LEKSİKOLOJİK

KÜLTÜRLER  KÖPRÜSÜNE

Hoşgeldiniz !..

KÜRT LİSANI  İLE  MÜŞERREF  OLAN , BAZI DÜNYA   MİLLETLERİNDE BULUNAN  KÜRTÇELER !..
Afkanistan ve o bölge Halkları dillerini buraya kayıt etmedim , çünkü Allaha sıgınarak diğebilirimki Afkan dili ve o dil ailesinden olan diller ile kürtçe yüzde ellilere varan bir aynılık , tıpkılık , ortak kullanılan sözcüklerin çokluğu hesaba alınırsa , bu sayfa çok uzayabilir ki benimde çalışmamı ağırlaştırır , yani üzerinde durmadım .
Kısacası Ben çok tartışılan , Avrupa dilleri veya Latin dilleri ile kürtçenin  nerde , nasıl , ne biçim bir benzerlikleri vardır , el verdiğince çalışmalarım esnasında tespit edebildiğim kadarını , bu sayfada tutup , dil konusunda duyarlı olan çevrelere ışık sacmak istedim ,

Bu  Lesikolojik  çalışma yaklaşımında  isimler telaffuz edildiği Halkların yazılış biçimi ile yazılmıyaçak , prensip dışınada çıkılıp , bu günkü Anadolu veya Kürt dünyasındaki gibi telaffuz edilişi gibide yazılaçak , çünkü  bu sayfa sözlük anlayışı ile değil , telaffuzda  Türk ve Kürt dünyasındaki gibide yazılırsa o zaman istenilen kavrayış sağlanmış olur .
Çünkü Kürtçeden  alınan örneğin  DU = İki  doğrudan başka dillerde rakam alanında iki olarak  kullanılma yanında  , Sanaatta veya Edebiyatın diğer kollarında iki ile ilgili başka temada isim olarak kullanıldığı da olabiliyor . 
Ayrıca Ben Fars ve diğer komşu halkların dillerine değinmedin çünkü çok uzun ve yorucu bir iş olduğu için artık  siz kendi yaklaşımınızla onları ele alın !..



1 ) Kurdi = DU  ............  Almanca veya diğer batı lisanı  =  Doppel  ........... Türkçe = İki  veya çiftle ilgili      ............. Yunanca = Diyo, (rel) Diyofizit .........Sanaatta =  Duet , Duetto........... İngilizce  Dabulyo ,  Tu (Two) .......Diğerleri = Duble  veya  Düello

2 )  Kurdi = Fırin..........Almanca = Fıligen  ( filiegen)   Türkçe = Uçmak

3  )  Kurdi = Çar,-dax ..........Almanca veya germen ailesi = Dach .......  Türtçe = Çardak , ev çatısı

4 ) Kurdi = Nû ......... Almanca = Noye ( neu).................... Türtçe = Yeni

5 ) Kurdi = Ha , Haki ........ Almanca = Hast ....... Türkçe = Şöyle , Böyle , yani bu şu manāya gelir ; Hareketteki vaziyetin  çabuk  veya  yavaş  bir biçiminide kast etmektir .

6 ) Kurdi = Hebûn ........Almanca = Haben.......... Türkçe = Olma , Olmak , Haiz veya malik olma ile ilgilidir .

7 ) Kurdi = Îma ........... Almanca = İmmer.......... Türkce = Daima , Hep , Sürekli

8 ) Kurdi = Vırni.......... Almanca = wurm ............Türçe = Yavrucuk , Yavrucak , Her türü canının yavrusu alamında

9 ) Kurdi = Xelazbûyin / Xelazbûn................. Yunanca = Xelasmenos / Xelazmenos ................ Türkçe= Bitmek , Tükenmek, Tükeniş (mz) Mafolmak 

10 ) Kurdi = Na ................ Almanca = Nein...................... İngilizce = No

11 )  Kurdi = Pënc................Yunanca = Penda.............. Polanya veya Balkanlarda = Penc , Penda ................ Tükrçede = Beş , Beş rakamı

12 = Kurdi =Pëncsıd / Pëncsed............. Polen dili = Pencsed...................... Türkçe = Beşyüz , Beşyüz sayısı

13 = Kurdi = Sed..................Polen dili = Sed............................. Türkçe = Yüz , Yüz sayısı

14 ) Kurdi = Şeş ....................Polen dili  = Şeş.................................Türkçe = Altı , Altı rakamı

15 ) Kurdi = Şesıd / Şeşsed = .............. Polen dili = Şeşsed .......................Türkçe = Altı yüz , Altı yüz sayısı

16 ) Kurdi = Şerme  ............................. Austurya almancası = Şeme ...........Almanca = Şande ( Scham  /Schämen / Schande /Schmählich).........Türkçe = Ayıp , Utanılacak şey

17 ) Kurdi = Erd .....................................Almanca = Erde ............................... Türkçe = Toprak , Yer , Zemin , Yer küre

18 ) Kurdi = Përa ............................. Yunanca = Pera.............................Türkçe = İle , Birliğinde

19 ) Kurdi = Përapëra...........................Yunanca = Perapera ....................Türkçe = Yanyana ,veya paralellik anlanlarıda

20 ) Kurdi = Neh ................................Almanca = Neun...........................İngilizce = Nine ..................Türçe = Dokuz , Dokuz sayısı

21 ) Kurdi = Kartol ..............................Almanca = Kartoffel...................Türkçe = Patates 

22 ) Kurdi = Laq / Laqbûyin / Laqbûn / Laqiyat  .................... Latin ailesi ve Yunanca vede Türkçe = Laik / Laikolma, laik oluş / Laikimz , Demokrasi 

23 ) Kurdi = Kurt ............................ Almanca = Kurz ........................ Tükçe = Kısa , Güdük  , Kısaca , Sözün kısası

24 ) Kurdi = Tehr / Term ...................Almancca = Term ............. Tükçe = Had ,Terim

25 ) Kurdi = Qurs =...............Almanca = Kurs / Kursus .............Türkçe = Kurs , Öğrenimde olan bir konu

26 ) Kurdi = Sterk ................. Almanca = Stern ..............Türçe = Yıldız

26 ) Kurdi = Dırej .................. Batı kuzey Avrupalı bazı dilerde = Dırej .................Türkçe = Uzun , Uzun insan , Boylu

27 ) Kurdi = Nema ................ Sırp veya Balkanlı halklarda = Nema ..........Türkçe = Kalmadı , Yok , Bitti , Tükendi

28 ) Kurdi = Deh .............. Yunanca = Deka .................... Türkçe = On , On sayısı

29 ) Kurdi = Kurtçede sayı saymada on sayısından sora hep  on sayısına eklenecekler önce söylenir örnek ; Yanzde . Danzde , Sëzde , Çarde , Panzde , Şanzde , Hevde , Hejde , Nozde  bu bicimle on sayısı DEH ilk sayı sayınında  H terk edilir yanlız  DE vardır ve Şeş , Pënc gibi on sayısına eklenenlerdede denişik büzgün hal göz önündedir .
Bu kural bazı Avrupa dillerinde geçerli bir kuraldır. 

30 ) = Kurdi = Ë mın / Ë me............Yunanca = E mena / E mis............Türkçe = Benimki , Bizimki , Bizler

31 ) Kurdi = Ne ................... Sıpca ve diğer balkan halkları = Ne /Në .............. Türkçe = Değir  , Hayır , Yok

32 ) Kurdi =  Nızanım ................. Sırpca ve balkan şivereinde = Nëznam................Türkçe = Bilmiyorum . Anlamıyorum

33 ) Kurdi = Nema tıştek ................... Sırpca = Nëmanişta ............. Türkçe = Kalmadı bir şey , Hiç sebepsiz , Hiç bir şey  

34 ) Kurdi = Eşira kurd ................. Macar veya çek halkında bir aşiret adı = Kürt aşireti

35 ) Kurdi = Gıli ..................... Yunanca = Gılos / Gılosa ............... Türkçe = Lafız , Söz , Laf

36 ) Kurdi = Xezal , Bayan ismide olarak kullanılır ...............Almanca = Gazelle............ Türkçe = gazal , Ahu , ceylam

37 ) Kurdi = Bend ..............Almanca = Band ...Austurya Almanvcası = Bandıl ............. Türkçe = Band , Şerit , Kuşak , Kurdale  vs

38 ) Kurdi = Dıran.............. Almanca = Dental ............ Türkçe = Diş ile ilgili , Dişlere āit

39 ) Kurdi = Nav......................Almanca = Nmae .........Türkçe = İsim , Ad

40 ) Kurdi =  Tu ................ Almanca = Du ............... Türkçe = Sen  , Kişi

41) Kurdi 2 = Nû / New...........................İngilizce = New.......................Türkçe = Yeni

42 ) Kurdi = Şe / Şemsi................................. Almanca = Şirm / Schrim ...............Türkçe = Şemşiye , Güneş veya yağıcı birşeyler için koruyucu eşya , Gölge varen

43 ) Kurdi = Xelas / Xelaz .............. Yunanca =  Xalas .......Tükçe = 1 Yunanistanın eski adı Halas veya Helen son şekli 2 Kurtuluş , Zafer veya utku ile ilgili

44 ) Kurdi = Tarıf / Terif .................. İsviçre  lehçeleri  Tarif . Badrol .......... Türkçe = Tarif , İzah

45 ) Kurdi = Tek ............................ Almanca  = Decke , Kuvertür ..............Türkçe =  Örtü , Örtü işine yarıyan şey

46 ) Kurdi = Bûse ............... Almanca =  Busserl / Kuss ...................... Türkçe = Öpücük , Būse , Puse

47 ) Kurdi  = Monat ............... Almanca Moment  ( felsefede birçok anlamlarda fakat hepside  anlık çok kısa anda olabilen zorlukla varlığı görülebülen daha sonra Atomlarla ilgili olarak kullanılan bir sözcüktür)  Osmanlıca , Evhat ........ İngilizce = Monade ............ Türkçe =  Lahza , Kısa an , Az bir zaman süresi

48 ) Kurdi = Monatvani .......................... Almanca = Monadismus ................... Osmanlıca = Evhadiye ................ Türkçeleşen durum  = Monatcılık

49 ) Kurdi = Par ................. Diğer dünya dillerinde Hisse , Pay , Taksim ile oluşan örneğin Parti gibi Parsel gibi sözcüklerin çıkış kökü en çok Yunancada kullanılır veya diğer latin ailelerinde *** Parkırın = Taksimlemek , Pay pay etmek , Bölüştürmek ***** Parbûyin = Paylı oluş ; Hisseli bulunma , Taksimli oluş *** Par pari = Pay pay ; Taksim  taksim *** Parsel = Parsel *** Paramı = Payım , Hissem *** Parate = Payın , Hissen *** Pavekırın = Taksim etmek , Bölüştürmek  vs
50 ) Kurdi = Parti ............... Diğer dünya dillerinde = Parti , yani hisseli veya ortaklaşa oluşum

51 )  Kurdi = Qomite / Komite .................... Avrupa veya latin dillerinde Komite , Komisyon ............... Rusca = Kolhoz............ Türkçe = Komite

52 ) Kurdi = Kom ................  Türkçe = Öbek , Gurup  kürtçedeki  kom sözcüğü ile çok sözcük üretilmiş  komisyon , komite , hatta kominizm bile Kürtçe = Komiti =  Topluca veya beraberce karşılığdaki kominizm veya kolhoz ve benzerleri türetilmiş çağrışımı var .
53 ) Kurdi = Komitiyat .................... Rusca = Kominizm ....................... Türkce = Kominizm yani birliktelik 54 ) Kurdi = Sılamet ............................ Latincede = Salvia yani sağlık anlamında adaçayı bitkisine takılan isim............. Türkçe = Sağlık , Sıhhat , Sıhhī

55 ) Kurdi = Hol hol ...................................... Bavyera veya Tirollerde özellikle kayak yarışlarında söylenen Hol hol veya atılan tezārühatlı söz .......... Türkçe = Peh peh , Poh poh

56 ) Kurdi = Lepık ........................................ İsviçre dyaliktlerideki diğer lehçelerde veya Almancada  = Lappen ............. Türkçe = Eldiven denilsede Lepık herhangi bir bez veya çaput ile sıcak bir şeyi tutmaya yarayan palaspareyede Kürtçedeki ismi Lepık. olarak adlandırılır .

57 ) Kurdi = Ë .........................İsviçrede türlü diyalektlerde ve Almancada  E ..................Türkçede = E , Haydi ,  Artık  gibi manālarla buyrun anlamında Örnekler ; E gutte = İsviçreliler bu telaffuzla  afiyet olsun yani buyrun yeyin için afiyet olsun derler , Türkçede ise  E yetti artık  , E be yeter gibi ağızlrda olduğu gibi Kürtçedreki Ë aynen kullanılır

58 ) Kurdi = Hade / Hayde ...........................Balkanlardan İspanyaya kadar olan halklarda ortak olarak benzer durumda = Hade / Hayde

59 ) Kurdi = Bav..................Türkçe = Baba .............. Almanca = Vater / Papst................... Vatikan / Latince = Papa ......... Balkan halklarından bazıları = Babû ................ İsviçre = Papi
60 ) Kurdi = Hesın  ................ Almanca  = Eisen .................Türkçe = Demir

61 ) Kurdi  = Ya (erë) ..................Almanca = Ja ............................ Türkçe = Evet , Ya

62 ) Kurdi = Qure ..............................Almanca = Kür / Wiilkür .................. Türkçe = İhtiyari hareket eden  , Keyfi tutum , Hodbehot , Böbürgenlik
63 ) Kurdi =  Peni ........... Türkçesi  Taban , Ayak tabanı  ................................ Germen  dil Ailesi veya Almanca = Panik ...................... Türkçe = Panik , Korkutup telaşa düşürmek , Taban kaldırtmak , Koşuşturmak , Topuklamak 63 ) Kurdi = Sofi .............................. Yunanca = Sofi ...................................... Türkçe = Sofu

64 )  Kurdi = Sofihiyat ...................Yunanca ve Diğer Avrupa dilerinde  = Sofizm

65 ) Kurdi = Bar .................... Dünya dilleri = Bar , İçkili danslı eğlence yeri , Diskotek .................................... Türkçe  =  1 Bar , Folklör evi , Yöre halaylarını yaşatılan yer 2 Yük , Bagaj

66 ) Kurdi  = Terane  ........................ Yunanca = Tragedya , Eposların bir varsiyonu

67 )  Kurdi = Malandın .......................Almanca = Malen  ................................. Türkçe =  Süpürge , fırca vs ile badana , boya , yağ gibi bir şeyleri istenilen düzene aktarmak 1 Süpürmek , Süpürmek ile düzenleştirmek  2 Ev içini  derlemek ve toparlamak , Ev içine düzen vermek , Devşirmek 3 Çeki düzen vermek 4 Evirmek

68 ) Kurdi = Badan................................. Almanca = Bogen / Beuge ..................................... Türkçe =  Bükmek , Bükükleştirmek , Eğrileştirmek , Kavisleştirmek (grm) İnsiraf  , Tasrif
69 ) Kurdi = Komser ( Mir) ..................... Dünya dilleri Komiser .................. Türkçe = Komiser , Gurup başı veya gurup başkanı , bir gurubun āmiri  sevk ve idare edicisi

70 ) Kurdi = Komseriyat (Mirti) ..................... Almanca = Kommisseriat .............. Türkçe = Komiserlik , Komiserlik işleri , Kürtçede yat eki Almancada  iat gibi oluşu dikkat çekici olsa gerek

71 ) Kurdi = Zehf / Zef ………… Almanca = Sehr ……………… Türkçe = Pek , Çok , Ziyade , Fazla 72 ) Kurdi = Behr / Ber ..............Almanca = Meer ..............Türkçe = Deniz  , Almacadaki  Meer sözcüğü ile , Kürtçedeki  Behr /Ber  sözcüğü , Türkçedeki geniş , genişce çağrışımlar içindedir .
Kürtçedeki Behr  sözcüğü genişce , kapsamlı anlamlarındadır , kürtçenin diğer lehçelerinde Behr değilde Ber denildiğide vardır .


73 ) Kurdi = Sıtar / Sıtarbûn  / Sıtari  ......... Almanca = Sitzen / Setzen .............. Türkçe = 1 Oturmak , Oturuşla şık almak , İyice sığınıp yerleşmek 2 (zoo)Tünemek ,  Konmak 3 İstikrar , Metanet gibi hāl ve durumlarında kürtçedeki Sıtar fiilli veya fiilsiz  kullanılınca yukardaki  1,2,3 şekilleri dile gelir .
Almancadaki Sicher sözcüğüde belli oranda benzer mānaların çağrışımı içindedir .


74 ) Kurdi = Mesbûyi / Mıstbûyi  .................. İbranca = Maşiah  ................ Latin dili halklarında = Mesih .........Türkçe = hz İsa as diğer bir ismidir , Mesh edilmiş

75 )  Kurdi / Zerduş = Hanf (Yeni kürtçede Kırkırk )  ................ Almanca = Hanf ................. Türkçe  = Kenevir , Kendir ( Zerdüşt dininde şaraba karıştırılıp içilen hanf  , onu içen bayılır vede cennete gider )

76 ) Kurdi = ıst / ist , Kürtçede sıfat son ekleri , tıpkı ...van veya ...kar / ...ker . gibilerinde sıfat sonlarında son ek olarak kullanılır *** Zanıst = Bilge , Ālim , Mahir , Erbap , Bilgi sahibi kişi ............... Almanca = ist *** Heute ist mittwoch = Bu gün çarşambadır *** Du bist wo = Sen neredesin  gibi  sözcük takılarında geçer .

77 ) Kurdi = Derbeder ................... Almanca = Darben ...............Türkçe = Sıkıntılı olmak , Derbeder , Müzayaka ile geçinmek , Fakrüzaruret içinde olmak

78 ) Kurdi = Jınıyat ....................Latin dil ailesinde = Jinokoloji ................. Türkçe = Tıbbın kadın doğumu ile ilgili bilim dalı


79 ) Kurdi = Xenne .............................Almanca = Henna .......................... Türkçe = Kına

80 ) Kurdi = Kurt / Kın .....................Almanca = Kurz ..................................Türkçe = Kısa


81 ) Kurdi = Fel .......................Almanca = Fehler .................................Türkçe = Hata , Kusur

 

82 ) Kurdi = Quwed ...................Almanca = Kraft  ............................. Türkçe = Kuvvet

 

83 ) Kurdi = Tu ...................... Almanca = Du ................................... Türkçe = Sen

 

84 ) Kurdi = Fel..............................Almanca  = Fehler.................................Türkçe = Kusur , Hata , Numara  etmek

85 )  Kurdi = Kıx  ................................İsviçre lehcelerinde ve Almancada Kıh ..................................  Türkçede çocuk dilinde Kıx yani kesmek meyva vs kesmek 

86 ) Kurdi = Stêrk....................................................Almanca ve İsviçre lehcelerinde Stern ..................... Türkcede Yıldız

87 ) Kurdi = Tor ....................................................Almanca  Tor ............................................Türkçe = File

88) Kurdi = Nav ..................................................Almanca = Name .........................................Türkçe = İsim , Ad

89 ) Kurdi = Şerm ..............................................Almanca = Schade ................................................ Türkçe = Ayıp

 

 

 






Allah kısmet ederse  Devamedilecek , daha pek çok yukarıdaki örnekler gibi olanlar var kanısındayın . Sevgiyle kalın , esenlikler dilerim  
Nebi Güler