......... Balkan halklarından bazıları = Babû ................ İsviçre = Papi60 ) Kurdi = Hesın ................ Almanca = Eisen .................Türkçe = Demir
61 ) Kurdi = Ya (erë) ..................Almanca = Ja ............................ Türkçe = Evet , Ya
62 ) Kurdi = Qure ..............................Almanca = Kür / Wiilkür .................. Türkçe = İhtiyari hareket eden , Keyfi tutum , Hodbehot , Böbürgenlik 63 ) Kurdi = Peni ........... Türkçesi Taban , Ayak tabanı ................................ Germen dil Ailesi veya Almanca = Panik ...................... Türkçe = Panik , Korkutup telaşa düşürmek , Taban kaldırtmak , Koşuşturmak , Topuklamak 63 ) Kurdi = Sofi .............................. Yunanca = Sofi ...................................... Türkçe = Sofu
64 ) Kurdi = Sofihiyat ...................Yunanca ve Diğer Avrupa dilerinde = Sofizm
65 ) Kurdi = Bar .................... Dünya dilleri = Bar , İçkili danslı eğlence yeri , Diskotek .................................... Türkçe = 1 Bar , Folklör evi , Yöre halaylarını yaşatılan yer 2 Yük , Bagaj
66 ) Kurdi = Terane ........................ Yunanca = Tragedya , Eposların bir varsiyonu
67 ) Kurdi = Malandın .......................Almanca = Malen ................................. Türkçe = Süpürge , fırca vs ile badana , boya , yağ gibi bir şeyleri istenilen düzene aktarmak 1 Süpürmek , Süpürmek ile düzenleştirmek 2 Ev içini derlemek ve toparlamak , Ev içine düzen vermek , Devşirmek 3 Çeki düzen vermek 4 Evirmek
68 ) Kurdi = Badan................................. Almanca = Bogen / Beuge ..................................... Türkçe = Bükmek , Bükükleştirmek , Eğrileştirmek , Kavisleştirmek (grm) İnsiraf , Tasrif69 ) Kurdi = Komser ( Mir) ..................... Dünya dilleri Komiser .................. Türkçe = Komiser , Gurup başı veya gurup başkanı , bir gurubun āmiri sevk ve idare edicisi
70 ) Kurdi = Komseriyat (Mirti) ..................... Almanca = Kommisseriat .............. Türkçe = Komiserlik , Komiserlik işleri , Kürtçede yat eki Almancada iat gibi oluşu dikkat çekici olsa gerek
71 ) Kurdi = Zehf / Zef ………… Almanca = Sehr ……………… Türkçe = Pek , Çok , Ziyade , Fazla 72 ) Kurdi = Behr / Ber ..............Almanca = Meer ..............Türkçe = Deniz , Almacadaki Meer sözcüğü ile , Kürtçedeki Behr /Ber sözcüğü , Türkçedeki geniş , genişce çağrışımlar içindedir .
Kürtçedeki Behr sözcüğü genişce , kapsamlı anlamlarındadır , kürtçenin diğer lehçelerinde Behr değilde Ber denildiğide vardır .
73 ) Kurdi = Sıtar / Sıtarbûn / Sıtari ......... Almanca = Sitzen / Setzen .............. Türkçe = 1 Oturmak , Oturuşla şık almak , İyice sığınıp yerleşmek 2 (zoo)Tünemek , Konmak 3 İstikrar , Metanet gibi hāl ve durumlarında kürtçedeki Sıtar fiilli veya fiilsiz kullanılınca yukardaki 1,2,3 şekilleri dile gelir .
Almancadaki Sicher sözcüğüde belli oranda benzer mānaların çağrışımı içindedir .
74 ) Kurdi = Mesbûyi / Mıstbûyi .................. İbranca = Maşiah ................ Latin dili halklarında = Mesih .........Türkçe = hz İsa as diğer bir ismidir , Mesh edilmiş
75 ) Kurdi / Zerduş = Hanf (Yeni kürtçede Kırkırk ) ................ Almanca = Hanf ................. Türkçe = Kenevir , Kendir ( Zerdüşt dininde şaraba karıştırılıp içilen hanf , onu içen bayılır vede cennete gider )
76 ) Kurdi = ıst / ist , Kürtçede sıfat son ekleri , tıpkı ...van veya ...kar / ...ker . gibilerinde sıfat sonlarında son ek olarak kullanılır *** Zanıst = Bilge , Ālim , Mahir , Erbap , Bilgi sahibi kişi ............... Almanca = ist *** Heute ist mittwoch = Bu gün çarşambadır *** Du bist wo = Sen neredesin gibi sözcük takılarında geçer .
77 ) Kurdi = Derbeder ................... Almanca = Darben ...............Türkçe = Sıkıntılı olmak , Derbeder , Müzayaka ile geçinmek , Fakrüzaruret içinde olmak
78 ) Kurdi = Jınıyat ....................Latin dil ailesinde = Jinokoloji ................. Türkçe = Tıbbın kadın doğumu ile ilgili bilim dalı
79 ) Kurdi = Xenne .............................Almanca = Henna .......................... Türkçe = Kına
80 ) Kurdi = Kurt / Kın .....................Almanca = Kurz ..................................Türkçe = Kısa
81 ) Kurdi = Fel .......................Almanca = Fehler .................................Türkçe = Hata , Kusur
82 ) Kurdi = Quwed ...................Almanca = Kraft ............................. Türkçe = Kuvvet
83 ) Kurdi = Tu ...................... Almanca = Du ................................... Türkçe = Sen
84 ) Kurdi = Fel..............................Almanca = Fehler.................................Türkçe = Kusur , Hata , Numara etmek
85 ) Kurdi = Kıx ................................İsviçre lehcelerinde ve Almancada Kıh .................................. Türkçede çocuk dilinde Kıx yani kesmek meyva vs kesmek
86 ) Kurdi = Stêrk....................................................Almanca ve İsviçre lehcelerinde Stern ..................... Türkcede Yıldız
87 ) Kurdi = Tor ....................................................Almanca Tor ............................................Türkçe = File
88) Kurdi = Nav ..................................................Almanca = Name .........................................Türkçe = İsim , Ad
89 ) Kurdi = Şerm ..............................................Almanca = Schade ................................................ Türkçe = Ayıp
Allah kısmet ederse Devamedilecek , daha pek çok yukarıdaki örnekler gibi olanlar var kanısındayın . Sevgiyle kalın , esenlikler dilerim
Nebi Güler