FERHENG www.elat.ch

TERMİNOLOGİE = TERMİNOLOJİ = TEHRİYAT / TERMİYAT

LATİN ce ve ALMAn ca TÜRKçe yakın anlamlar Nëzikbûyina  mene KURDİ

TERMİNOLOGİE = TERMİNOLOJİ = TEHRİYAT / TERMİYAT
****************        *************       ************************

A / Auch = 1 da ‚ de ‚ dahi ‚daha ‚ keza 2 Bile ‚ Hatta ( Ezji = Eben Falls )

Abl / Ablativ m . = Grm . - Den hali ; Mefulûnanh ‚ Mefulûnmich . ( Mefûl = 1 Failin eseri ‚ yapılan iş 2 Grm failin fiilinin teysir ettiği şey ) [ rz Lëker ]

Abw / Abwehr formel = 1 Mudafa ‚ mukavemet ‚ savunma 2 mil . savunma 3 Spr . Defans (( Mıqawemet , Berxwedan i Berxwedayin , [ wş ] Parastın

A Abus / abusiv ms = (( Qelat )) = Missbräuchlich ‚ missbräuch (( Qelat kırın / dest dırej’î = Sû i istimal etmek ))

Adj / Adjektif n = Grm sıfat (( Rengdër *** Rengdër’ë cure *** Rûçık (rz) Çeşitli sıfat’lar

Adv / Adverb = Zarf ‚ Belirteç ( ursprünglich ) (( Hoker , Rengpişe ))

Agr / Landwirtschaft = Ziraat ‚ Tarım ‚ Çiftçilik ((Çotkar’î ‚ Reçber’î )) *** Çand’ä reçber’î = Tarım kültürü

.

Akk / Akkusativ = Grm . 1 Hali mefûnbih 2 / Aküzatif (( [ rz ] Deng eqsandın , Deng
vedan ))

Alf / alf = Alafranga , Europäisch Alafranga (( Romvani 1 ))

.

Allg / allgemein = Umumi ‚ Genel ‚Kamu 2 gayri ‚ Muayyen 2 kesin olmayan ‚ Müphem ‚ Kûlli ‚ Tümel (( Gı / Gışt ‚ Hevi ‚ Gelenperi )) *** Bé éyan’î = Belirsiz ‚Belirsizlik ‚ Müphem hal *** Gışt / Gı = Tüm ‚tüme ‚ Hepsi ‚ (( Gışt’î 1 Umum 2 Tümel )) Gelenper / Mıllet’î = Kamu

Alp / Alphabet = Grm . Alfabe ‚ elifbe (( Elifbe / Tipnıvis )) Alfabe ‚ yazım senbol’leri

Alt / alt = Alaturka Türkisch , Orient (( Romvani 2 , Şerqvani ))

an . / Antik = Antik (( Kevnar ’ë ))

.

An / Anotonie = Teşrih ‚ Yapı bilimi ‚ (( Şemaliyat ,Çébûn zan’î ))

Anm / Anmerkung = Not ‚ Haşiye ‚ Dip not (( Haşiye = Haşiye Dip not = Qılal’î 1 ))

Ant / Antonym = Eqsnav , Tevhevayi = Karışık ‚Eqs = Zıt ‚ Mene tevhevdayi = Karışk anlamlı ( Zıddı mûradif ‚ Mûteradif 'in zıddı ) Not : Mûterädif / Mûradif 1 Birbirine olan 2 [Grm] . Nıvisan ferqe le gotın mene hevdayi =Yazılışı ayrı fakat Māsası aynı olan kelime , Diğer bir kelime’yle mānası eş olan ( Rébend , Heval bend ‚ Refik veya Yoldaş gibi ) Mûradif için örnek bir yazılış ; Dılopkırın = Damlama veya Damlamak Dınıqutandın = Damıtlama , Damlatmak . Görüldüğü gibi yazılış ayrı fakat mana aynı ; Bunun sebebi bence Kürt edebiyatın’da doğal olan ile İnsan eliyle olan’ın ve hayvan’ın yapa geldiği şeylere isimler takılınca Dınıqutandın İnsan eli ile olduğu için Damıtlama , Damlatmak ; İmbiklemek diye Dılopkırın ’ den farklı yazılır fakat eş anlanlıdır << bkz syn / Synonym >>

Antr / Antrapo Grm İnsana āit deyimler Merıvahi , Mene merıvi

Arch / Bau kunst f = Mimari ‚ Mimarlık [ n ] (( Qb / Qesır bend’î )) = Mimarlık *** Qesırbend = Mimar

bergl / Abergläubisch = 1 Hurafe’vi 2 Batıl itikat ,Hurafeye inanan , Hurafeperest Haşiyet Korku ve dehşet (( Xûrafe , xûrafeti , xûrafe perest , xof dayi ))

Äsh / Äshetik f = Estetki = Bedîyat , Güzel sanaat’lar (( [ n ] Bedewiyat ))

Astr / Astronomie f = Gökbilim , astronomi (( Stërk nasi ,Stërk zan ))

Bed / Bedeutung = Mana , anlam , meal , mazmun , medlūl ,mefhum , (( Mene , Fehm ,şık hıldayi , Delalet ,Mefhum , medlûl ))

Beh / Behördensprache f = Kitabet’i resmiye ; resmi dil (( Zıman’ä Fermi ))

Bes / Besonders = Hususiye ,bilhasa ,özel’likle , ayrıça ; herşeyden evvel , (( Taybet ‚î , Ëwul , Evvelin ))

Bot / Botanisch = ( Botanik ) Nebat bilim , Bitki bilim  (( Nebat zan’î ))

Eth / = Etik , Ahlak , töre bilim , ahlak bilim (( Exlak Zani , Abur’î , Aburi zani ))

Euph / Euphemismus = Örtmeçe , Edebikemal , Dolamlama (( Xınımandın , Perpût kırın , Dev’gerin’î ))

f / Femininum = n Grm . müennes , dişil , ((Më’ti , Më nav ))

Far / Farmakoloji = Famakoloji , Derman ilmi (( Dermaniyat , Derman nas’î ))

Fig / Figürlich = 1 Tasvir ,Temsili 2 Mecaz’i , imaj ((Teswir , Perpût’î ))

Fi / Filolojik ,Lengüistik = Dil bilimsel , Kelām ilmi (( Zıman zan’î , Zımanzaniyat ))

Fin / Finanzwesen = Maliyecilik (( Mali , Malikar’î , Malivani , Aborivan’î / Sıtar’ti ))

Form / Formelhaft = Formil şeklinde (( Tehr ; Şık şık’î , Tehrvan’î ))

Forts / Fortsetzung f = Devam ,ma-ba’t, arkası, gerisi (( Ser’mayi / Dûmay’i ))

Füg / Fügung f = Taktiri ilahi ‚alın yazısı ‚ Kader (( Mıqedér ‚ Qeder ))

Gebr / Gebräuchlich = Müstamel ‚mutat ‚menus ‚ (( Mıstamel ‚ Adi ‚ Kevnar ))

Gln / Gelegentlich = Arasıra ‚bazen ‚ kimi vakit ‚ kimikez ((Carcar ‚ carna ‚ Geh geh ))

Geogr / Geographie f = Coğrafta ‚Doğal oluşum ‚ (( Erd nıgari ‚ Coğrafya ))

Geol / geologie f = Jeoloji , yerbilim ((Erdnasi ))

Geom / Geometrie m = Geometri (( Hendese ,Endaze Geometri ))

Gr / Grammatik f = Dil bilimi (( Rë zıman , Zıman zan’ î ))

H / Handıl m = Ticaret , Tecim , Satıcılık , Aksata , Pazar’lık  (( Kır û fırotın , Bazarti , [ n ] Bazırgan’ î ))

Hist / Historisch = Tarih’i Tarih’sel (( [ n ] Dirok’î , Tarix’î ))

Höfl / Höflichkeit f = Nezaket , Edep , Terbiye (( Nazaket , Edavi , Terbiye ))

Hum / Humoristisch = mizah’i ((Texlid’î ))

Hv / hilfsverb n = Grm yardıcı fiil (( [ rz ] Lëker’ë Yalikar ))

Hyp / Hypothetisch Faraza (( FZ / fz Ferz’î , Ferzen , Hesıbandın )) Mecaz

İdiom / İdiomotorisch = Düşündevimsel , Fikri hareket (( Xemdar’î / Fıkır’va çûyin ))

Imp / Imperativ m = Grm Emir kipi (( [ rz ] Rewaze ferman’î ))

Impe / Imperfekt = Grm Hikāyei hal ; Hikāye bileşik zaman (( Hiqyat’î ))

Inf / Infinitiv m = Grm Mastar (( [ rz ] Rader ))

Int / Interjektion = Grm Nidā edatı ; Harfi nidā ; Ünlem (( Bang ))

İnterr / İnterrogativ = Gmr Soru belirteci , Soru ilgeci , Soru adılı , Soru sıfatı Not : Bu hal ile Zamir , Zarf , İlgec , Belirtec , Adıl gibi durumlar cümle kurgularında kendini belli eden ve ettiren bir Terimdir . Daçek , Pronav , Hoker Nota va bıwëj’a Mene tevhevdayi Bıwëjeke .

İntr / İntransitiv = Gmr Gayri müteaddi , Lāzım Pëwist , Bë Mıteaddi

İron / İronisch = Alay’lı , İstihza , Alay etmek (( Qelf , Tırane , Tınaz kırın ))

Jh / Jahrhudert n = Asır , Yüzyıl (( Sedsal ,Qırne ))

Jour / Journalismus = Gazetecilik (( Rojname van’î ))

Jur / Juriprudenz f = Hükük ilmi ,ilmî içtihat (( Hıquq zan’î , [ oli ] fıqıh ))

Konj / konjunktion f = Rabıta , rabıt edat’ı , baağlaç (( [ rz ] Gırëdank ))

Kri / kri / Kriminalite = Kriminalite , Suç sebebiyetleri ile suça dair deyim (( Kriminalite, Waynbazi , Bayisvani ))

Krim / krim = Kriminolji Kriminolji , Sosyal veya Kültürelde suç sebepleri veya fail ile fiil ilişiklerini veya ilişkilerini inçeleyen bilim dalı  (( Bayisiyat / Bahisiyat ))

Lau / Lautmalerei f = Onomatope , Yansıma (( Eqsandın ,Eqsani ))

Ling / Sprach wissenschaft , Semantik ( bkz : Filoloji ) (( Menehiyat ))

Lit ) lit = Literarisch Edb / edb = Edebiyat (( Edw / edw = Edewiyat ))

Log / Logik f = Mantık , lojik (( Hış , Seri , yat ))

M / Mit = Beraber İle , Birlikte (( Pëva , Hevra , leva , Lıva ))

Mask / Maskulinum n = Müzekker , Eril (( Nër nav , Nënav ))

Math / Mathematik f = Matematik , Riyaziye (( Hesebdari , Hesawvan’î ))

Med / Medizin f = Tıp , Hekimlik (( Dermanvan’î , Tenduristi ))

Met / Meteorologie f = Meteoroloji i Hava bilgisi (( Hewa’zan’î ))

Mf = Märchen formel n = Masal bilim , Evsane bilimi , Söylençe öykü bilim (( [ n ] Çirok zani , Meselevani ))

Mil / Militär n = Asker , Ordu (( Leşker , Arteş ))

Min / Mineralogie f = Mineraloji ,Madencilik (( Madeniyat , Madenvan’î ))

Mod / Mode f = Moda (( Tehr , Mode ))

Mst / Meistens = Ahvalde , Ekseriyetle ,Alelekser (( Tım , Hercar , Axwali ))

Mus / Musik f = Müzik , Musiki (( Saz Mûsiq ))

Myt / Mythologie f = Mitoloji ,Esatir (( Hiqyatiyat , Destaniyat , Efsane ))

N / Neutrum n Grm = Nötür , Läzım ,Yansız (( Pevist , Bëyali ))

Obj / Objekt = Āfākî , Şey , Nesne , Süje = Tışt , Ëk Özne dışındaki şey Grm Mütemmim , Tümçel , Meful veya mefūl Yapılan iş fāilin eseri Grn Fāilin fiilinin tesir ettiği şey Berhem anji Eqsandın Geçişli fiil , Mef’lū-ü sarih: Doğrudan doğruya sarih demektir << Ben Kitabı yazdım >> derken Kitap Mef’ūl-ü sarihtir , Birşeylerin aksettirilmiş , yansıtılmış olgusunu anlarız .Bu durum birilerine net neğil ise netlik içinde olamayana her şey şeydir veya süjedir Mı çı kır = Ben ne yaptım ; Geçişsiz *** Mı tıştek kır = Ben bir şey yaptım ; geçişli bir eylendir. Bu hallerde Özne dışındaki şeyler, nesneler ve süje bir obje adı altında anlaşılmalıdır.(( Tışt , Ëk ))

Opt / Optik f = Mercek , Cam’daki görüntü (( Rojık , Fiz , Berçevk , Eqsok )) Mercek , cam veya benzer bir parlak cismin yansıtıçığını veren nesne

Orient / Orientalisch = Şaklılara has mahsus (( Şerqvani ))

Osm / Osmanisch = Osmanlı (( Osman’î ))

Päd / Pādagogik n Grm = Pedagojık , Terbiyet , (( Fërbûn’î , Terbiyat ))

Pard / parodie = Citī bir eseri gülüncleştirmek , Mizahlamak , Hezel (( Tırane , Tınaz , Qelf ))

Paro / Stich wort n = Parola Dikkat (( Mıqat , Tell’gotın , Telvan’î ))

Part / Partizip n Grm = Ortaç Sıfat fiil , fer’ fiil ORTAÇ = Varlık niteliği belirtiği için hal sıfat ; Özne ,Nesne ,Yada Tümçel olarak yan önerme kurabildiği için eylen kelime’sinde sıfatfiili adını alır . ( Tümçe’lerde ifa’desi beliren kelime’nin şekline göre Dil bilgisi ism’i verilir ) (( Navin nav ))

Perf / Perfekt n Grm = Kusursuz , mükemmel , Fevkalāde (( Bë këmasi # Bë Këmasiyat ))

Per / person = Kişi ,Şahıs , Zat , Kimse (( Kes , Şexs , Seri , Ferd ,Zat , Zewat ))

Phil / Philosophie f = Filazofi (( Felsefe ))

Pho / Phonetk f = Fonetik , Sesbilgisi , ses bilim (( Deng zan’î ))

Phot / Photographie f = Fotoğrafçılık (( Şıkılvan’î ))

Phys / Physik f = Fizik Fizik (( Bûn / Bûyin )) ( Fzik = Cisim’lerim özellik’lerini ve bu cisimlerin hareket’lerini değiştiren kanunları inceleyen bilim dalı )

Pl / Plural m Grm = Çoğul , (( Pırhejmar ))

Pol / Politik f = politika Siyaset (( Siyaset , Rëzan’î ))

Pos / Possesiv n = Grm İyelik zamiri , mülk’î Zamir , İyelik eki , Adıl’ı (( Bernav , Pronav ))

Post / post Posta iletişiminde kulanılan deyim

Pp / Postposition f = Grm Edat’ı lāhika , Son takı (( Paşndank ))

Pr / Prägnan’t Kesin , Veciz , Mucez (( Yeqin , Wecız , İcaz ))

Präd / Prädikatv n Hamlî , Yüklemli (( Barbûyi , Hemleti ))

Prd / Parodie = Edebi , Edebiyatçılşık , Edebiyat cehresi (( [ Rgd ]Bëjevan’î , Ëdewiyat , Rëzabëje’ti ))

Pron / Pronomen n = Grm Zamir , Adıl (( Bernav Pronav , Pëşnav ))

Psy / Psychologie f = Ruhiyat , Ruhbilimi (( Ruhiyat , Ruhzanıst’î ))

Px / Präfix n lin = Ön ek Lāhikai mütkaddime (( Pëşnav ,Pëş edad ))

Red / Reden sart f = 1 Deyim , Tabir , İdiyom 2 Darbı mesel , Ata sözlei (( Tabir , Mehtelok , Methelok , Gotına bere , Qevla mezına ))

Refl / Reflexion f = Yansıma , İnikās (( Eqsandın ( Fıkır anji neyk anji şûşe’va tışteki Bë eqsandın ))

Reg / Regionalismus Pol = ( Polİtik deyim ) Rejyonalizm , Mahallî Yerinden yönetim (( Rëbaziya herëm’î , Gelerivan’î ))

Rel / Religion f = Din’i Mezhep , İtikat (( Oli , Mesheb , Bawar’ti ))

Relat / relative = Nispî , İzafî , Göreli (( 1 Gor , Qas , izaf’î 2 Zëre , Zefî Pırî ))

Ret / Retorik ( Rhettorik ) f = Hitabet , söz sanaatı , Belagāt (( Belegat , Gotarvan’î Wijevan’î ))

Sb / Substantiv n = Grm İsimle ilgili İsmī Grm Terkibi izafī ; İzafet terkibi ; İsim terkibi (( Terkibki izaf ; Elekadara nav’î ;  Grm Terkiba izafete , Gor anji qas’va Laq ditın ; Mene lëkırın ; Mene fetılandın ))

Schem / Schematisch = Şematik , klişesel (( Şematik , Tehrok )) Klişe

Sg / singular m = Grm Tekil , Müfret (( Yekhejmar , Mıfred ))

Soz / Soziologie f = Sosyoloji , Toplum bilim (( Komeliyat ))

Spez / Speziell = Hususî , Mahsus (( Şexs’î , taybet’î ))

Spött / Spöttisch = Alaylı , İğneleyici , Sarakalı (( Tınazvan’î qelfkar’î , Tıranavan’î ))

Stil / Sttilistik f = Usulü inşa , Anlatı bilim (( Behsvan’î Qısevan’î Hevlekırın ))

Sx / Suffix n = Grm Sonek , Lā hika , Pesedat , yapı edatı , Ulantı , Zeyil , İlāve (( Zeyl ,Lähika , Badan , Daçekë nızm ))

Syn / Synonym ( Adj ) f = Eşanlamlı , Anlamdaş , Müradif ,Birden fazla anlamlı (( Hevmene Yekitiye nav’ä )) Not : Müterādif veya Mürādif anlamlar içeren cümle vede cümellerle iç içe belli belirsizler varsa karışık kabul edildiği için ant / Antonym iliştirdim ; Malisef ne Hukuk’ta ne Muziki’de ve diğerlerinde var olana kalem kifāyet değil tercihli olmak zorunda kaldım

Techn / Technik f = Teknik (( Hësahi / Hësayi ))

Tel / Telephon n = Telefon Telefon (( Xeberdınok ))

Th / Theater n = Tiyatro (( Şano , Temaşe ))

Tr / Transitiv = Grm Müteaddil , Geçişli ,Oldurgan ( Müteaddi ) Grm Lāzım fiilin mukābili maf’uldaki failin eseri olur o da şöyle izah olunur < Göstermek , hatırlatmak > Lëker’ë derbazi , Lëker’ë derbazkırıne

tra / Tra =Tradition Gelenekcilik , Ananecilik , Görgücülük , Adetsellik (( Edetvani ))
Typ / Typographie f = matbacılık , Basım (( Çapemeni ))

Urspr / Ursprünglich Öğesel , Menşe , Esasen (( Ësl , Ëslem , Xas’î ))

V / Vulg’ ärsprache f = Amiyane lisan , Argo (( Serhevde xeberdan , Zıman gıle , Torvan’î ))

Vgl / Vergleiche m = Benzeşik , Aynılık (( Hev çûyi , Yek mene ))

Vs / Verbalsubstantiv n = Grm Eylem ismi , Hāsılı Mastar (( Rader’ë Peydayi ))

Whol / Wortwiederholung Grm İkizleme , Benzeştirme (( Cëwikırın , Tevcih Hevfetılandın ))

Wirt / wirt = Wirtscaft Ekonomi , İkisat , Beytiye (( Ai / ai = Abari , Sıtari , İqtisat ))

Wor / Wortakzent m = Grm Vurgu (( Lëdan / Lëdank ))

Zoo / Zoologie f = İlmi hayvanat , Hayvan bilim (( Heywan zanısti ))

Zss / Zusammensetzung f = Tereküp , bileşim (( Tereküb , Tevhevi ))

Fon / fon = Fonotik Denişik sesler , İlme tābi olmadan seslere verilen manā (( Denge celeb celeb , Denge cû cûre , Dengıti ))

Pej / pejorativ = Yermeli ,Yergi’li , Hiciv’li , Hor bakarak ;isthfafkār , Tahkir ve tezyif’li makam sahibini kötüleme , Döğmeli yergi . (( Tıranavan’î , Qelfkar’î Tınazvan’î ))